Galatasaray ile Bursaspor takımları arasında yarın Bursa'da yapılacak final maçıyla 53. sahibini bulacak Türkiye Kupası'nda finaller, şimdiye dek 31 kez çift, 21 kez de tek maç olarak düzenlendi.
Bu sezon da Ziraat Bankası'nın sponsorluğunda düzenlenen Türkiye Kupası, 1965-1966, 1966-1967, 1983-1984, 1985-1986, 1989-1990, 1990-1991, 1999-2000, 2000-2001, 2001-2002, 2002-2003, 2003-2004, 2004-2005, 2005-2006, 2006-2007, 2007-2008, 2008-2009, 2009-2010, 2010-2011, 2011-2012, 2012-2013 ve 2013-2014 sezonlarında tek, diğer sezonlarda ise çift maçlı finallerle sahibine ulaştı.
Hükmen galibiyet ve kurayla gelen kupalar
Türkiye Kupası'nın 52 yıllık geçmişinde kupalar birer kez hükmen galibiyet ve kura sonucu sahiplerini buldu.
1963-1964 sezonunda Galatasaray ile Altay arasında yapılan final maçının ilki 0-0 berabere sonuçlandı. Rövanş maçına Altay'ın çıkmaması üzerine Türkiye Futbol Federasyonu karşılaşmayı 3-0 Galatasaray lehine tescil etti. Böylece kupa finalleri tarihinde ilk kez bir maç hükmen sonuçlanmış oldu.
Öte yandan, 1966-1967 sezonunda Altay ile Göztepe arasında yapılan final maçı 2-2 berabere sonuçlandı. Kupayı, kura atışı sonucu Altay müzesine götürürken, yine kupa tarihinde bir ilk gerçekleşti.
Uzatmalarda gülenler
Türkiye Kupası şimdiye dek 7 kez uzatma dakikalarının sonuçlarına göre havaya kaldırıldı.
Göztepe, 1968-1969 sezonundaki çift maçlı finalde, Galatasaray'ı 1-0 yendiği ilk maçın ardından, rövanşta uzatmada 1-1'lik skorla saf dışı bırakırken, tek maçlı finallerde ise 1983-1984 sezonunda Trabzonspor, Beşiktaş'ı 2-0, 1990-1991 sezonunda Galatasaray, MKE Ankaragücü'nü 3-1, 1999-2000 sezonunda Galatasaray, Antalyaspor'u 5-3, 2005-2006 sezonunda Beşiktaş, Fenerbahçe'yi 3-2, 2006-2007 sezonunda da yine Beşiktaş bu kez Kayseri Erciyesspor'u 1-0 yenerek, kupaya uzandı.
1995-1996 sezonunda ise Galatasaray, ilk maçta 1-0 yendiği Fenerbahçe ile rövanşı Kadıköy'de oynadı. Normal süresi 1-0 Fenerbahçe'nin üstünlüğüyle kapanan maçın uzatma bölümünde 1 gol atan Galatasaray, ilk maçtaki avantajıyla kupayı kazanmayı bildi.
Penaltılarla kazanılan kupalar
Türkiye Kupası'nın 52 yıllık geçmişinde şimdiye dek 4 takım, 5 kez kupayı penaltı atışları sonucu müzesine götürdü.
Galatasaray ile Trabzonspor takımları arasındaki 1975-1976 sezonunda finalin her iki maçı da tarafların 1-0 galibiyetiyle sona erince, penaltı atışlarına geçildi. Seri penaltı atışları sonucu rakibini 5-4 yenen Galatasaray, kupayı kazandı.
1997-1998 sezonunda ise Beşiktaş ile Galatasaray finalde karşı karşıya geldi. Her iki maç da 1-1 berabere sonuçlanırken, seri penaltı atışları sonucu rakibine 5-3 üstünlük sağlayan siyah-beyazlılar, mutlu sona ulaşan ekip oldu.
Kupayı, 2000-2001 sezonunda penaltı atışlarıyla Gençlerbirliği kazandı. Fenerbahçe ile Kayseri'de karşılaşan Ankara ekibi, 2-2 sona eren normal süre ve uzatma dakikalarının ardından seri penaltı atışlarıyla rakibine 6-3 üstünlük kurarak, kupayı müzesine götürdü.
Türkiye Kupası'nın 2007-2008 sezonundaki sahibi de penaltılarla belirlendi. Kayserispor ile Gençlerbirliği finalde Bursa'da karşılaşırken, normal süresi ve uzatma bölümü 0-0 biten maçta gülen taraf 11-10'luk seri penaltı atışları sonucu Kayserispor oldu.
