Haftaya okullar açılıyor. Hafta içi 20 milyonu aşan öğretmen ve öğrenci ordusu bir yerden bir yere göç edecek. Eskilerin tabiriyle tebdil-i mekan eyleyecek. Eskilerin kaç asırdır söyleyegeldikleri tebdil-i mekanda hayır var sözünü de ekleyelim. Bir buçuk yıllık zorunlu ev eğitiminden sonra hayrın olacağı kesin.
Yalnız bu hayrı ne kadar besleyeceğiz o belirsiz. Bu hayra ne kadar hazırlık yaptığımızda belirsiz.
Okul deyince aklınıza ne geliyor? Okulun sizin zihin ve gönül dünyanızda çağrıştırdığı kelimler nelerdir? Aklınıza gelen ilk üç kelime nedir? Veya daha da zihnimizi zorlayalım okul deyince aklımıza gelen bütün kelimeleri bir kağıda yazalım.
Okul, mektep, talebe, öğrenci, muallim, öğretmen, mektebin bacaları türküsü, tahta, sıra, ders, hocalar, kara tahta, önlük, forma, koridor, ders zili, teneffüs, tatil, 15 tatil, yaz tatili, yazılı, not, diploma, karne, disiplin, takdir teşekkür belgesi, sınıf, bahçe, lavabo, arkadaş, çanta, kalem, silgi, defter, kitap, dikkat, kağıt, koşuşmak, yürümek, kolkola girmek, parmak kaldırmak, tahtaya kalkmak, ödev, ceza, eksi artı, aferin, yine mi yapmadın, sen ne zaman adam olacaksın? Bıktım artık sizden, ödev kontrol, yaramazlar, yaramazlık, harikasınız çocuklar, kontrol, çöp kutusu, veli, görüşme, müdür, müdür yardımcısı, idari kat, İstiklal marşı, iyi dersler, onuncu yıl nutku, ezber yapmak, Atatürk büstü, pencere ve duvar kenarları, geç kağıdı, izin kağıdı , günaydın, iyi dersler, başarı, eğitim öğretim, yoklama, devamsızlık fişi, yoklama defteri, tünaydınlar, on line eğitim, servis, yüz yüze eğitim, eba, kantin, tost, çay, patatesli ekmek, simit …
Okul deyince öğretmenlere, ebeveynlere ve öğrencilere sorduğumuzda aşağı yukarı yazdığımız kelimeler dile getirildi.
Bir okulun zihnimizde çağrıştırması gerekenler arasında olması gereken fakat okulun ekosisteminde olmayan neler var?
Birde onları birkaç kelime ile yazalım.
Eleştiri, itirazı olan, yenilik, eleştirel düşünme, farklı düşünen, önerisi olan, incelemek, araştırmak, sorgulamak, karşılaştırmak, analiz etmek, düşünmek, anlamak, kavramak, hayat, yaşam, hayata yetiştirmek, hayatı öğretmek, nefes almak, paylaşmak, hayata hazırlamak hazırlanmak, hayat dersi vermek, ideal sahibi olmak, idealine kavuşmak … Bu kelimleri de çoğaltabiliriz.
Okulun öznesi “hayat” okullar hayat alanı, hayata hazırlık alanı. Lakin okullarda olmayan ya da yetersiz olan en önemli şey:Hayat. Okullarda hayat yok. Okullarda nefes alınıp verilen hayat alanları alanlarından çok uzaklar.
Mark Twain’in tabiriyle “okullar eylemsiz suretler” alanına dönüşmüş.
Okullar; İkinci, üçüncü el düşüncelerin sınıf, sıra ve koridorlarda pazarlandığı tek tipleştirme hapishanelerine dönüşmüş. Kanunlara çocukların boyun eğdirildiği, devletin kutsanma adı altında eleştirisizleştiği, çocukların iradelerinin tabu haline dönüştürülen güçler tarafından baskı altına tutulduğu mengenelere dönüşmüş.
Çocuklar, beşikten mezara kadar uyanık geçirdiği bütün saatler boyunca bir emre tabi olmanın, dizilmenin, törpülenmenin baskısı altında büyütülüyor.
Ağzının bir tarafıyla öğretip diğer tarafıyla alan bir riyanın ürünü olmamalı gençler.
Mark Twaın “İnsan Nedir!” eserinde
“Dürüst bir insan Tanrı’nın en soylu eseridir.”
Okullarımızın maalesef dürüst eserde tahribat yapmada üstüne yok.
Çocuklar devletin doğrusu ile hayatın gerçeği arasında kalınca dürüstlüğüne gölge düşürmek mecburiyetinde bırakılıyor.
Kişinin kendi dürüstlüğünün mimarı olmasını engelleyen önermeler ile dolu kitaplarımız ve öğretmenlerimizin sözleri.
Mart Twaın ile devam edelim.
“Tanrı bir insanı içinde dürüstlük ve sahtekarlık ihtimalleri ile yaratır ve orada durur. İnsanın içinde bulunduğu cemiyetler, okullar bu olasılıkları geliştirir. Biri diğerine ağır basar. Bu doğrultuda sonuç ya dürüst ya da sahtekar bir insandır.”
Okullar uzun bir aradan sonra yeniden açılıyorken okulun, öğretmenliğin, bilginin tanım ve işlevlerini yeniden yaparak zamanın diline işlevine uygun bir yolda ilerlememiz gerektiği, ihtiyacın birkaç adım önünde duruyor.
Çok bilen değil, en dürüst insanı, çok ders çalışan değil, en merhametli insanı, rekabetçi eğitim değil, düşenin elinden tutan insanı, inanmadığı doğrular yüklenen değil, inandığını söyleme cesareti olan insanı… cümleler, önermeler üzerinde düşünüp ince davranışlara sahip zerafet sahibi gençlerin meyvelerini sıralara bırakmamız lazım.