İş dünyası OHAL sürecinde yatırım olmaz diyor.
Ya, OHAL kalkacak ve yatırımlar normalleşecek...Ya da, OHAL ile yatırımsız bir ülke olarak geçici büyüme oranları ile yetineceğiz.
Peki, bu ne kadar doğru?
2017 yılının ilk üç çeyreği toplamında yatırımların reel olarak %7,9 arttığı görülüyor. Fakat detaya baktığımızda inşaat yatırımlarının %16,0 arttığını ama makine-teçhizat yatırımlarının ise -%2,3 azaldığını görüyoruz.
Kısaca fabrika yatırımları reel olarak 2016 yılına göre daha az olmuş.
***
Cumartesi günü Başbakan Binali Yıldırım Kırşehir konuşmasında “Ak Parti iktidarından önce devlet 1 liralık yatırım yapıyordu, özel sektör 1,5 liralık yatırım yapıyordu. Şimdi devlet 1 liralık yatırım yapıyor, özel sektör 8 liralık yatırım yapıyor” dedi.
Başbakan Yıldırım şöyle devam etti: “Bütçeyi tam 6 kat büyüttük. 2002’de sadece 120 milyar liralık bir bütçemiz varken bugün 763 milyar liraya yükselen bir bütçemiz var.Şu anda zannederler ki devlet çok büyük yatırım yapıyor. Devletin topu topu yaptığı yatırım miktarı, yılda 128 milyar lira. Belediyesiyle bakanlıklarıyla hükümetiyle hepsini topla yılda 128 milyar lira. Özel sektör, 900 milyar lira yatırım yapıyor.”
***
Evet, kamu dediğimiz zaman sadece merkezi bütçeyi sanmayın. Ankara’nın dışında belediyeler de önemli bir kamu görevi ve yatırımı görmektedir. Hatta Sosyal Güvenlik Kurumu, İşsizlik Fonu gibi bir çok ek kamu kurumu da vatandaşlardan para toplamaktadır.
Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan Aralık ayının sonunda “Kapasite kullanım oranlarının yüzde 80’lere çıkması yeni yatırımların gerekliliğini ortaya koyuyor. 2018 yılında kamunun 141 milyar liralık yatırımıyla özel kesimin 1 trilyona yakın yatırımı olacağını tahmin ediyoruz. Böylece yatırımlar ilk kez 1 trilyon sınırını aşacak” demişti. Orta Vadeli Programa (OVP) göre Genel Devlet Dengesi 2018 yılında şu şekilde oluşuyor:
-Gelirler: 1 trilyon 131,6 milyar TL.
-Harcamalar: 1 trilyon 198,7 milyar TL
-Yatırım harcamaları: 115,1 milyar TL
Genel Devlet Dengesinde elbette en büyük gelir payı 762,8 milyar lira ile Ankara’nın; yani merkezi yönetim bütçesinin. Orada da 90 milyar liranın altında bir yatırım harcaması öngörülüyor.
Kısaca devlet ister merkezi yönetim eliyle olsun, ister belediyeler eliyle olsun bu yıl 1 trilyonun üzerinde para alacak. Lakin bu paranın sadece ve sadece yüzde 10’luk kısmını yatırım olarak Türk Milletine harcayacak.
YİNE HESAP REVİZYONU
Şimdi de Türkiye’nin toplam gelir ve yatırımlarına kısaca bakalım: 1998 bazlı GSYH hesabına göre 2015 yılında ekonomik büyüklüğümüz 1 trilyon 952 milyar liradır. Lakin, revizyon sonrası GSYH’mızın 2 trilyon 339 milyar liraya çıktığını görüyoruz. Ortada yüzde 19,8’lik revizyon artışını görüyoruz. Ama iş yatırımlara gelince durum değişiyor.
Eski hesaba göre, 2015 yılında 399 milyar lira yatırım olduğu görülüyor. Ama yeni hesaba göre bu yatırım harcaması tam 695 milyar liraya çıkıyor. Yani, hesap revizyonu ile GSYH yüzde 19,8 artarken, yatırımlar meğerse yüzde 74,3 artıyor.
Biraz daha detaya bakıyoruz: Eski hesaba göre 2015 yılında 224 milyar liralık makine-teçhizat yatırımı (fabrika) gerçekleşmiş görülüyor. Yeni hesaba göre ise, makine teçhizat yatırımı 263 milyar liraya çıkıyor. Artış %17,4
Oysa yeni hesaplama yönteminde asıl patlama inşaat sektöründe oluyor. Eski hesaba göre 2015 yılında inşaat yatırımı 175 milyar lira gözüküyorken, yeni hesaba göre inşaat yatırımı 380 milyar liraya çıkıyor. Artış %117,1
İşte Türkiye’nin yatırım sıçraması buradan geliyor. Hesap değişimi ve inşaatçılık...
Ama asıl soru hala cevap bekliyor: Devlet bütçesini 6-7 kat artırırken bu sermayeyi özel sektörün kullanımından çıkarıyor ve kendine alıyor. Devlet yatırım yapmıyorsa, bu para nereye gidiyor?
Para yok diye özel sektöre hazine garantileri verilerek kar karşılığı yaptırılan köprüler, otoyollar, şehir hastanelerini nasıl izah edeceğiz?
Sahi, para kimde!