Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mart ayı işsizlik verilerini açıkladı.
Durum şu:
Tarım ve turizmin mevsim etkileri sayesinde işsizlik şubat ayında yüzde 14.7 seviyesinden mart ayında yüzde 14,1 seviyesine geriledi. Son bir ayda çalışan sayısı 440 bin kişi artarak 27 milyon 795 bin kişiye ulaştı. İşsiz sayısı da 186 bin kişi azalarak 4 milyon 544 bin kişi oldu.
Son bir ayda iş bulanların sektörel dağılımı ise şu şekilde;
Tarım: 131 bin kişi
Sanayi: 94 bin kişi
İnşaat: 50 bin kişi
Hizmetler: 166 bin kişi
Geçen yılın mart ayına göre ise toplam çalışan sayısı bu ayki artışa rağmen hala 704 bin kişi daha az. Tarımda çalışan sayısı 240 bin kişi daha düşükken, sanayide de çalışan sayısı 136 bin kişi eksilmiş durumda. Krizin en sert vurduğu inşaat sektöründe ise çalışan sayısı 531 bin kişi azalmışken, hizmetler sektöründe istihdam 203 bin kişi daha yüksek düzeyde bulunuyor.
Geçen yıl mart ayında yüzde 10.1 olan işsizlik oranı ise bu yıl mart ayında yüzde 14.1’e çıkmış durumda.
Olayın bir de mevsim etkilerinden arındırılmış seyri var tabii. Yani tarım ve turizm gibi mevsim etkileri olmasaydı işsizlik ne olurdu?
Burada durum hala sıkıntılı.
Kasım ayında 155 bin kişi,
Aralık ayında 182 bin kişi
Ocak ayında 173 bin kişi
Şubat ayında 113 bin kişi artış gösteren işsiz sayısı,
Mart ayında da 68 bin kişilik bir artış daha göstererek 4 milyon 487 bin kişiye ulaşmış oldu. Böylece mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı da yüzde 13.6’dan 0,1 puanlık artışla yüzde 13.7’ye çıktı.
2008-2009 küresel krizde mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı en yüksek yüzde 13.9’a ulaşmıştı. Tabloya göre işsizlik oranı küresel kriz seviyelerine halen çok yaklaştığı görülmektedir.
KAMUDA İSTİHDAM
2018 yılının ilk çeyreğinde kamuda toplam çalışan sayısı 3 milyon 714 bin kişiydi. 2019 yılının ilk çeyreğinde bu sayı 4 milyon 517 bin kişiye çıktı. Böylece kamuda çalışan sayısı sadece bir yılda 803 bin kişi artış gösterdi.
GENÇ İŞSİZLİK ARTTI
Mart ayında iş bulan 440 bin kişinin 60 bini 15-24 yaş arası gençlerden oluşmaktadır. Buna rağmen halen genç işsizlik oranı yüzde 26.1’den sadece yüzde 25.2’ye geriledi. Genç işsiz sayısı da 39 bin kişi azalarak 1 milyon 280 bin kişi oldu.
Fakat dikkat çeken bir noktayı daha açıklamakta fayda var. Mevsim etkilerinden arındırılmış genç işsizliğe baktığımızda işsizlik oranının yüzde 24.9’dan yüzde 25.7’ye yükseldiğini görüyoruz.
Bu veri bize genç istihdamdaki artışın aslında mevsimsel olduğunu, mevsimsel dışında genç işsizliğin artışının devam ettiğini göstermektedir.
Zaten mevsim etkilerinden arındırılmış tarım dışı işsizlik oranının da yüzde 15.8’den yüzde 16’ya yükselmesi, ülkemizde mart ayında yaşanan istihdamın büyük oranda mevsimsel olduğunu vermektedir.
AZ OKUL- ÇOK İŞ
Mart ayında toplam 440 bin kişi mevsimsel etkilerle beraber iş başı yaptı. Bunların 131 bini tarımda tarlaya gidenlerden geldi. Ama diğer sektörlerin de toplamına bakıldığında iş bulanların nerede ise 3/4’ü az okuyanlardan oluştu.
Lise altı eğitimlilerden tam 318 bin kişi iş bulurken lise mezunlarının sadece 38 bini iş bulabildi. Meslek liselilerde ise iş bulanların sayısı 27 bin kişide kaldı. Üniversite mezunlarında iş bulma sayısı ise sadece 65 bin kişi oldu.
Nüfus yoğunluğu dikkate alındığında da lise altı eğitimliler ağırlık göstermektedir. Bu kesim son bir ayda yüzde 2.30 iş bulma oranına ulaşırken, meslek liseli ve üniversitelilerde iş bulma oranı yüzde 1’in altında kaldı.
Kısaca vasıflı eleman istihdamından ziyade vasıfsız elemanlar iş başı yaptı.
Lise altı eğitimlilerin yüzde 2.29 iş bulma oranı karşısında, lise ve üstü mezunların iş bulma oranları toplamda sadece yüzde 1.03’te kaldı. Tıpkı genç işsizlikte olduğu gibi toplam istihdamda da vasıfsız iş gücüne dayalı bir istihdam artışının olduğu görülmektedir.
Örneğin imalat sanayinde toplamda 85 bin kişi iş bulurken, bunun 57 bini kadınlardan oluşmaktadır. Tarlaya çıkan 131 bin yeni işçinin de 90 bini yine kadın.
54 BİN YÖNETİCİ KAYBETTİ
Eğitim durumuna iş bulma seçeneğini meslek grupları bazında da görebiliyoruz. Mart ayında toplam 440 bin kişi iş bulurken, tam 54 bin yönetici işini kaybetti. Bu sayı yönetici bakımından krizin başından bu yana en yüksek sayı oldu. Ağustos ve ekim aylarında 45 bin yönetici işini kaybederken, şubat ayında 22 bin yönetici işbaşı yapmıştı. Oysa mart ayında yönetici vasfından tam 54 bin kişi işini kaybederek toplam yönetici sayısı 1 milyon 409 bin kişiye geriledi.
İş bulanların dağılımında ise 136 bin kişi ile ilk sırada nitelik gerektirmeyen işler yer aldı. Bunu ise 114 bin kişi ile sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar izledi. Nitelikli tarım alanında ise 94 bin kişi işbaşı yapmış oldu.
ÖZET: Mart ayında mevsimsel etkilerle işsizlik yüzde 14.7’den yüzde 14.1’e düşerken, mevsim etkileri elendiğinde kriz sürecinin devam ederek işsizliğin yüzde 13.6’dan yüzde 13.7’ye yükseldiğini görüyoruz. Keza aynı şekilde genç işsizlikte de benzer süreç yaşanıyor ve mevsimsel etkiler arındırıldığında genç işsizlik yüzde 24.9’dan yüzde 25.7’ye yükselmiş oluyor.
Mevcut istihdamın ise mevsim etkisinden oluştuğu görülmesine karşılık, sanayi gibi üretim alanlarında da emeğe dayalı istihdam artışı dikkat çekiyor. Nitekim ihracat rakamlarının da verdiği gibi kalifiye olmayan bir düşük değerde artış görülmektedir.
Türkiye’de sadece geçici kamu desteği ile oluşan bu dengesini sürdürülebilir olmadığı, yönetici kısmındaki iş kayıpları görülmektedir. Mart seçimleri ve kamu bankaları ile bütçeden yapılan ek harcamalar bu dönemde geçici bir rahatlama oluşturmuş olsa da veriler kalıcı ve değerli üretimin gittikçe azaldığını göstermektedir.