2010'daki Mavi Marmara saldırısıyla gerilen İsrail ile Türkiye ilişkilerinin onarılması için ön anlaşma sağlandı. İsrail televizyonu Kanal 10’un haberine göre, İsrail, Mavi Marmara saldırısında ölenlerin ailelerine 20 milyon dolar tazminat ödeyecek.
"Görüştüğümüz doğru ama ilişkiler onarılmadı"
Al Jazeera'nin haberine göre üst düzey Dışişleri yetkilisi ise İsrailli yetkililerle İsviçre'de görüşmeler yaptıklarını doğrulasa da "İsviçre de görüştüğümüz doğru. Ama ilişkiler onarılmadı. Fakat bunun yakın olduğunu söyleyebilirim." dedi. Başka bir Dışişleri kaynağı da son günlerde görüşmelerin sıklaştığını, üst düzeyde yürütüldüğünü ve artık daha da üst düzey imzaya kaldığını söyledi. Büyükelçilerin çok yakın zamanda gönderilmesi bekleniyor.
Taslak metindeki maddeler
Kanal 10 ve Haaretz'e göre taslak halindeki ön anlaşmada yer alan maddeler ise şu şekilde:
- Ülkeler, büyükelçilerini yeniden görevlendirecek.
- Türkiye, parlamentodan bir yasa geçirecek. Bu yasa sayesinde Mavi Marmara saldırısına katılan İsrail ordusu subay ve askerlerine karşı açılan bütün davalar kapatılacak. Yeni davaların açılması da engellenecek.
- İsrail, Mavi Marmara saldırısının kurbanları için fon oluşturacak. Saldırıda ölen ya da yaralananlar için 20 milyon dolarlık tazminat ödenecek.
- Gush Etzion’da 3 yerleşimci gencin kaçırılıp öldürülmesi olayının arkasında olan ve İstanbul'da ikamet eden Hamas üyesi Salah Aruri Türkiye'den sınırdışı edilecek. İsrail, Aruri'nin Batı Şeria'daki Hamas mensuplarını yönlendirdiğini iddia ediyor. Anlaşma kapsamında Hamas'ın Türkiye'deki aktivitelerine de genel olarak sınırlama getiriliyor.
- Bu anlaşmada yazılı yer almasa da, Türkiye ile İsrail doğalgaz konusunda görüşmelere başlamak için prensipte fikir birliğine vardı. Bu kapsamda Türkiye İsrail'den doğalgaz alacak. Ayrıyeten İsrail'in, Avrupa'ya gaz ihracatına imkân verecek bir boru hattının Türkiye'den geçmesi için izin verilecek.
Reuters'a konuşan İsrailli bir yetkili de Türkiye ile İsrail arasında ön anlaşmanın sağlandığını doğruladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan şartları hatırlatmıştı
Türkiye’nin İsrail ile ilişkilerin normalleşmesi için bugüne dek üç şart sürdü. Bunlar Mavi Marmara saldırısı için özür dilenmesi, saldırıda ölen 9 Türk’ün ailelerine tazminat ödenmesi ve Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasıydı. 2013 Mart’ında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, o dönem başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan’ı arayarak saldırı için özür dilemiş ve tazminat ödemeyi kabul etmişti. Ancak o günden bu yana ilişkilerin normalleşmesi için iki taraftan da herhangi başka bir adım gelmemişti.
İsrail’den tazminat ödeme taahhütü
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkmenistan ziyareti dönüşünde uçakta gazetecilere yaptığı açıklamalarda Türkiye’nin üç şartının kabul edilmesi halinde İsrail ile ilişkilerin normalleşebileceğini, bunun da bölge için büyük faydaları olacağını belirtmişti. İsrail’in tazminat ödeme taahhütü ve anlaşma, bu açıklamadan yalnızca birkaç gün sonra geldi.
9 kişi hayatını kaybetmişti
Gazze'ye insani yardım taşıyan Mavi Marmara feribotuna 31 Mayıs 2010'da İsrail güvenlik güçleri uluslararası sularda saldırmıştı. İsrail askerlerinin saldırısında 9 kişi hayatını kaybetmişti.