Stephen King, “Yazma Sanatı” (Altın Kitaplar, Çev. Gökçe Yavaş, 2020) adlı eserinde yazarları dört gruba ayırır.
Buna göre en alttakiler kötü yazarlardır, onların üstünde, geleni hoş karşılayacak yetkin yazarlar bulunur, bunlara yerel gazetelerde, şiir şölenlerinde rastlayabilirsiniz. Bir üstte daha küçük bir grup, gerçekten iyi yazarlar yer alır. En üstte ise Shakespeare, Goethe, Faulkner gibi dâhiler vardır. Bunlar, King’e göre “ilâhî tesadüflerdir”, üstün yeteneklere sahiptirler (s. 127-128).
King’in bu tasnifini şimdilik bir yana bırakalım. Tim Parks, “Ben Buradan Okuyorum” (Metis Yay., Çev. Roza Hakmen, 2019) adlı kitabındaki bir yazısında, günümüzde yazarlığın aldığı şekle değiniyor. Tespitlerinden anlaşılıyor ki yazarlık artık istisnaî bir hâl, “Allah vergisi” bir yetenek olmaktan çıkarak, sırf diğer meslekler gibi seçilebilir ve bir eğitim süreci sonucunda pek çok insanın yapabileceği bir ‘meslek’ olarak görülmekte… Sonuçta böyle bir endüstri de oluşmuş. Dünyada ve ülkemizde hızla yayılan ve çoğalan “yaratıcı yazarlık kursları”, akademiye kadar giren yazarlık dersleri bunun en bariz delili. Pek çok genç yazar/ şair adayı, toplumda muteber ve ünlü biri olmak için bu tür kurslara giderek, yazmayı teorik ve pratik anlamda öğrenmeye çalışıyor. Ama şurası da bir gerçek, öğrenciler bu dersleri sadece “yazmayı öğrenmek” için almıyor, “yayıncılarla, menajerlerle, ünlü yazarlarla ilişki kurmak ve kendi çalışmalarını tanıtmak” da en önemli amaçları. Nitekim söz konusu kurslarda bu iletişimin nasıl kurulacağına dair dersler de veriliyor. Ardından elbette ki yazdıklarını yayımlatmak için ısrarla dergilerin, gazetelerin, yayıncıların kapısını çalıyorlar. Ama iş bununla da kalmıyor. Çünkü yayın dünyasında kıyasıya bir rekabet var. Yazarın işi sadece kitap yazmak değil artık, kendisini geniş kitlelere ‘tanıtmak’!.. Tim Parks’ın belirttiği gibi web sitesi kuruyorlar, facebook sayfası açıyorlar, hatta kimileri kendine bir reklâmcı tutuyor, hiçbir ücret talep etmeden edebiyat festivallerine, şiir şölenlerine katılıyor, internet söyleşileri yapıyor, eleştirmenlerden kendisiyle ilgili yazı yazılmasını talep ediyor, “iltifatın karşılıklı olacağı umuduyla başka yazarların kitaplarına destek” veriyorlar vb…
Ve sonuç: Bir yazar, şair enflasyonu!.. İyi kötü, nitelikli niteliksiz bir sürü kitap! Artık takip edemiyorsunuz. Büyük bir endüstri bu! Genç yazar ve şair adaylarından tutun da ünlü yazarları da içine alan bir ‘endüstri çarkı’!
Sonunda ne mi oluyor? Önümüzde, yazarlık kurslarından geçmiş, birbirine benzeyen bir sürü yazar, öğretildiği iyice belli olan aynı edebî tekniklerle yazılmış bir sürü roman ve öykü! Bir tür anonimleşme. İncelmiş duyarlığı, kendine özgü dili, üslûbu, kişiliği ve yaratıcı gücü olan karizmatik, ısrarla çarkın dışında kalmayı seçen cins, sıkı şair/ yazar çok az artık! Parks’ın dediği gibi; “Gelecekte çağımızın külliyatı kılığında boy gösterecek olan şey, büyük ölçüde pazarlama, kendini tanıtım ve salt tesadüfün sonucu olacaktır.” (s. 126)
Başa dönelim! Stephen King’in yazar tasnifine. Bu tasnif, giderek delik deşik ediliyor farkında mısınız? Yazarlıkta ‘yazma’nın değil tanıtımın, reklâmın, pazarlamanın öne çıktığı bir çağda King’in tasnifi önemini yitiriyor sanki!..
Ama ben yine de yazarlığın/ şairliğin romantik tanımının tarafındayım. King’in dediği gibi hiç kimse, hiçbir kurs, hiçbir reklâmcı, hiçbir pazarlamacı, kötü bir yazardan iyi, yetkin bir yazar çıkaramaz (s. 129). Ama yetkin bir yazar, iyi çalışır, kendini bu işe adar, endüstrinin yan sektörlerinden de destek alırsa ‘iyi bir yazar’ olabilir.
Peki dâhilik?.. O, ‘ilâhi tesadüf’tür. Dâhiyi ne reklâmcının, ne menajerin, ne yazarlık kurslarının plastik oku belirler. Dâhi, Sezai Karakoç’un deyişiyle Allah’ın “kaza oku”na nişan olmuş “fizikötesi bir kazazede”dir…