Halkı şeytanca manipüle ederek her seferinde üste çıkan yüzsüze, yazı da tura da gelse kazanan ikiyüzlü pişkine ne denir?
Bunu bilmeyecek ne var. Tabii ki zübük. İsim babası Aziz Nesin tarafından takılan lâkabı da 'kağnı gölgesindeki it'tir.
Çıkarcı, sahtekâr, utanmaz ve sinsi kasaba siyasetçisinin tür adı bu.
Aziz Nesin, adını bir romanla koydu. 1980'de filmi de çekildi; Kartal Tibet yönetmiş, Kemal Sunal oynamıştı.
Z kuşaĝı, şuradan hatırlayacaktır. Hani bir TV kanalı, gösterimini engellemek için yayın haklarını aldı, ne kendi yayınlıyor ne de başkasına izin veriyor diye dedikodusu yayılan bir film vardı ya... O işte.
Unutturulmak istendiği doğru mu, bilmem. Ama dedikodusunu körüklemekten, ilgiyi artırmaktan başka bir işe yaramıyor. Yenisinin çekileceği bile konuşuluyor artık.
Yönetmen Ezel Akay, kendi uyarlamasıyla yeniden çekmeye soyunmuş. Başrolünü de Kemal Sunal'ın oğlu Ali Sunal'a oynatacakmış. Meğer Ali Sunal, babasının rolünü daha önce reddetmiş ama şimdi kabul ettiği söyleniyor.
Ali Sunal'a sordum, doğruladı. Zübükzâde rolü için iddialı ve istekli gördüm, çekimlerin başlamasını sabırsızlıkla bekliyor.
Şahane haber, çok doğru ve akıllıca bir seçim. Sevinmedim, desem yalan olur. Zübük'ün usta ellerde yeniden yorumlanma vakti geldi de geçiyor bile.
Zübük yerine farklı isim bulma denemeleri de oldu bu arada, olmaz mı!
Rahmetli Alev Alatlı, Beyaz Türkler Küstüler kitabını ‘paçozlaşmanın hikâyesi’ diye anlatmıştı.
Zübükle alâkasını şöyle kuruyordu:
“Dostoyevski’nin Puşlost’u gibi, paçozluk iblisi tüm kurumları sardığı zaman sıkıntı başlıyor.
Herkesin herkesle yer değiştirebildiği, birisi gittiğinde hiçbir şeyin değişmediği, liyakatin ölçü olmadığı, sıradanlığın ve kalitesizliğin hüküm sürdüğü bir durumdur paçozluk...
Paçoz, kendi çıkarları için her yolu mübah sayan, küstah, beş para etmez, sokak kurnazı, zevzek, müptezel, basmakalıp, palavracı, rüküş, hoyrat, içtensiz, pespaye, nekes, terbiyesiz, aşağılık, ahlâksız, kalleş... Dostoyevski, ‘Puşlost’ (Poshlost) der...
Topluma musallat olan iblistir paçozluk...
Puşlost, tüm bu kavramları içinde toplayan tanımlama.
Bizde de Ömer Seyfettin’in Efruz Bey tiplemesi, Aziz Nesin’in Zübük’ü kısmen buna yakındır. Ama benim ele aldığım paçozluk süreci, Puşlost’a daha yakın ve korkarım ki bu iblis Türkiye’ye yerleşiyor...”
Gerçi İlber Ortaylı Hoca, bu isimlendirmeye itiraz etmişti. Paçoz tabiri kaba ve avam, diye yerine hödükleşmeyi önermişti.
Bense hırt ve hırtlaşma kavramlarını kullanmayı tercih ederdim.
Fakat kabul edelim ki zübük, bir başka. Aziz Nesin, zeybek kelimesini alaya bozarak bulmuş. Hangi isimlendirme yerini tutabilir?
Zübük taşlaması aşılamadı, diyebiliriz. Ancak Atıf Yılmaz'ın senaryolaştırdığı, Kartal Tibet'in yönettiği, Kemal Sunal'ın canlandırdığı ilk filmi aşılabilir. Ezel Akay'la Ali Sunal neden yapamasın, bence ikisi de biçilmiş kaftan.