Olur mu, olmaz mı? Bitcoin zenginleri özerk şehirlerde yaşama fantezisini gerçekleştirebilir mi? Kriptocuların ‘Bitcoin Kalesi’ olarak tanımladığı özerk bölgeler kripto zenginlerinin çalışmadan, vergi ödemeden korunaklı alanlarda, şatafatlı hayatlar sürmesi hayaline dayanıyor.
Bugüne kadar yapılan girişimler başarılı bir sonuç vermedi ancak yine de projeler devam ediyor. 2018 yılında ‘Kripto şehir projesi’ olarak tanıtılan Bitcointopia Morgan Rockwell, kripto dünyasında bilinen adıyla Morgan Rockcoons’un projesiydi. Rockcoons, “Geleceğin kripto para krallığını kuruyorum” diyerek yola çıktı. Rockwell’in şirketi ABD Nevada’daki bir adayı 0.5 bitcoin’e (BTC), iki adayı 1 BTC, üç adayı da 1.4 BTC’ye satışa çıkardı. Rockwell bölgedeki bine yakın adayı bu şekilde satışa çıkardı ama sorun şuydu, Rockwell bu adalardan sadece 4-5 tanesine sahipti. Tabii ki proje suya düştü ve ‘akıllı’ girişimci hapis cezasına çarptırıldı.
Bitcoin krallığı kurup ‘yeni çağın’ ülkesinde yaşama hayalleri sadece kara parçasıyla sınırlı kalmadı. 2020 yılında üç deniz ve kripto para tutkunu Grant Romundt, Rüdiger Koch ve Chad Elwartowski, 1991 yılında inşa edilmiş olan 245 metrelik Pasifik Şafağı adlı bir yolcu gemisini 9.5 milyon dolara satın aldı. Amaçları gemiyi Panama’ya götürmek ve sadece kripto para birimleriyle ticaret yapan yeni bir toplumun merkezini deniz üzerinde inşa etmekti. Geminin adını Bitcoin’in gizemli mucidi/mucitleri Satoshi Nakamoto’ya saygıyla MS Satoshi olarak değiştirdiler.
Geminin, kendileri gibi insanlara ev sahipliği yapacağını umuyorlardı... Dijital göçebeler, bitcoin zenginleri ve yeni bir ‘ülkede’ yaşamak isteyenler... Plan Panama hükümetinin desteğini de aldı, bu girişimin turizmi canlandıracağı düşünülüyordu. Gemi su üzerindeki iki tünelle tarım, üretim ve park yeri için tasarlanmış yüzen platformlara bağlanacaktı. Tüm proje havadan bitcoin’in ‘B’si gibi görünecekti.
Gemi Güney Kıbrıs’tan Panama’ya doğru hareket edecekti ve 777 kabin yolculuk sırasında açık artırmayla satılacaktı. 2021 yılında macerasına başlayan gemi, Panama’ya doğru ilerlerken evdeki hesapların çarşıya pek uymadığı da ortaya çıktı. Yatırımcılar Panama hükümetinin geminin ülke sularında kalıcı olarak demirlemesine izin vereceği hayal ediliyordu ancak Panama geminin kıyılarında demirlemesine memnun olsa da MS Satoshi ‘yüzen bir ülke’ değil ‘gemi’ olarak kabul edilecek ve kurallara uyması gerekecekti. Sonuç olarak gemi satıldı adı yeniden değişti şimdi de bu ay içinde Karadağ’dan Hamburg’a ilk yolcu seferini yapmaya hazırlanıyor. Yani proje tam olarak suya düştü!
Orta Amerika’ya akın!
Kripto milyonerleri şimdi de kendi şehirlerini inşa etmek için Orta Amerika’ya para akıtıyor. El Salvador’un kripto para meraklısı devlet başkanı Nayib Bukale –ki Eylül 2021’de El Salvador bitcoin’i yasal para ilan eden ilk ülke oldu- ülkede izole bir ‘Bitcoin şehri’ kurmayı planlıyor. El Salvador’da ‘Körfezin Muhafızı’ olarak bilinen Conchagua Yanardağı yakınındaki El Espiritu la Montana’da (Dağ ruhu) inşa edilmesi planlanan şehir nefes kesici bir manzaraya sahip. Bukele, Kasım 2021’de yanardağın ışıltılı bir bitcoin şehrine ev sahipliği yapacağını duyurdu. Hükümetin paylaştığı görsellere göre ‘B’ şeklindeki merkezi bir plazadan çıkan dairesel bir yerleşim planı görülüyor. Planlara göre yerel ekonomi bitcoin üzerinden olacak. Şehir yanardağdan gelen jeoteremal enerjiyi kullanacak. Konut sakinlerinin ödeyeceği tek vergi satın aldıkları mal ve hizmetler üzerinden olacak. Bukele ‘Bitcoin City’yi açıkladıktan üç gün sonra hükümet bölgedeki arazinin kamulaştırılmasına izin verecek yeni bir yasa çıkardı.
El Salvador şehri finanse etmek için bir milyar dolarlık ‘volkan tahvilleri’ satıyor. Tahvillerden elde edilecek gelirin yarısı Bitcoin City’ye gidecek, devlet diğer yarısıyla da bitcoin satın alacak. Eğer planlar tutarsa dünyanın ilk kripto şehri kurulmuş olacak. Orta Amerika uzun bir ‘ekonomik sömürü’ geçmişine sahip, kripto şehir de yabancı yatırımcılar için ağız sulandıran yeni bir kaynak olabilir!
