Burnun arkasında ve ağız boşluğunda bulunan farenksin üst kısmında oluşan üst yutak (nazofarenks) kanserinin görülme sıklığı yaş ile doğru orantılıdır. Bununla birlikte, gençlerde de görülebilir. Yaşam alışkanlıklarında yapılan yanlış davranışlardan vazgeçerek, üst yutak (nazofarenks) kanserinde riski azaltmak mümkündür.
FARENKS NEDİR VE NEREDEDİR?
Farenks, ağzın arkasında ve burun boşluğunda bulunur. Yaklaşık 12 cm uzunluğunda tüp şeklinde bir mukoza ile kaplı kaslı bir organ olan farenks, burnun arkasında başlar ve trakea ve yemek borusunun tepesinde biter. Yutak, besinlerin mideye ve nefese taşınmasını sağlayan bir organdır. Başka bir deyişle, trakea ile yemek borusu arasında hizmet eder. Bir yandan nefesle çekilen havanın akciğerlere iletilmesini sağlarken diğer yandan ağızdaki besin maddelerini yutağa iter. Yiyecek farenksten geçerken trakeanın giriş kısmı kapanır.
ÜST YUTAK (NAZOFARENKS) KANSERİ NEDİR?
Pharynx yani yutak; orofarenks (ağzın hemen arkasında), hipofarenks (gırtlak - gırtlak yakınında) ve nazofarenks (boğazın burun üst kısmı ile birleştiği yer) 3 kısımdan oluşur.
Nazofarenks (üst yutak), burnun arkasında ve ağız boşluğunda yer alan farenksin üst kısmıdır. Nazofarenks kanseri (üst farenks) bu bölgede başlar. Baş boyun kanserlerinden biri olarak bilinen nazofarenks kanseri genellikle Asya ülkelerinde yaygındır. Bu kanser türü yaşlılıkta daha sık görülse de genç yaştaki kişilerde de görülebilmektedir.
NEDENLERİ - RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Hastalığa yakalanma şansını değiştiren her şey bizim için bir risk faktörüdür. Bu sebeple yaşam tarzımıza, edindiğimiz alışkanlıklarımıza ve maruz kaldığımız tüm çevresel faktörlere dikkat ederek kanseri etkileyen risk faktörlerini azaltmak mümkündür.
Sigara içmek, alkol almak gibi bazı risk faktörleri, yaşamda edindiğimiz ve değiştirilebilen alışkanlıklardır. Bir kişinin yaşı ve aile öyküsü gibi değiştirilemeyen bazı risk faktörleri de vardır. Öte yandan, riskiniz olduğu için kanser olacağınız anlamına gelmez. Veya herhangi bir risk faktörü olmaksızın kanseriniz olduğu söylenebilir.
Bu nedenle nazofarenks kanserleri için aktif risk faktörlerinin bilinmesi önemlidir. Bu sayede hayatınızda yapacağınız küçük değişiklikler ile riski azaltabilirsiniz. Nazofarenks kanseri ile ilişkili belirli risk faktörleriniz varsa, rutin kontrollerinizi sık aralıklarla ihmal etmemelisiniz. Böylelikle kanserin erken teşhisi ve etkin tedavisine sahip olabilirsiniz.
Şimdi nazofarenks kanserinde faktör olan risk faktörlerini birlikte inceleyelim.
Beslenme
Yapılan araştırmalar, çok tüketilen salamura et ve balığın nazofarenks kanserinin gelişiminde rol oynadığını göstermiştir. Ayrıca sebze ve meyve yemenin de bu tür kanser riskini azaltabileceği bilinmektedir.
Virüsler
Virüsler, belirli kanser türlerinin gelişiminde rol oynayabilir. Virüs, hücrelerde daha sonra kansere dönüşebilecek genetik değişikliklere neden olabilir. Pek çok insan kansere neden olabilecek virüslerden etkilenebilir. Virüsler yalnızca bazı durumlarda kansere yol açabilir.
Üst farenks kanserinin (nazofarenks) Epstein Barr virüsü (EBV) ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Öte yandan EBV taşıyıcısı olan pek çok kişide kanser tespit edilmemiştir. EBV enfeksiyonu ile nazofarenks kanseri arasındaki ilişki oldukça karmaşıktır ve nedeni henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bununla birlikte, EBV enfeksiyonu tek başına nazofarenks kanserine neden olamaz. Bu virüsün nazofarenks kanserinin gelişimine nasıl katkıda bulunduğu, bir kişinin genlerinin bu virüsle nasıl başa çıktığına bağlıdır.
Ek olarak araştırmalar, bazı üst yutak (nazofarenks) kanseri türleri ile insan papilloma virüsü (HPV) arasında bir bağlantı olabileceğini göstermiştir.
Sigara ve alkol kullanımı
Bazı çalışmalar, sigara içmenin tüm nazofarenks kanserlerinin, özellikle keratinize skuamöz hücrelerin gelişimi için bir risk faktörü olabileceğini göstermiştir. Yine bazı araştırmalar, çok miktarda alkol içmenin bu tür kanser riski oluşturduğunu bulmuştur. Ancak bu sonuçların doğru olması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Kulak burun boğaz iltihabı
Kulak, burun ve boğazda kronik iltihaplı kişilerde üst farenks kanseri (nazofarenks) riski artabilir. Kronik burun tıkanıklığı ve iltihabı, orta kulak enfeksiyonu ve polipler bu kanser türünde nedensel faktörlerdir.
Genetik risk faktörleri
Bir kişinin genleri nazofarenks kanseri riskini etkileyebilir. Farklı kan gruplarındaki kişilerin doku yapıları da farklıdır. Bu farklı yapılar vücudun bağışıklık sistemine tepkisini etkiler.
Bu nedenle, vücudun EBV enfeksiyonuna nasıl tepki verdiği kanserin gelişimi ile ilişkilendirilebilir.
Bir kişinin kalıtsal bir doku yapısı varsa, bu, nazofarenks geliştirme riskinin yüksek olduğu anlamına gelir. Aile bireylerinde nazofarenks kanserinin daha erken saptanması kişide
kalıtsal doku yapısı olasılığını ve dolayısıyla kansere yakalanma riskini artıracaktır.
BELİRTİLERİ
Nazofarenks kanseri genellikle belirti göstermez. Çoğu zaman kişi;
Boyunda şişlik şikayeti ile doktora gider.
İşitme kaybı,
Burun tıkanıklığı,
Kulak çınlaması,
Burun kanaması,
Kulakta sıvı birikmesi,
Görme bozuklukları (çift görme, şaşılık vb.),
Ses değişiklikleri ve konuşma bozuklukları gibi bazı semptomlar nazofarenks kanserinde yaygındır.
Bununla birlikte, bu semptomların doğrudan nazofarenks kanseri ile ilişkili olduğu doğru değildir. Diğer ciddi olmayan sağlık sorunları da bu tür semptomlara yol açabilir. Bu durumda zaman kaybetmeden uzman bir doktora danışmak size kalmıştır. Bu sayede erken tespit edilen sağlık sorununa hızlı bir şekilde çözüm bulmak mümkün olacaktır.