Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) “Açık semalar” anlaşması uyarınca Rusya'nın 1-5 Şubat tarihleri arasında Türkiye’de yapacağı gözlem uçuşu rota krizi nedeniyle gerçekleşemedi.
Türkiye’ye gelen Rus denetim timi görevini icra edemeden Rusya’ya geri döndü. Rus denetim timi, 1 Şubat’ta denetim uçuşunu yapacak Antanov 30 tipi uçağı ile Türkiye’ye geldi. Rus denetim timi, kendilerinin belirlediği hava güzergâhlarını kullanarak denetim yapmak istedi. Ancak Türkiye buna karşı çıkarak Rus denetim timinin sadece Türkiye’nin belirlediği rotalarda denetim yapabileceğini belirtti.
Dışişleri: Mutabakat sağlanamadı
Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, "Rusya Federasyonu’nun 2-5 Şubat tarihleri için talep ettiği gözlem uçuşunun rotası üzerinde mutabakat sağlanamadığı için uçuş gerçekleşmemiştir" denildi.
Rusya Suriye sınırında uçmak istedi
Rus basınına göre Ruslar, Suriye sınırının Türkiye tarafında denetim yapmak istedi. Türkiye tutumunda değişiklik yapmayarak Rusya’nın ısrarını kabul etmedi. Türkiye’den olumlu talep alamayan Rus heyeti ülkelerine geri döndü. Rusya’nın denetlemek istediği rotaların Türkiye’nin kendi güvenliği açısından son derece kritik ve hassas yerler olduğu ifade edildi. Eğer Rusya denetim yapabilseydi Rus timine Genelkurmay 1’inci İstihbarat Analiz ve Değerlendirme Dairesi Silahların Kontrolü ve Doğrulama Şube Müdürlüğü’nden 4 personel eşlik edecekti. AGİT Anlaşması uyarınca her yıl Türkiye Rusya Hava Sahası’nda dört, Rusya ise Türkiye Hava Sahası’nda iki gözlem uçuşu gerçekleştiriyor.
Ömer Çelik: Suriye sınırını yalayarak uçmak ne anlama geliyor?
AK Parti Genel Merkezi'nde düzenelenen basın toplantısında gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulunan Çelik, Rusya'nın gözlem uçuşu yapmak istediği rotanın Suriye sınırı olduğunu söyledi.
Uçuşun güvenlik gerekçesiyle iptal edildiğini ifade eden Çelik şunları kaydetti:
"Söz konusu uçuşlar 1992 yılında 27 ülke tarafından anlaşma çerçevesinde ortaya çıkıyor. Sözleşmeye göre uçuşlar yapılırken rotanın belirlenmesi konusunda ev sahibi ülkenin inisiyatifi var. Açık saha anlaşması çerçevesinde bir Rus uçağı gözlem uçuşu yapmak için başvurdu. Ama talep ettiği rota Suriye sınırına yatay bir şekilde geçen bir rota, aynı zamanda Hatay'a kadar giden bir rota. Tabii şu anki güvenlik sorunları sebebiyle, o bölgedeki sorunlar sebebiyle, mücbir sebeplerle buna izin verilmesi söz konusu değil.
Bizim Suriye sınırımızda bir gözlem uçuşu yapılması, Hatay'a kadar gidilmesi, oradaki güvenlik sorunları nedeniyle müsaade edilecek bir durum değil. Dolayısıyla bu Rus uçağının gözlem uçuşu yapmasına bu çerçevede müsaade edilmemiştir.
Rusya ile aramızda sıcak ve taze bir kriz var. Bu ortamda 'Suriye sınırını yalayarak uçacağım' gibi bir talebin ne anlama geldiğini kamuoyuna bırakıyoruz. Suriye sınırımızda uçuş yapılması ve Hatay'a kadar gidilmesi söz konusu değildir."
AGİT anlaşması
Açık Hava Sahası Anlaşması, AGİT’e üye 27 ülke tarafından 1992 yılında Finlandiya'nın başkenti Helsinki’de imzalandı. Bu anlaşmanın amacı ülkeler arasındaki karşılıklı anlayışı ve güveni sağlamlaştırmak. Açık Hava Sahası Anlaşması’na katılan devletler birbirlerinin hava sahasında gözlem uçuşları yapılmasına olanak sağlıyor. Anlaşmada 34 ülke yer alırken, Rusya bu anlaşmaya 26 Mayıs 2001’de dahil oldu.