Ülkemizde katılaşan-sertleşen-kutuplaşan sadece gündem-politika vs değilmiş. Ülkemizde maalesef fiyatlarda epey katılaşmış.
Anadolu Ajansının beklenti anketine göre ekonomistler kasım ayında fiyatların yüzde 0,64 düşeceğini tahmin ediyor. Oysa sadece vergi indirimleri bile çok daha yüksek bir indirim olasılığı ortaya koymuştu.
Enflasyona etki eden başlıca sektörler ve ağırlıkları şu şekildedir:
Gıda ve alkolsüz içecekler %23,03
Ulaştırma %17,47
Konut %14,85
Ev eşyası %7,66
Lokanta ve oteller %7,27
Giyim ve ayakkabı %7,21
Ürün bazında harcama dağılımız ise şu şekilde yoğunlaşıyor:(Her 100 liranın kaçını bu ürünlere harcıyoruz?)
-Otomobil %6,58
-Kira %5,19
-Sigara %4,79
Sadece bu üç ürün toplam harcamamızın yüzde 16,56’sını oluşturuyor.
Sizce bu ay kiraya zam geldi mi? Çünkü konut fiyatları düşüyor; boş daire çok. Ev sahipleri sağlam kiracı bulmak zorunda. Bu iş öyle zam yaparak kolay olmayacak.
Peşin söylemek isterim: Yeni dönemde en önemli sorun kirasını zamanında ödeyen müşteri bulmak olacak. Zam yapmaya değil, kirasını ödeyecek müşteriye odaklanmak gerekiyor.
Şimdi gelelim şu otomobil işine. Dizel ve benzinli otomobil almak gerçekten harcamamızın yüzde 6,58’ini mi alıyor? Yoksa alt gelir grupları olarak üsttekilerin araba sevdasını yeterince kavramış mı değiliz.
Ama ne olursa olsun, araba fiyatları vergi ve hurda indirimleri ile çok ciddi düşüş yaşadı. En azından geçici bir düşüşte olsa yüze 20’nin altında fiyatı düşmeyen araç yok gibi. Burada markaların da ciddi kampanya indirimleri oldu tabi..
Yani diyeceğim o ki, sadece otomobil fiyatlarındaki yüzde 20’lik indirimler kasım enflasyonunda -1,8’lik düşüşe yol açmaktadır. Ama ekonomistler sadece 0,64 düşüş bekliyor.
O zaman başka ürünlerde ciddi artışlar oldu.
Ağırlık sırası ile diğer ürünlere bakıyoruz:
Elektrik %2,39
Su faturası %2,34
Bu iki ürünün de fiyatının sabit kaldığını, her hangi bir zam yapılmadığını sanıyoruz. Çünkü bu fiyatlar kamu tarafından belirleniyor ve zam açıklanmadı. Hatta bazı su faturalarında kısmi indirimler yapıldı.
Listeye devam edelim;
Cep görüşme ücreti %2,22
Ekmek %2,12
Mazot %2,01
Benzin %1,80
Bakın bu ürünlerden de sadece ekmek zammı konuşuldu ama henüz net bir şey yok. Ekmeğin yerine, benzinde çok ciddi indirimler oldu. Hatta mazotta bile indirimlere başlandı.
Sonrasında ise %1,79 oranı ile dana eti geliyor. Zaten et ithalatında kur düşüşü ile fırsatlarda arttı !....
Şimdi ne diyelim?
Acaba hangi ürün vatandaşın cebini yakmış ki, enflasyonda düşüş beklentimiz sadece yüzde 0,64.
Tamam elbette hemen şu soruyu soracaksınız: “Sen hiç markete-pazara gittin mi?”
Dün akşam gazeteden çıktıktan sonra bir marketin meyve-sebze reyonuna baktım. Öylece....
Film seyreder gibi seyrettim.
5.0 liradan düşük meyve yoktu.
Sebze deseniz aynı. Maydanoz, roka, nane gibi bağla satılan ürünlerin bağ fiyatı 2,0-2,5 lira.
Ben o fiyatları seyrederken aklıma şu soru geldi: Bu fiyatların küçük bir kısmı dahi çiftçinin eline geçmiş olsa şehirlerde kimse kalmaz.
Herkes köyüne geri dönmek için fırsat kollar.
Jim Rogers’in meşhur biz sözü vardı: 2008-09 küresel krizinde “Bundan sonra çiftçiler Lamborghiniye binecek” demişti.
O söz gelişmiş ülkelerde karşılık bulmadı. Hatta gelişmekte olan ülkelerde de... Hatta aynı iklime sahip olduğumuz komşumuz olan ülkelerde de... Ama Türkiye’de raflarda karşılık buldu. Çiftçiye yansımayan aşırı bir gıda pahalılığı ile karşı karşıyayız.