Çin’in yıllardır sürdürdüğü vahşet politikalarını Müslüman başkentler çekingen yaklaşımla izlerken Batı’dan sistemli soykırıma karşı bir adım daha geldi. Almanya, ABD, İngiltere ve Fransa’nın yanı sıra Haiti, Monako ile Honduras’ın da bulunduğu 39 ülke, toplama kamplarında zorla tutulan Uygurların serbest bırakılmasını istedi. Ancak listede Arnavutluk ve Bosna Hersek dışında Müslüman ülkelerin yer almaması tepki çekti.
‘MÜSLÜMAN ÜLKELER PEKİN’İN YANINDA’
Çin’in oluşturduğu diplomatik kuşatmanın etkisi öne çıktı. Bildiriyi imzalamayan Türkiye ise Birleşmiş Milletler İnsani İşler Komitesi’nde Uygurların kimliklerine saygı gösterilmesi beklentisini iletmekle yetindi. TÜRKİSTANDER Başkanı Burhan Kavuncu dikkat çeken paylaşım yaptı: BM’de Çin’i suçlayan iki bildiriyi 22 ve 39 ülke, destekleyen diğer iki bildiriyi 55 ve 47 ülke destekledi. Müslüman ülkelerin çoğu Pekin’in yanında yer aldı. Türkiye son bildiride seyirci.
39 ÜLKEDEN ÇİN'E MEKTUP
UYGURLARI SERBEST BIRAKIN GÖZLEMCİLERE İZİN VERİN
Almanya liderliğinde aralarında ABD, İngiltere ve Japonya’nın da bulunduğu 39 ülke ortak bir mektupla Çin’e, Doğu Türkistan’daki beyin yıkama kamplarında tutulan milyonlarca Uygur Türkünü serbest bırakması ve gözlemcilerin Doğu Türkistan’a girmeleri çağrısında bulundu. İnsanlık manifestosunu imzalayan ülkeler arasında Türkiye dahil Müslüman ülkelerin imzasının olmaması dikkat çekti.
Doğu Türkistan’da adına eğitim kampı dedikleri yüzlerce beyin yıkama kampında milyonlarca Uygur Türkünü esir tutan Çin’e yönelik uluslararası baskılar artıyor. Çoğunluğunu Batılı ülkelerinin oluşturduğu 39 ülke, Çin yönetimine ortak bir mektup göndererek Doğu Türkistan’daki toplama kamplarında zorla tutulan Uygurların derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu. Mektupta Türkiye’nin imzası yer almadı. Almanya misyonunun yazdığı mektupta, ABD, Arnavutluk, Avustralya, Avusturya, Belçika, Bosna Hersek, Bulgaristan, Kanada, Hırvatistan, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Haiti, Honduras, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya, Lüksemburg, Marshall Adaları Cumhuriyeti, Monaco, Nauru, Hollanda, Yeni Zelanda, Kuzey Makedonya, Norveç, Palau, Polonya, Slovakya, Slovenya, İspanya , İsveç, İsviçre, İngiltere temsilcilerinin imzaları bulunuyor. Ayrıca Çin’e gönderilen mektupta imzası bulunan 39 devlet, Pekin yönetiminden, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri üyelerinin de aralarında bulunacağı uluslararası bağımsız uzmanlar heyetine Doğu Türkistan’a “tam erişim” izni vermesini istedi. Ortak mektupta şu ifadeler yer aldı: “Bize ulaşan güvenilir raporlara göre Sincan’da (Doğu Türkistan), bir milyondan fazla insan keyfi olarak, ‘siyasi eğitim’ kamplarında gözaltında tutuluyor. “Bölgede giderek artan ağır insan hakları ihlali raporları gördük. Uygur kültürünün yanı sıra din veya inanç özgürlüğü, serbest dolaşım, dernek kurma ve ifade özgürlükleri ile ilgili çok ciddi kısıtlamalar var. Pekin, yaygın gözetleme ve orantısız bir şekilde Uygurları ve diğer azınlıkları hedef almaya devam ediyor. Ayrıca zorla çalıştırma ve kısırlaştırma dahil, zorunlu doğum kontrolü hakkında çeşitli raporlar var. Sincan’daki insan hakları durumunu ele alarak, hiç bir ülkenin buradan gelen sığınmacıları geri göndermemelerini istiyoruz.” Çin’in dünyaya eğitim merkezi olarak lanse ettiği toplama kamplarında ABD Dışişleri Bakanlığı verilerine göre 3 milyon civarında Uygur Türkü zorla tutuluyor.
ÇİN’E KARŞI GÜVENSİZLİK EN YÜKSEK DÜZEYDE
Merkezi ABD’de bulunan Pew Araştırma Merkezinin 14 ülkeden 14 bin 276 yetişkinle telefon aracılığıyla yaptığı anketin sonuçlarına göre, Çin’e yönelik güvensizlik tüm ülkelerde bugüne kadarki en yüksek düzeye ulaştı. ABD, Kanada, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Belçika, Hollanda, Danimarka, İsveç, Japonya, Güney Kore ve Avustralya’daki katılımcıların çoğunluğu Çin’e yönelik olumsuz izlenimleri olduğu görüşünü dile getirdi. Ankette, Çin’e karşı güvensizliklerini dile getirenlerin en fazla olduğu ülkeler yüzde 86 ile Japonya, yüzde 85 ile Fransa ve yüzde 81 ile Avustralya oldu. Son 1 yılda olumsuz görüş bildirenlerin oranının en fazla arttığı ülkeler Avustralya ve ABD oldu.
BM KOMİSYONUNDA UYGUR ENDİŞESİ
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu çalışmalarındaki ulusal beyanında Uygur Türklerine yönelik açıklamasına ilişkin “Beyanımızda, son dönemde kamuoyuna yansıyan rapor ve haberlerde yer alan, Uygur Türkleri ve diğer Müslüman azınlıklara yönelik insan hakları uygulamalarından duyduğumuz endişe ifade edilmiştir” açıklamasında bulundu.
Merkezi