Tekrarda yarar var: Cumhurbaşkanı Erdoğan “Sandık her şeydir” demişti bir vakit. Muhalif çevrelerden almadığı eleştiri kalmamıştı. Oysa o sandığın içinde ne hikayeler, ne acılar, ne başkaldırılar gizli. Sandığa yansıttığı irade ikide bir tartışma konusu olan, seçimi hor görülen vatandaşın “o garip halinde ne sırlar gizli.” O sandıkta insanımızın
demokrasi
mücadelesi gizli.
İçine sistematik hile karıştırılan ilk ve tek seçim 1946’da oldu. Ama asla umutsuzluğa kapılmadı toplum. İnatla sandığa gitti. Sözünü hep sandıkta söyledi. Hayatın her alanı vesayet mekanizmaları ve türedi seçkinler tarafından kuşatılmışken, yapabileceği yegane şey buydu. O yegane fırsatı hep iyi kullandı. Her türden hesabı hep alt üst etti. Sandık sayesinde hep çok net mesajlar, çok açık talepler iletti. Sandık bazen sadece bir sandık değildi. Sandık her şeydi.
***
Sandıktan yansıyana milli irade demeyeceğim; hatta toplum iradesi de demeyeceğim. Bu pek anlaşılır kavramlara bile takacak sayısız kulpu var kimi onmaz muhaliflerin. Onun yerine, düpedüz demokrasi iradesi diyeceğim. Onmaz muhaliflerin bu tanıma bile bin türlü akıldışı itirazda bulunacağından da kuşkum yok.
Ama hangi saçma gerekçeye sığınırlarsa sığınsınlar, demokrasi iradesine, sandığa ve toplumun çoğunluğuna saygı duymadıkları aşikar. Biraz dürüstlük her şeyi kolaylaştırır oysa: Toplumun büyük bölümünü aşağıladıklarını, özellikle Ak Parti’ye oy veren seçmenlerin çoğunu düşünce yoksulu olarak gördüklerini biliyorum. Son çözümlemede makarna/kömür kolaycılığına indirgemekten kaçınmadıkları, çıkarcılıkla itham edip hor gördükleri insanları anlamaktan bugün bile çok ama çok uzaklar.
İdeolojik ayarları son otuz yılda tedricen bozulmuş olan bu muhalifler kendi evrensel insan fantazmalarına o kadar boğulmuşlar ki bu toplumun demokratik reflekslerini okuyamaz hale gelmişler. Onların otoriterlik arkeolojisine soyundukları her yerde kendi değerleri, öncelikleri, talepleri için mücadele eden, bu mücadeleyi de 1946’dan beri sandıkta veren insanlar var oysa; keşke birazcık olsun bunu kavrayabilseler.
Kendi uydurdukları hayalete inanmakta inat ediyor, bu yanılsamayı çocuksu bir hırçınlıkla sürdürüyorlar. Çocuk psikolojisine ilişkin bir örnekolay üzerinden gidelim: Çocuk önündeki kibrit çöpleriyle oynamaya başlar, duyduğu bir masalı canlandırıyordur belki de. Bu prenses, bu prens, bu cadı. Oyunun bir aşamasında çocuk, cadı işlevini yüklediği kibrit çöpünden korkmaya başlar. Gerçek bir korku. Cadılaştırdığı kibrit çöpüne dokunmaktan sakınır, ona katlanamaz hale gelir. Oysa diğerleri gibi bir kibrit çöpüdür o da. Ama çocuğun gözünde inandırıcı biçimde şeytanileşmiştir.
Kimi aydınlarımızın ve muhaliflerimizin böyle kendi tasarımları olan bir psikozun tutsağı haline geldiği kanısındayım ben. Üstelik dün, önceki gün değil, 1950’den beri. Düşünce karmaşalarına kök salan darbeci-savunmacı refleksi de açıklar belki bu, fetişlerini daha görünür kılar. Temel korku nesnesi muhafazakar kitledir elbet, ama onu bir özneye indirgemek büyük konfordur: Menderes, Özal, Erdoğan. Görmeye, sesini duymaya bile tahammülleri yoktur artık. Onların gözünde sivil diktatördür böylesi adlar. Bu adlar vesilesiyle esasen kendilerine sahip çıkanların gözünde ise milletin adamları. Erdoğan haklıydı: Sandık her şeydir. Ve dedim ya, o sandığın içinde ne hikayeler gizli.
***
Okuduğunuz bu paragraflar 2016 yılının Nisan ayından. Sonrasında FETÖ’nün 15 Temmuz hain darbe girişimini, sistem değişikliği getiren bir halk oylamasını yaşamışız. Yine demokrasi iradesi damgasını vurmuş yaşananlara. İnsan yerleşik kalıpların altının üstüne gelmiş olmasını, bir zihniyet dönüşümü yaşanmış olmasını, muhalif bakışın yenilenme ve yeniden yapılanma konusunda ciddi bir katkıda bulunmuş olmasını umuyor. Gelgelelim, 15 ay önce yazılmış bu paragrafları noktasına virgülüne dokunmadan bu köşede yineleyebilecek bir değişmezlik içinde buluyor kendini. Tuhaf, akıldışı ve çok dokunaklı bir durum bu.