Bizler genelde veriler etrafında yazmayı ve konuşmayı tercih ediyoruz. Çünkü diğer şekilde ülkenin her tarafında “kahvehane filozofları” zaten ahkam kesiyor.
Konumuz emekliye zam...
Memur emeklisi yüzde 49 zam alırken işçi ve Bağ-Kur emeklisi yüzde 37 zamda kalıyordu. İşte bu farkı azaltmak adına yine müjde Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan geldi!
Ve işçi ile Bağ-Kur emeklisine ekstra 5 puan daha zam verildi. Böylece işçi ve Bağ-Kur emeklisi yüzde 37 yerine 42 zam alacaklar. Ama memur emeklisine verilen zam oranı yüzde 49’a ulaşmak için gereken 7 puan verilmedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan işçi ve Bağ-Kur emeklilerin kastederek “Fedakarlık bekliyoruz” dedi.
***
Yakın zamanda bazı yazılarımda paylaştığım bilgileri yeniden aktarayım:
Eskiden (2007-2016) ortalama bir emekli maaşı asgari ücretin yüzde 20 üzerindeydi. Şimdi ortalama bir emekli maaşı asgari ücretin yüzde 25 altına düşmüş durumda.
Bu emekli maaşı işini bir de GSYH açısından inceliyoruz.
Mesela 2012 yılını örnek alalım. Ülkenin hasılası 1 trilyon 581 milyar lira. Ve o yıl emeklilere ödenen toplam maaş 105 milyar lira. Emeklilere ödenen maaş GSYH’nın yüzde 6,66’sı ediyor. Unutmadan söyleyelim: 2012 yılında 10 milyon 383 bin emekli vardı.
Şimdi durum ne?
2022 yılına bakalım.
Ülkenin hasılası 15 trilyon lira. Ve emeklilere ödenen toplam maaş 669 milyar lira. Emeklilere ödenen maaş GSYH’nın yüzde 4,46’sı ediyor. Unutmadan söyleyelim: 2022 yılında 13 milyon 993 bin emekli var.
2012 yılında 1 emeklinin maaşı GSYH payı 5,34 iken bu pay 2022 yılında 2,66 oldu.
Ve seçim yılı 2023. İlk 9 aylık verilere göre emeklilere bir miktar zam verilmiş. (yılın ilk yarısında)
Emeklilerin toplam maaşlarının GSYH payı yüzde 4,46’dan 5,64’e çıkarken 1 emeklinin payı da 2,66’dan 3,98’e çıkmış.
İyi ama eskiye oranla hem toplam emekli maaşları düşerken hem de 1 emekli maaşı hala çok gerilerde.
Bunu tekrar edelim: Ortalama 1 emeklinin maaşı asgari ücretin yüzde 20 üzerindeyken şimdi yüzde 25 altına düşmüş durumda.
***
Bizler olsun muhalefet partileri olsun emekli maaşlarının ne kadar düşük olduğunu yazıp-çiziyoruz.
Ama gelin görün ki, emekliler hallerinden oldukça memnunlar.
Bunu nereden görüyoruz? TÜİK’in “Yaşam Memnuniyeti” çalışmasından.
Daha önce de vermiştim bu bilgileri. Tekrar edeyim: İleri yaş grubu memnuniyeti AK Parti’nin ilk yıllarında gençlerin daha altındaydı. Yani AK Parti’nin ilk 2 döneminde gençler daha mutu ama ileri yaş grupları daha az mutluydu. Şimdi durum tam tersine döndü. Özellikle 2016 sonrası genelde mutluluk düşerken özellikle gençler hüsrana uğramış. Lakin bu dönemde ileri yaş grupları daha az kaybetmişler ve artık gençlerden daha mutlular.
Benzer gelişme eğitim gruplarında da görülüyor: Yükseköğretim mezunları AK Parti’nin ilk 2 döneminde çok yüksek mutluluk oranına sahipken 2016 sonrası adeta çöküyorlar. Lakin aynı dönemde lise ve altı eğitimlilerin mutluluk kayıpları çok daha sınırlı kalıyor.
Kısaca durum şu: Alt eğitim grubunda ve ileri yaşlarda isen AK Parti’nin tipik neferisin. Senin mutluluğunu ve ülkeye bakışını maaş zam oranları değiştirmiyor.
O vakit soralım: Erdoğan emeklilere neden zam yapsın ki? Bence yüzde 5 farka bile gerek yoktu. Nasılsa iki satır vatan-millet-İslam sözü emeklinin oylarını alabiliyor. O vakit zamma ne gerek var?
Zaten “gelin bu emeklilik sistemini düzeltelim” diyen bir kimse de yok. Bu sistemde asıl ileri yaşlardaki emekliler çöküyor; onlar çok büyük kayıpta diye dert edinen de yok. Ne gerek vardı ki bu ek zamma?