1995 den beri Bağkur’luyum 15 yılını yatırmışım. Geriye kalan 10 yılım silinmiş, ne yapmalıyım? Tarık T.
Sosyal güvenlik mevzuatında çeşitli tarihlerde yapılan düzenlemelerle prim borçlarını ödemeyen Bağkur kapsamındaki vatandaşlarımızın sigortalılıkları durdurulmuş, bu sürelere ilişkin prim borçları da silinmiştir. Ancak sonradan talep etmeleri ve silinen Bağkur sürelerine ilişkin prim borçlarını beyan edecekleri kazanç miktarı üzerinden ödemeleri halinde durdurulmuş sigortalılık süreleri ihya edilmektedir.
Son olarak 7326 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile 30/4/2021 ve öncesi sürelere ilişkin prim borçlarını ödememiş Bağkur’lu vatandaşların ödenmeyen sürelere ilişkin sigortalılıkları durdurulmuş ve bu sürelere ilişkin prim borçları silinmiştir.
Ödenmeyen prim borçları nedeniyle Bağkur günleri silinmiş vatandaşlar bu süreleri sonradan nasıl kazanabilir?
30/4/2021 ve öncesi Bağkur prim günleri silinmiş olan vatandaşlar öncelikle 2021/21 sayılı SGK Genelgesinin 2 nolu ekinde yer alan başvuru formunu doldurduktan sonra sigortalı dosyalarının bulunduğu sosyal güvenlik merkezine müracaat etmeleri gerekiyor.
Başvuru formunun doldurulması sırasında “Prime Esas Günlük Kazanç Beyanı” olarak başvuruda bulunulan tarihteki günlük asgari ücret ila asgari ücretin 7,5 katı arasındaki bir tutarı seçmeleri mümkün. Prime esas kazanç tercihinde bulunmamaları halinde ise asgari ücret üzerinden tercihte bulundukları kabul edilmektedir.
İhya edilecek sürelere ilişkin borçlar yapılandırma kanunu çerçevesinde ödenmesi mümkün mü?
7440 sayılı Kanunla 31/12/2022 tarihinden önceki sürelere ilişkin Bağkur prim borçlarının enflasyon oranları üzerinden hesaplanacak faiziyle birlikte ödenmesine imkan sağlanmış olsa da, 30/4/2021 tarihinden önceki durdurulmuş sigortalılık sürelerinden kaynaklanan Bağkur prim borçları yapılandırma kapsamına alınmamıştır. Haliyle durdurulmuş sürelere ilişkin ödenecek prim borcu;
Durdurulmuş süre X Seçilen prime esas kazanç X % 34,5 formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.
Örneğin 785 gün durdurulmuş Bağkur günü bulunan bir vatandaşın 17/4/2023 tarihinde günlük asgari ücret (333,60 TL) üzerinden ihya başvurusunda bulunduğu düşünüldüğünde, ödeyeceği Bağkur primi;
785 X 333,60 X % 34,5 = 90.347,22 TL olacaktır.
Bu şekilde hesaplanan borcun tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde ve eksiksiz olarak ödenmesi gerekiyor.
Yapılandırma kanunu kapsamında ise durdurulan süreler dışında 31/12/2022 tarihine kadar olan prim borçlarının ödenmesi mümkün.
Durdurulmuş sigortalılık süresinin bir kısmının ödenmesi mümkün mü?
Askerlik, doğum veya yurtdışı hizmet süreleri için ihtiyaç duyulan süre kadar hizmet borçlanması mümkün olmasına rağmen, Bağkur kapsamındaki durdurulmuş sigortalılık süresinin sadece emeklilik için yeterli olacak kısmı için başvuru imkanı bulunmamaktadır. Bu bakımdan, durdurulmuş sigortalılık süresi için başvuruda bulunulduğu takdirde durdurulmuş Bağkur sürelerinin tamamı için prim borcu hesaplanmaktadır.
Ayrıca ihya başvurusunda bulunan vatandaşlarca tebliğ edilen borcun eksik ödenmesi halinde ödenen kısma isabet eden hizmet süresinin geçerli olması gibi bir uygulama da bulunmadığından, eksik ödeme halinde yapılan ödemenin tamamı faizsiz olarak ilgiliye iade edilmektedir.
TEBLİGATA İSTİNADEN RE’SEN SİGORTALI YAPILMA DÖNEMİ SONA ERDİ!
PTT kanalıyla yapılan tebliğ mazbataları üzerinde tebligatları alan kişilerin “işyeri çalışanı”, “işyeri daimî çalışanı” veya “görevli sekreter” olarak belirtilmiş olması halinde kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında bu kişilerin ilgili işyerinden sigortalı olarak bildirilip bildirilmediği muhtasar ve prim hizmet beyannamelerindeki kayıtlarla kontrol edilmekte, beyannamede yer almaması halinde kayıt dışı çalıştırıldığı kabul edilerek ilgili işyeri aleyhine işlem yapılmakta idi.
25 Ocak 2018 tarihinden itibaren yürütülen bu uygulama çerçevesinde tebligatta ismi yazılı personelin sigortalı olarak bildirilmediğinin anlaşılması halinde, tebligatın alındığı gün itibariyle sigortalılığı sağlanmakta, işe giriş bildirgesinden, muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden ve işten ayrılış bildirgesinden dolayı idari para cezası uygulanıp prim teşviklerinden bir ay/bir yıl süreyle yasaklama yapılmakta, ayrıca ilgili yıldaki asgari ücret desteklerinin tamamı faiziyle birlikte geri alınmakta idi.
2018/4 sayılı Genelgeyle geçilen bu uygulama, İstanbul Barosu Başkanlığının SGK aleyhine açmış olduğu dava sonrası 2023/16 sayılı Genelge ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Tebligatı alan kişinin sigortalı olarak bildirilmemiş olması üzerine kayıt dışı istihdam edildiğinin kabul edilmesine rağmen, tebligatın alındığı tarihten önceki ve sonraki sürelerde çalışmasının olup olmadığı yönünde bir denetim yapılmaksızın yalnızca tebligatın alındığı gün itibariyle (1 günlük) sigortalılığının tesis edilmesi kayıt dışı istihdamla mücadele noktasında yeterli görülmediği gibi, salınan idari para cezalarına, teşvik yasaklama işlemine ve asgari ücret desteklerinin faiziyle birlikte geri alınmasına bakıldığında bu kapsamda yürütülen işlemler Kurumun rehberlik hizmetleri ile de örtüşmemekte idi.
Sonuçta söz konusu uygulama yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, tebligatı alan kişilerin sigortalı olarak bildirilmediğinin anlaşılması üzerine, bunun ihbar kabul edilip Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılacak incelemeye göre sigortalılık işlemlerinin tesis edilmesi çok daha makul bir yöntem olacaktır.