2010-2011 sezonunda Beşiktaş, İstanbul Büyükşehir Belediyespor'u Kayseri'deki finalde penaltılarla geçerek kupaya uzandı. Normal süresi ve uzatmaları 2-2 biten maçta siyah-beyazlılar, penaltı atışları sonucu 6-5'lik sonuçla kupayı kaldırdı.
En ilginç final
Türkiye Kupası tarihindeki en ilginç finallerin başında, 1991-1992 sezonunda yapılan Trabzonspor-Bursaspor eşleşmesi geliyor.
Bursa'da yapılan finalin ilk maçını 3-0 kazanan yeşil-beyazlılar, rövanş için Trabzon'a büyük avantajla gitti.
Hüseyin Avni Aker Stadı'ndaki rövanş maçının hemen başında 1 de gol bulan Bursaspor, "Artık kupayı kazandım" gözüyle baktığı maçı 5-1 yitirerek, büyük bir şok yaşadı. Bordo-mavili ekip ise üst üste attığı 5 golle adeta bir futbol mucizesini gerçekleştirdi ve Türkiye Kupası tarihindeki en ilginç finali sonrası kupayı müzesine götürdü.
En farklı skorlu finaller
Kupadaki finallerde şimdiye dek en farklı skorlu galibiyeti, Gençlerbirliği elde etti.
Başkent takımı, 1986-1987 sezonunda Eskişehirspor ile Ankara'da yaptığı maçı 5-0 kazanarak, 52 yıllık Türkiye Kupası geçmişinde, finallerde en farklı skora ulaştı.
1991-1992 sezonunda Trabzonspor, evindeki rövanş maçında Bursaspor'u 5-1, 2004-2005 sezonundaki finalde ise Galatasaray, Fenerbahçe'yi aynı skorla yendi.
Bu arada, 2001-2002 sezonunda Kocaelispor, Beşiktaş'ı Bursa'daki finalde, 2003-2004 sezonda Trabzonspor, Gençlerbirliği'ni İstanbul'daki finalde, 2011-2012 sezonunda da Fenerbahçe, Ankara'daki finalde Bursaspor'u aynı skorla 4-0 yenerek, tarihi skorlara imza attılar.
Öte yandan, Türkiye Kupası'nın en gollü final karşılaşması, 1999-2000 sezonunda Galatasaray ile Antalyaspor arasında yapıldı ve sarı-kırmızılı ekip maçtan uzatma bölümünde 5-3 galip ayrıldı.
"Duble" yapanlar
Türkiye Kupası'nın 52 yıllık geçmişinde, 12 sezonda, kupayı müzesine götüren ekip aynı zamanda lig şampiyonluğunu da kazandı.
Galatasaray 1962-1963, 1972-1973, 1992-1993, 1998-1999 ve 1999-2000'de, Fenerbahçe 1967-1968, 1973-1974 ve 1982-1983'te, Trabzonspor 1976-1977 ve 1983-1984'te, Beşiktaş da 1989-1990 ve 2008-2009 sezonunda hem lig şampiyonluğu, hem de kupa zaferi yaşadı.
En çok rastlanan skor: 1-0
Türkiye Kupası finallerinde en çok rastlanan skor 1-0 olarak dikkati çekiyor.
Finaldeki maçlardan 19'u 1-0, onar tanesi 2-0, 2-1 ve 0-0, 8'i 1-1, beşer tanesi 3-0 ve 3-1, 3'ü 3-2, 2-2 ve 4-0, 2'si 5-1, birer tanesi ise 5-0, 5-3 ve 4-2 sonuçlandı.
Bu arada bir maç hükmen, 5 maç da penaltı atışlarıyla bitti.
Üst üste en çok şampiyonluk Galatasaray'ın
Türkiye Kupası tarihinde üst üste en çok şampiyonluk, aynı zamanda kupayı en çok müzesine götüren ekip olan Galatasaray'a ait bulunuyor.
Sarı-kırmızılı ekip 1963 ile 1966 yılları arasında art arda 4 kez kupayı kazanma başarısını gösterdi.
Bu arada, Galatasaray 1963-1966, Trabzonspor da 1975-1978 yılları arasında üst üste 4 kez final oynayarak, art arda en çok finale çıkan ekip unvanlarını aldılar.
Diğer yandan, Trabzonspor 1990 ile 1995 yılları arasında üst üste 6 kez yarı finale çıkarken, Galatasaray ise 1963 ile 1978 arasında tam 16 yıl art arda çeyrek final oynadı.
