SGK’dan 1/3/2023 ila 31/5/2023 dönemleri arasında defter ve belgelerin ibrazı için e-Tebligat kanalıyla bir yazı gönderilmiş, ancak bu yazıyı sonradan fark ettiğim için 15 günlük sürede belgelerimizi SGK’ya veremedik. 15 günlük süre geçtikten sonra ibraz etmemiz mümkün müdür? İbrahim Y.
SGK tarafından e-Tebligat kanalıyla gönderilen yazılar muhatabın elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günde tebliğ edilmiş sayılmakta, tebligatın ulaştığı tarihi izleyen beşinci gün resmî tatile rastlasa bile bu durum elektronik ortamda gönderilen yazının tebliğ tarihini değiştirmemektedir.
e-Tebligat kanalıyla gönderilen yazılarla ilgili olarak her ne kadar muhatap kişilerin telefonuna SMS ve mail adresine elektronik tebligat gönderildiğine dair mesaj gönderiliyor olsa da bu SMS veya maillerin muhatap kişilerce kontrol edilmediği, haliyle ibrazı istenilen belgelerin 15 günlük süre içinde incelemeye ibraz edilmediği durumlarla sıklıkla karşılaşılmaktadır.
e-Tebligat kanalıyla gönderilen yazıların kontrol edilmemesi, kimi zaman telafisi çok güç yaptırımlara neden olabilmektedir. Nitekim 2024 yılında kayıt ve belgelerini SGK tarafından yapılan e-Tebligata rağmen 15 gün içinde ibraz etmeyen bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü işverenlere asgari ücretin 12 katı tutarında 20.002,50 X 12 = 240.030,00 TL tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.
Ayrıca tebliğ edilen idari para cezalarından dolayı pişmanlık ve erken ödeme indirimlerinden yararlanabilmek için cezanın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde ödenmesi gerektiği dikkate alındığında, SGK tarafından e-Tebligat kanalıyla gönderilen yazıların da etkin bir şekilde takibi gerekiyor.
Bu bakımdan SGK e-Tebligat uygulamasına kaydolmuş işverenlerin, SGK tarafından elektronik ortamda gönderilen yazıların gözden kaçırılmaması noktasında, mevcut çalışanların veya üçüncü kişilerin alt hesap kullanıcısı olarak uygulamaya tanımlanması halinde bu kişilerin de SGK’dan elektronik ortamda gönderilecek yazıları görebileceklerini dikkate alarak, bir veya daha fazla kişiyi alt hesap kullanıcısı olarak sisteme tanımlamaları isabetli olacaktır.
Kayıt ve belgelerin 15 günlük süre içinde incelemeye ibraz edilmemesi noktasına geldiğimizde,
İşyeri defter, kayıt ve belge ibrazına ilişkin yazılar e-Tebligat kanalıyla gönderilmiş ise söz konusu belgelerin en geç tebliğ edilmiş sayıldığı beşinci günü izleyen 15 gün içinde denetime ibraz edilmesi gerekiyor. Yapılan tebligata rağmen, 15 gün içinde haklı bir sebep ileri sürülerek yazılı istekte bulunulması veya bu durumun ilgililerin şahsen başvurusu ile bir tutanakla tespit edilmesi durumunda ise denetim ve kontrolle görevli memurlarca ilave süre verilebilmekte ve verilen ilave süre denetim elemanı tarafından ilgililere bildirilmektedir.
Bu bağlamda, işyeri defter, kayıt ve belgelerin ibraz edilmesine dair yapılan tebligata rağmen 15 günlük süre içinde defter ve belgeler incelemeye sunulmadığı ve haklı bir sebep ileri sürülerek ilave süre talep edilmediği takdirde 15 günlük sürenin son gününde geçerli olan brüt aylık asgari ücret dikkate alınarak;
- Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlara 12 asgari ücret
- Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlara 6 asgari ücret
- Defter tutmakla yükümlü olmayanlara 3 asgari ücret tutarında
İdari para cezası uygulanmaktadır.
Okurumuz İbrahim beyin sorusuna geldiğimizde, işyeri kayıtlarının 15 günlük süre geçirildikten sonra da ibraz edilmesi mümkündür. Ancak bu durum işyeri kayıtlarının 15 günlük süre içinde incelemeye ibraz edilmemesi nedeniyle uygulanacak idari para cezasına engel olmayacaktır.
İşyeri defter ve belgelerinin yasal süre içinde ibraz edilmeme nedeninin, yalnızca “mücbir sebebe” dayandığının belgelerle kanıtlanması durumunda idari para cezası uygulanmamaktadır.
Hangi hallerin mücbir sebep olarak ileri sürülebileceğine geldiğimizde;
1- İlgili resmi kuruluşlardan alınacak belgelerle kanıtlanmak kaydıyla işyeri defter ve belgelerinin ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk nedeniyle süresinde ibraz edilememesi.
Ağır kaza ve ağır hastalık hallerinin, kayıt ibrazına engel bulunması ve mutlak surette yatarak tedavi şeklinde geçmiş olması; ayrıca resmî yataklı sağlık kuruluşlarınca düzenlenecek sağlık kurulu raporları ile belgelendirilmesi, resmi olmayan yataklı sağlık kuruluşlarından alınmış raporların ise resmi sağlık kurullarınca onaylanmış olması gerekiyor.
Ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk hali yalnızca gerçek kişi işverenler yönünden mücbir sebep hali olarak kabul edilmekte olup, tüzel kişi işverenler yönünden geçerli kabul edilmemektedir.
2- Yangın, yer sarsıntısı, su baskını gibi doğal afetler.
3-İşverenlerin, işyeri sahiplerinin, alt işverenlerin ya da sigortalıyı devir alan işverenlerin iradesi dışında oluşan mecburi gaybubetler (kaybolma hali).
İşverenlerin iradesi dışında oluşan mecburi gaybubetler yalnızca gerçek kişi işverenler yönünden mücbir sebep hali olarak kabul edilmekte olup, tüzel kişi işverenler yönünden geçerli kabul edilmemektedir.
4- İşverenlerin, işyeri sahiplerinin, alt işverenlerin ya da sigortalıyı devir alan işverenlerin iradesi dışındaki nedenlerden dolayı defter ve belgelerin elden çıkması hali (örneğin ibrazı istenilen belgelerin mahkemeye ve vergi incelemesine ibraz edilmiş olması).