Referandum sonuçları, herkesin bildiği ya da hissettiği ama geniş çaplı araştırmalar olmadığı için ancak el yordamıyla ifade edilebilen bir gerçeği yeniden gündeme getirdi. AK Parti’nin genelde gençler nezdinde beğenilme oranı hızla düşmekte. Son on beş yılda kendisine dindar diyen insanların arttığı ve bunların içinde genç oranının toplum ortalamasından düşük olmadığı dikkate alınırsa, bunun tek bir anlamı var: Yeni nesil gençlerin dindarlık anlayışı AK Parti’nin temsil etmekte olduğu dindarlıktan giderek farklılaşıyor.
Farklılığın temeli, AK Parti’nin ‘sesi’ olan kişilerin skolastik, tutucu ve bazen fırsatçı yorumları akla getiren din anlayışına karşı, yeni nesil muhafazakarların bireysel, esnek ancak çok daha etik temelde bir dindarlığı benimsemeleri… Tabii ki bu tespit bir yanda tüm AK Parti’yi, diğer yanda tüm muhafazakar gençleri kapsamıyor. Aslında bir azınlıktan ama giderek genişleyen ve cesaretlenen bir azınlıktan söz ediyoruz… Nitekim önümüzdeki beş yıl içinde AK Parti’nin dine bakışının bizzat kendi tabanının en az üçte biri için arkaik hale gelmesi şaşırtıcı olmaz.
***
Bu genel çerçeve içinde AK Parti’yi yakından ilgilendiren bir başka olgu daha yürüyor. Son on yıl içinde yapılan niteliksel çalışmalar muhafazakâr taban içinde ortalamanın üzerinde eğitimli ve gelir sahibi, kentli ve çekirdek aile düzeninde yeni bir sosyolojik kategorinin oluştuğunu gösteriyor. Bu ailelerde karı kocanın her ikisinin de çalışma hayatında olması kabul gören bir hayat tarzı. Birçoğu yabancı dil biliyor ve seküler topluluğun hobi, boş zaman ve tatil alışkanlıklarına çok yakın bir zaman kullanımı sergiliyor. Bu ailelerin daha orta sınıf diye adlandırabileceğimiz kesimi, aile bütçesinin en büyük payını çocuklarının eğitimine harcıyor. Gelir yükseldiğinde ise sağlık harcamaları öne çıkıyor. Kısacası küresel hayat anlayışı normlarına uyum sağlamış, ideolojik anlamda olmasa da kültürel anlamda modern bir kitle ile karşı karşıyayız.
Bu nesil ‘genç’ diye adlandırılanların bir kuşak öncesi. Dolayısıyla iki geniş grup arasında doğal bir geçişlilik bulunuyor. Ortak yanları günün ‘evrensel’ demokratik norm ve standartlarını kendilerine adapte etmiş olmaları ve bu normlara sahip çıkmaları. Diğer deyişle bu kuşaklar için vasatlık, çiğlik, fırsatçılık, görgüsüzlük, hamaset horlanan özellikler. Aralarında böyleleri olmadığı için değil… Kültürel normların bu tutumları mahkûm etmesi nedeniyle…
Siyasi açıdan bakıldığında söz konusu kesimin ‘görünmemesinin’ nedeni henüz siyasi bir karşılığının olmamasında yatıyor. Bireysel algıya sahip kişilerin oluşturduğu dar grupların eklemlenmesine dayanan bir ağın, bugünün sert ve bölünmüş siyasi düzleminde kendisine yer açması zor. AK Parti söz konusu siyaset boşluğundan yararlanıyor… Sosyolojik ve ideolojik açıdan uzaklaşmakta olduğu bu kesimi kimliksel olarak temsil etmeyi yeterli sanıyor. Ama rakamlar bize aksi yönde bir trendin oluştuğunu, gelecek birkaç yılın AK Parti için en ciddi sınavlardan birini oluşturacağını söylüyor.
***
Bunda şaşırtıcı bir şey yok… Yukarıda anlatılan yeni muhafazakârların değerlerini, algılarını ve bakışlarını veri olarak alırsak, asıl AK Parti bu insanları gerçekten kuşatabilseydi şaşırmak durumunda kalırdık. En azından iki yıldır sürdürülen dil, söylem ve tavırla, bütün bunların üzerine yaslandığı ataerkil tutumla söz konusu muhafazakâr kuşaklara hitap etmek mümkün olabilir mi?
Post modern küresel bir dünyada ve arkamızda yirmi yılın mücadelesi yatarken, o dönemi taşımış ailelerin çocuklarının nasıl olması bekleniyordu? Bazı AK Parti’liler kendi ailelerine bakıp muhafazakar âlemin de öyle olduğunu sanabilirler… Yanılgıları devam ederse hayat atı alıp Üsküdar’ı geçecek ve onlar etrafta at arıyor olacaklar.