Pandemi döneminde kısa çalışma ödeneğinden veya nakdi ücret desteğinden yararlandırılan sigortalılar adına İŞKUR tarafından yalnızca genel sağlık sigortası primi ödendiğinden, bu vatandaşlar adına eksik bildirilen süreler zarfında emeklilik primleri ödenmemiştir.
Bu durum karşısında, özellikle 8/9/1999 öncesi işe girmiş ve EYT yasası çerçevesinde emekli olabilmek için kademeli emeklilik tablosuna göre 5000 ila 5975 gün arasında prim gün sayısına ihtiyacı olan vatandaşlar, KÇÖ ve NÜD’de geçen süreler için borçlanma imkânı beklerken, 5510 sayılı Kanuna ilave edilen geçici 94. madde ile işverenler lehine bir düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenleme ile KÇÖ veya NÜD’den yersiz yararlanmış sigortalılar için işverenlerce idari para cezası uygulanmaksızın ve gecikme zammı ödenmeksizin geriye yönelik hizmet bildirimi yapılması imkanı sağlanmıştır.
KÇÖ veya NÜD’de geçen eksik hizmet sürelerine ilişkin işverenlerce geriye yönelik düzenlenecek ek beyannamelerin 5510/94. maddesine göre işleme alınabilmesi için sigortalının KÇÖ veya NÜD’den hatalı yararlandırılmış ya da sigortalının KÇÖ/NÜD’den yararlandırıldığı süreler zarfında fiilen çalıştırıldığının (muvazaalı yararlanıldığının) tespit edilmiş ve bu sürelere ilişkin yersiz KÇÖ ve NÜD ödemelerinin İŞKUR tarafından 4447 sayılı Kanunun geçici 29. veya geçici 32. maddeleri çerçevesinde terkin edilmiş olması icap etmektedir.
Haliyle KÇÖ/NÜD’den yararlandırılmış sigortalıların hatalı/muvazaalı yararlandırıldığına yönelik İŞKUR tarafından yapılan bir tespit, sonrasında yersiz ödemelerin terkini yapılmamış ise bu sürelere ilişkin geriye yönelik SGK bildirimi yapılmasına imkan bulunmamaktadır. Başka bir ifade ile KÇÖ ve NÜD’den usulüne uygun yararlandırılmış sigortalıların eksik bildirilmiş sürelerinin 30 güne tamamlatılması sözkonusu değildir.
Konuyla ilgili olarak 2023/24 sayılı SGK genelgesine göre pandemi döneminde KÇÖ veya NÜD’den yararlandırılan sigortalıların eksik bildirilmiş sürelerine ilişkin geriye yönelik ek beyanname düzenlenebilmesi için;
- 4447 sayılı Kanunun geçici 29. veya geçici 32. maddelerine istinaden sigortalıya ödenen KÇÖ ve NÜD’lerin yersiz ödeme nedeniyle İŞKUR tarafından terkin edilmiş olması,
- Sigortalıların daha önce SGK’ya bildirilmiş eksik gün nedenleri için 18-Kısa çalışma ödeneği”, “27-Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler”, “28-Pandemi Ücretsiz İzin” veya “29-Pandemi Ücretsiz İzin ve Diğer” seçilmiş olması,
- Genelge ekinde yer alan bilgi formunun işveren tarafından doldurularak İŞKUR hizmet biriminden onaylatıldıktan sonra SGK Müdürlüğüne ibraz edilmesi,
- Eksik bildirilen aylara ilişkin asıl/ek nitelikteki muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin SGK müdürlüğüne müracaat tarihini izleyen 3 ay içinde kanun numarası seçilmeksizin MUHSGK uygulaması üzerinden gönderilmesi,
Gerekiyor. Ayrıca işverenlerin gecikme cezası ve gecikme zammıyla karşılaşmamaları amacıyla tahakkuk eden sigorta primlerini de aynı süre içinde ödemeleri icap etmektedir.
İŞ AKDİNİN DENEME SÜRESİ SONRASI FESHİ
İki aylık deneme süresi bir hafta önce dolmuş bir çalışanın iş akdini performansından dolayı feshetmek istiyoruz. İşçinin hakları ve firma olarak yapmamız gereken işlemler nelerdir? Tayfun D.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 15. maddesinde, taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda bunun süresinin en çok iki ay olabileceği, ancak deneme süresinin toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabileceği, deneme süresi içinde tarafların iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebileceği ve işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer haklarının saklı olduğuna yer verilmiştir.
Yasada sözleşme türü konusunda bir ayırım yapılmadığından belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesine istinaden iş akdinin deneme süresi içinde feshi halinde, tarafların bildirim sürelerine uymaları gerekmediği gibi tazminat ödemeleri de sözkonusu değildir. Ayrıca belirli süreli iş sözleşmesine usulüne uygun bir deneme süresi konulmuş ise deneme süresi içinde iş akdinin feshi durumunda kalan süreye ilişkin ücret talebi de mümkün değildir.
İşçinin iş güvencesi kapsamına girebilmesi için;
- Sözleşmenin belirsiz süreli olması,
- İşyerinde en az 6 aydır çalışıyor olması,
- İşyerinde 30’dan fazla işçi çalıştırılması
Gerekiyor. Haliyle işyerinde 6 aylık kıdemi bulunmayan işçinin iş akdinin feshi halinde iş güvencesi hükümlerinden yararlanması mümkün olmayacaktır. Ancak işverenin bu yetkisini işçinin yasal haklarını talep etmesi nedeniyle veya işçinin hamile olması gibi ayrımcılığa neden olacak bir nedenle feshetmesi halinde işçinin kötü niyet tazminatı veya ayrımcılık tazminatı talep etme hakkı bulunmaktadır.
Deneme süresi sonrası iş akdinin feshinde işveren tarafından haklı nedenle derhal fesih durumu yoksa İş Kanunu’nun 17. maddesine göre işverenin ihbar süresine uyması ya da ihbar tazminatı ödemesi gerekiyor. Bu durumda da kıdemi 6 aydan az olan işçiye 2 hafta ihbar süresi tanınması, bu süre içinde günlük 2 saat iş arama izni verilmesi; ihbar süresi kullandırılmadan iş akdi feshediliyorsa 2 haftalık süreye ilişkin ücretinin ödenmesi gerekiyor.