Tüm maçlarını kazanarak şampiyon olanlar
Türkiye Kupası tarihinde sadece 4 sezonda kupayı kaldıran takımlar, bütün maçlarını kazanarak bu zafere ulaşabildi.
Yalnızca 90 dakika sonuçlarına göre yapılan değerlendirmede 1985-1986 sezonunda Bursaspor 5'te 5, 1988-1989 sezonunda Beşiktaş 10'da 10, 1989-1990 sezonunda yine Beşiktaş 4'te 4 ve 2002-2003 sezonunda Trabzonspor, 5'te 5 yaptı ve kupayı müzelerine götürdüler.
En çok şampiyonluk gören futbolcular
Türkiye Kupası'nda en fazla şampiyonluk yaşayan futbolcular, sarı-kırmızılı takımın efsanevi oyuncuları Bülent Korkmaz ile Hakan Şükür olarak kayıtlara geçti.
Bülent Korkmaz 1991, 1993, 1996, 1999, 2000 ve 2005'te, Hakan Şükür ise 1988 (Sakaryaspor'da), 1993, 1996, 1999, 2000 ve 2005'te kupayı kaldırdı.
Bu arada, Arif Erdem, Okan Buruk ve Tugay Kerimoğlu da Galatasaray formasıyla beşer kez kupa şampiyonluğu yaşadı.
Finalde en çok oynayan futbolcular
Kupa tarihinde finallerde en çok oynayan futbolcu unvanı da en çok kazanma başarısına sahip olan Bülent Korkmaz ile Hakan Şükür'e ait.
Her iki futbolcu da dokuzar kez kupa finalinde oynarken, altışar kez kupaya dokundular.
Ayrıca, Galatasaraylı Arif Erdem 8, Suat Kaya da 7 kez finalde oynadı.
Hem futbolcu hem antrenör olarak kazananlar
Türkiye Kupası tarihinde 7 isim, hem futbolculuk, hem de teknik adamlık kariyerinde kupayı kaldırma başarısını yaşadı.
Altaylı Ayfer Elmastaşoğlu 1967'de futbolcu, 1980'de antrenör, Galatasaraylı Fatih Terim, 1976, 1982, 1985'te oyuncu, 1999 ve 2000'de antrenör, Galatasaraylı Gheorghe Hagi 1999 ve 2000'de futbolcu, 2005'te antrenör, Mustafa Denizli 1980'de Altay'da oyuncu, 1991'de Galatasaray'da, 2009'da Beşiktaş'ta antrenör, Trabzonsporlu Şenol Güneş 1977, 1978 ve 1984'de oyuncu, 1995 ve 2010'da antrenör, Yılmaz Gökdel 1964, 1965 ve 1966'da Galatasaray'da oyuncu, 1981'de de Ankaragücü'nde teknik adam, Tayfur Havutçu da 1997'de Kocaelispor, 1998 ve 2006'da Beşiktaş'ta futbolcu, 2011'de Beşiktaş'ta teknik direktör olarak kupaya uzandı.
3 farklı takımla final oynayanlar
Kupa geçmişinde bazı futbolcular 3 ayrı takımın formasıyla finalde mücadele etti.
Bu oyuncular şunlar:
Halil İbrahim Eren: Boluspor, Ankaragücü, Gençlerbirliği
Hasan Vezir: Fenerbahçe, Trabzonspor, Galatasaray
Rade Zalad: Ankaragücü, Eskişehirspor, Beşiktaş
Sinan Turhan: Adana Demirspor, Galatasaray, Sakaryaspor
Cihan Haspolatlı: Kocaelispor, Galatasaray, İstanbul Büyükşehir Belediyespor
Mehmet Aurelio: Trabzonspor, Fenerbahçe, Beşiktaş
Burak Yılmaz: Beşiktaş, Trabzonspor, Galatasaray
En çok kupa kazanan teknik adamlar
Teknik direktör olarak en çok Türkiye Kupası şampiyonluğu yaşayan isimler Ahmet Suat Özyazıcı ile Gündüz Kılıç.
Özyayıcı, Trabzonspor'un başında 1977, 1978 ve 1984, Gündüz Kılıç da Galatasaray ile 1963, 1965 ve 1966 yıllarında üçer kez kupa sevinci yaşadı.
Bu arada, yabancı teknik adamlar içinde Beşiktaş'ın başında İngiliz Gordon Milne 1989 ve 1990'da, Fransız Jean Tigana da 2006 ve 2007'de kupayı kazanma başarısı gösterdi.
İSTANBUL / AA