Gelin Maliye Bakanlığı “Genel Devlet Dengesi” verilerine bakalım
Yıl 2002:
GSYH: 350.476 milyon TL
Devletin topladığı para: 108.509 milyon TL
Devlet, 2002 yılında GSYH’nın tam yüzde 31,0’i kadar parayı toplamış ve kamu+yerel hizmetlerini ifa etmiştir.
Yıl 2015:
GSYH: 1.953.561 milyon TL
Devletin topladığı para: 798.628 milyon TL
Devlet, 2015 yılında GSYH’nın tam yüzde 41,0’i kadar parayı toplamış ve kamu+yerel hizmetlerini ifa etmiştir.
Son 13 yılda devlet fazladan GSYH’nın yüzde 10’unu daha aldı. Devletin ekonomideki payı yüzde 31,0’den yüzde 41,0’e çıkmıştır.
Oysa son 13 yılda devleti küçültmek adına yaklaşık 65 milyar dolarlık kamu malı özelleştirme yolu ile satılmıştır.
***
Şimdi işin politik yaklaşımına bakalım.
Türkiye, genç-dinamik ve yatırım ihtiyacı yüksek bir ülke... Böyle bir ülkede yaşlı, doymuş ve yatırım ihtiyacı bitmiş Batı ülkesi politikaları ne kadar başarılı sonuç verir?
2008 küresel ekonomik buhrandan çıkmak için gelişmiş-batı ülkeleri “Para Politikası” araçlarına sarıldılar. Aynı ülkeler, 29 ekonomik buhranından çıkış için ise, Keynesyen model dediğimiz “Maliye Politikası” araçlarına sarılmışlardı.
Bugün gelişmiş ülkelerde yatırım ve tüketim doymuşluğu en büyük sorun olarak görülür. Batı’da, maliye politikası uygulama alanı o kadar sınırlı ki; bir demiryolu veya bir karayolu veya bir havalimanı yapımı yeni değer oluşturamıyor.
Ama Türkiye öyle değil..
Türkiye, yatırıma ve tüketime aç bir ülke. Özellikle kamu altyapı yatırım ihtiyacı o kadar fazla ki... Her yatırım kendini kısa sürede amorti edebiliyor. Köprüler yap, yollar yap, baraj yap ama hepsinden önemlisi özel sektörü rant geliri dışında rahat bırak!
***
Genişleyici para politikası düşük faiz, ucuz tüketim ile yeni talep oluşturmayı amaçlar. Para politikasının odak noktası tüketimdir. Önce tüketim artacak, ardından enflasyon canlanacak ve böylece ücretler yükselecek. Ama trilyonlarca dolar ve euroya rağmen gelişmiş ülkelerde ne enflasyon ne de ücretler hala yükselemedi.
Maliye politikası ise kamu yatırımlarına dayanır. Maliye politikasının amacı üretimi ve büyümeyi desteklemektir. Devlet kamu altyapı yatırımları ile üretim süreçlerini rahatlatıcı her türlü girişimi yaparak toplam değeri artıracaktır.
Aslında yeni jenerasyon maliye politikasının bir diğer ayağı da üretim engelleyici vergilerin hafifletilmesidir. Yani hem üretim vergileri azaltılacak, hem üretim için temel yatırımlar artırılacak. Bütçe üretim ve değer artırım adına makul açık verebilir. -Ben buna yatırım dışı (YDF) fazla diyorum-
Maliye politikasında,devlet, özel sektörün bir numaralı üretim destekçisi olacaktır.
***
Türkiye ne yapıyor?
Maliye politikasını bütçe disiplini olarak görüyor. Hatta bütçe disiplini de özel sektörün sırtına daha çok vergi bindirerek sağlanıyor. Toplanan para artıyor ama kamu yatırım oranı bir türlü artmıyor. Yapılan kamu yatırımları ise toplam maliyeti düşüreceğine, maalesef daha da artırıyor. Bugün taşımacılık maliyetinde yaşanan artışın enflasyon etkisi+faiz etkisi ve de toplumsal etkisi nasıl sonuç verecek? Hiç hesap edildi mi? diye sorsam...
Son yıllardaki Orta Vadeli programları inceledim. Hükümet olumlu hedeflerin nerede ise hiçbirini tutturamamış. Ama olumsuz hedefler fazlası ile aşılmış. Hep daha fazlası olan ise daha çok vergi toplamak olmuş.
2014 yılında 654 milyar lira kamu geliri hedeflenmiş ama 691 milyar lira toplanmış. (Büyüme hedefi 4,5 ama büyüme 2,9)
2015 yılında 733 milyar hedeflenmiş ama 799 milyar lira toplanmış. (Büyüme hedefi 4,5 ama büyüme 4,0)
2014 yılında 37,5 milyar lira ve 2015 yılında 66,4 milyar lira daha fazla parayı toplayan devlet olmuş.
Peki ne olacak?
Maliye Bakanı Naci Ağbal açıkladı: “Artık kamu daha çok yatırım yapacak” dedi. “Cari harcamalar artmayacak, ama yatırım harcamaları artacak” diye ekledi.
Bence bu çok önemli açıklamalara ekonomi yönetimi tümden tartışarak bir karar vermeli. Yola tüketime dayalı yamalı para politikası ile mi devam edeceğiz; yoksa yanına yamalı bir maliye politikası daha mı ekleyeceğiz; yoksa yeni bir bütüncül ekonomi politikası mı belirleyeceğiz.
Bi karar verin!