İnsan yeryüzüne düştüğünde başladı “düşünce”. Önceki hayatında düşünmeye hiç ihtiyacı yoktu onun. Cennette yaşayıp gidecekti. Kevser şarabını kana kana içecek, misk-i amber kokusu içinde Rıdvan ağacının gölgesinde sürdürecekti bitimsiz ömrünü. Oysa şimdi yeryüzüne düşmüş ve ömür boyu düşünmeye mahkûm edilmiş olarak çilesini doldurmayı bekliyor.
Gurbettedir artık insan.
***
Nereden bilebilirdi ki; savaşlara, acılara düşeceğini? İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ gibi nerede başlayıp nerede bittiği belli olmayan zamanlarla uğraşıp duracağını; çağ açıp çağ kapayacağını...
Nereden bilebilirdi ki; egemenlik, bağımsızlık, vatan, ulus, din, devrim gibi kavramlar için zamanları dilim dilim böleceğini ve bu bölümlerin bazılarının karanlık bazılarının aydınlık olacağını?
Nereden bilebilirdi ki; “karanlık çağda” yaşayan insanla, “aydınlanma çağında” yaşayan insanın duygularının, dünyaya bakışının bu kadar farklı olacağını? Kimine “mağara adamı,” kimine “imparatorluk insanı,” kimine “rönesans insanı,” kimine de “milenyum insanı” deneceğini mesela. Girilen her dönemin yeni bir insan tipi yaratacağını, nereden bilecekti?
***
Efkârla gelmişiz dünyaya. Efkârlanmak; bilmektir, yani acı çekmek. Yeryüzü macerasının adı budur: Yeryüzü efkârlıdır. Efkârlıdır, çünkü insanın zihni de gönlü de kuşatılmıştır.
Gurbeti efkârla derinleşir insanın, gurbeti derinleştikçe sevgiliye özlemi artar. Gurbeti uzakta yaşayan, sevgiliye yakın olur.
Bir garip hikayedir Adem. Cennetten efkâra düşmüştür. Dünya sürgününü içinde, yabancı bir diyarda, geldiği yere dönme hasretiyle yaşar. Aslında bu Adem’in aşka ilk dokunuşudur. Gurbete ilk dokunuşu, sılaya ilk varışıdır. Cennete dönünceye kadar da bu sürgün, bu gurbet, yatağını arayan nehirler gibi denizlere akmaya devam eder. Ondandır dünya gurbetinde nehirler gibi akışımız. Vuslat denizedir, hasret denize.