Honduras’ta da benzer bir gelişme devam ediyor ancak halkın tepkisi bu projenin geleceğini tehlikeye atabilir.
Kripto para taraftarları yüzlerce bitcoin şehri yaratmayı umuyor. Bu ‘bitcoin kaleleri’ ütopyası ne kadar gerçekleşir şimdilik net değil. Belki çok da uzak olmayan bir gelecekte birileri kripto paralarıyla yeni çağın yaşam biçimini şekillendirirken biz hala elektrik faturalarını konuşuyor oluruz!
BAŞKASI OLMA KENDİN OL!
Z kuşağının yeni tutkusu BeReal! 2020 yılında Fransız yazılımcı Alexis Barreyat tarafından geliştirilen sosyal medya uygulaması giderek popülerliğini artırıyor. BeReal yılın ilk çeyreğinde yüzde 315 büyüme gösterdi. App Store’da sosyal ağ kategorisinde de ikinci sırada. Milyonlarca dolar yatırım alan BeReal, diğer sosyal medya uygulamalarından biraz farklı. Gençler arasında ‘hit’ olan BeReal, rastgele bir zamanda fotoğraf çekip arkadaşlarınızla paylaşmanızı isteyen bir bildirim gönderiyor. Paylaşımı yapmak için sadece iki dakikanız var. Eğer paylaşım yapmayayım, etrafta kim, ne göndermiş bakayım diyorsanız hayal kırıklığına uğrarsınız çünkü başkalarının fotoğraflarını görebilmek için paylaşım yapmanız gerekiyor. Tiktok ve Instagram’dan farklı olarak, içerikler her gün ana sayfadan siliniyor.
BeReal’in yaklaşık 7 milyon kullanıcısı var. Uygulama hiçbir fotoğraf filtresine izin vermiyor. Yani öyle iki filtre attırayım, kendim gibi değil olmak istediğim gibi görüneyim diyenler için değil. Bu uygulamada reklam yok, görünür takipçi sayısı da yok, yani aman şu kadar tık almışım, takipçi gelmiş gitmiş baskısı hissetmiyorsunuz. BeReal’in ‘gönderi’ konusundaki sınırlı yaklaşımı diğer sosyal medya uygulamalarına farklı bir alternatif sunuyor. Vakit geldiğinde fotoğrafınızı paylaşın, şöyle bir etrafa bakın ve sonra hayatınızı yaşayın felsefesi! Amaç, gerçek hayatı arkadaşlarla paylaşmak.
Kullanıcılar ve sosyal medya uzmanları, BeReal’in özgünlüğü nedeniyle de tuttuğunu düşünüyor. Hatırlarsanız birkaç hafta önce yazdığım, fenomen oyun Wordle da (günde bir kez oynanabilen kelime bulma oyunu) aynı mantığa dayanıyor.
Bazılarına göre BeReal’in hızlı yükselişi devam etmeyecek Yo ve Frontback gibi, bir zamanlar hayli popüler olan uygulamalar gibi yok olup gidecek.
Z kuşağı arasında hızla yayılan BeReal, sayısız paylaşıma izin veren, her türlü filtreyle kullanıcıların ‘oldukları’ gibi değil ‘ideallerindeki kişi’ gibi görünmelerini destekleyen, içinde saatler geçirilen uygulamalar arasında nasıl bir yere oturacak göreceğiz.
NETFLİX ZOR ZAMANLARDAN GEÇİYOR
Netflix 10 yıldır video akış platformların lideriydi. Kullanıcılar Netflix’teki dizileri izlemek için sabahlara kadar ekran karşısında kaldı. Hele de karantinaların yaşandığı pandemi döneminde en büyük eğlence kaynağı oldu. Ama son günlerde Netflix için tehlike çanları çalmaya başladı. Yılın ilk çeyreğinde 2 milyon abone daha eklemeyi planlayan şirket 200 bin abone kaybetti, hisseleri de yüzde 32 düştü, tabii ki yatırımcıları da diken üzerinde.
Abonelik fiyatlarına zam yapan Netflix, parola paylaşımına da sınırlama getirmeyi planlıyor. Dünya çapında 100 milyon kullanıcı bir başkasının parolasını kullanıyor, yani küsecek kullanıcı sayısı çok fazla. Netflix’in büyümesine yardımcı olan ‘paylaşım’ fenomenini yıkmaya çalışmasının ardında daha çok para kazanmak var kuşkusuz ancak bunlar şirket için tehlikeli sular. Kovid-19 tedbirlerinin çoğu kaldırıldığı için insanlar artık daha çok dışarıda vakit geçiriyor ve ekrana ayrılan süre azalıyor.
Bir diğer gelişme de rakiplerin sayısının artması. Amazon, Disney, Apple, Hulu, HBO video akış hizmeti sunan diğer büyük oyuncular. Bir süre önceye kadar Hollywood, Netflix’in tonlarca eski film ve diziyi platformunda kullanmasına izin veriyordu. Ama artık büyük film ve TV şirketleri Netflix’e verdikleri pek çok yapımı geri aldılar ve kendi platformlarına koydular. Üstelik yeni projelerle de Netflix’le rekabet ediyorlar.