Bir haftadır faiz ve bankacılık üzerine detaylı şekilde eğilmeye çalışıyorum. Ana noktamız bankaların faiz makasındaki durumu. Yani bankalar mevduata ne veriyor; krediden ne alıyor? Aradaki faiz makası hangi bankalarda yüksek, hangi bankalarda düşük?
İlk yazımızı geniş zaman dilimi içerisinde ele almıştık. 2003 yılında bankalar mevduata verdikleri faizin yaklaşık yüzde 40 fazlasını kredilerden alıyormuş. .
Zaman ilerledikçe mevduat faizi ile kredi faizi arasındaki makas açılmış. Özellikle 2009 sonrasında mevduat faizi ile kredi faizinde makas yüzde 100’lere ulaşmış.
Son yazılarımızda ise durumu Ocak-Haziran 2016 dönemi olarak inceliyoruz.
Bankalar 35.162 milyon mevduata faiz öderken, kredilerden 74.031 milyon lira almışlar. Mevduata verilen oran 6 ayda yüzde 2,6 iken, krediden alınan faiz oranı %4,9 olmuş. Yani mevduat ila kredi faizinde makas yüzde 87,4 oranında gerçekleşmiş.
Kamu bankalarında makas %78,6 iken, özel sermayeli mevduat bankalarında makas %81,7 düzeyinde gerçekleşmiş.
Ve bugün yakından takip edeceğimiz yabancı sermayeli bankalarda durum ne olmuş? Gelin beraber bakalım.
***
Yabancı sermayeli bankalar 360.461 milyon lira mevduata 8.574 milyon lira faiz ödemesinde bulunmuş. Ödenen faizin mevduata oranı %2,4 ile sektör ortalamasının (%2,6) 0,2 puan altında kalmış.
Buna karşılık yabancı sermayeli bankalar 399.139 milyon lira kredi açarak, bu kredilerden de 20.166 milyon lira faiz kesmişler. Yani basit oranla krediden kesilen faiz oranı 6 ayda %5,1 olmuş. Bu da sektörün kredi faiz oranından (%4,9) 0,2 puan daha yüksek çıkıyor.
Mevduata 0,2 puan daha az öderken, krediden 0,2 puan daha fazla kesen yabancı sermayeli bankalarda faiz makası da %112,4 oranında gerçekleşmiş oldu. Kaba hesaplar gösteriyor ki yabancı sermayeli bankalar ülkemizde hem az verirken hem de çok alıyorlar.
Yabancı sermayeli bankalarda bazı detayları da vermemiz gerekiyor. Mesela sektörün en büyüğü olan Garanti Bankasında 170.623 milyon lira mevduat olmasına rağmen, verilen faiz sadece 3.444 milyon lira ile yüzde 2,0 etmektedir. Garanti Bankasının kaynak maliyeti nerede ise bütün bankaların içinde en düşüğü. Ziraat Bankasında bile kaynak maliyeti %2,4 düzeyindedir.
Garanti Bankası çok ucuz kaynak maliyeti sayesinde, kredi marjını yüzde 4,6’da tutarak genel sektör ortalamasının (%%4,9) altında kalıyor. Fakat buna rağmen ucuz mevduat ile faiz makasında oranı yüzde 129,0 ila oldukça yüksekte kalıyor.
Yabancı sermayeli bankalar içerisinde faiz makası en yüksek olanlar arasında yüzde 130,5 ila Denizbank görülüyor. Denizbank’ta da mevduata verilen faiz yüzde 2,3 iken, asıl farka yol açan krediden alınan faiz oluyor. Denizbank 78.957 milyon lira krediden 4.156 milyon lira faiz alarak %5,3 kredi faiz oranı oluşuyor. Bildiğiniz gibi sektörde kredi faiz oranı 6 ayda yüzde 4,9 düzeyindedir.
Yabancı sermayeli bankalar içerisinde en yüksek kredi faiz oranı ise yüzde 7,5 ila Şekerbank’ta ve yüzde 6,3 ila Finansbank’ta ortaya çıkıyor. Şekerbank 15.792 milyon liralık krediden 1.189 milyon lira faiz alarak 6 ayda yüzde 7,5 bir orana ulaşmış görülüyor. Finansbank ise 59.099 milyon lira krediden 3.735 milyon lira faiz alarak yüzde 6,3 orana ulaşmış görülüyor. Her iki bankanın da kaynak maliyeti yüzde 3,4 ve 3,2 ila sektörün çok üzerinde olduğu için faiz makası daha düşük kalıyor. Özellikle Finansbank yüzde 97,6 faiz makası ile kamu bankası Ziraat’ten bile daha geride kalıyor.
***
Bankaları mevduata verdikleri faiz ve krediden aldıkları faiz üzerinden kabaca inceliyoruz ama acaba çalışanlarına ne veriyorlar?
Mesela İş Bankası yüzde 109,2 faiz makasına karşılık 24 bin 901 çalışanına 1 milyar 774 milyon lira ödemiş. Kişi başına aylık personel gideri 11 bin 875 lira ila sektör ortalamasının üzerinde kalmış.
Keza Garanti Bankası da 19 bin 937 çalışanına 1 milyar 388 milyon liralık ödeme karşılığı kişi başına 11 bin 602 lira ile sektörün üzerinde kalmış. Yapı Kredi Bankası ise yüzde 65,9 düşük faiz makasına karşılık kişi başına aylık 9 bin 411 lira ile sektör ortalamasına yakın olmuş. Ama Denizbank’ta makas %130,5 olmasına karşılık kişi başına aylık personel gideri 8.922 lira ile sektör ortalamasının altında kalıyor.
Kabaca durum bu şekilde. Devam edeceğiz.