Atmosferi oluşturan hava sürekli hareket halindedir. Bir uçak uçarken havanın bu hareketliliğinden faydalanır. Uçağın stabil bir şekilde uçabilmesi için kanatların altından ve üzerinden akan hava akımlarının düzenli olması gerekir. Bazı hava olayları sonucunda bu hava akımları bozulabilir ve hava boşlukları oluşabilir. Bu durumlarda da türbülans yaşanır.
Türbülansa yakalanan bir uçağın içinden kaydedilen görüntüler
TÜRBÜLANS NE DEMEK?
Havacılık Sözlüğü'ne göre türbülans, atmosferin düzensiz hareketidir. Daha basit haliyle türbülans, belirli bir hızda hareket eden görünmez hava dalgaları farklı bir hızda hareket eden başka bir hava kütlesiyle karşılaştığında oluşur. Konuyla ilgili olarak ABD Federal Havacılık İdaresi şöyle açıklıyor:
"Atmosferik basınç, jet akımları, dağların etrafındaki hava, soğuk veya sıcak hava cepheleri veya gök gürültülü fırtınalar, sağanaklar dahil olmak üzere çeşitli koşullar nedeniyle türbülans ortaya çıkabilir. Hatta gökyüzü açık göründüğünde bile türbülans meydana gelebilir."
Türbülans, gücüne bağlı olarak ölçülür ve dört türe ayrılır: hafif, orta, şiddetli ve son derece şiddetli.
UÇAKLARDA TÜRBÜLANS NEDEN OLUR?
Türbülansın oluşmasında birçok parametre vardır. Hava çalkantısının nedenlerine de bağlı olarak aşağıdaki 4 türe ayrılır:
Konvektif: Yüzeyle temas halindeki havanın farkı oranlarda ısınmasına neden olan yer yüzeyinin dengesiz ısınması sonucu oluşur. Bu türdeki bir türbülans çoğunlukla şiddetli hava koşulları ile bağlantılıdır.
Mekanik: Dünya yüzeyine yakın havanın binalar, ağaçlar ve düzensiz araziler gibi engellerin üzerinden geçerken bozulmasıyla oluşur. Rüzgar hızı ne kadar yüksek ve engel ne kadar pürüzlü olursa türbülans o kadar büyük olur.
Dağ Dalgası: Dağlar, rüzgar etraflarından ve aralarından akmaya çalışırken türbülansa neden olur. Rüzgâr yukarıdan aktığında, yerçekimi dalgaları olarak bilinen hava dalgalarını oluşturabilir.
Anafor: Uçuş sırasındaki uçaklar da anafor türbülansı yaratabilir. Bir uçak kaldırma kuvveti oluşturduğunda, 'anafor girdapları' adı verilen çift yönde dönen silindirik hava kütlesi üretir (bunu en tepedeki ana görselde görebilirsiniz). Bunlar, birbirini sırayla takip eden uçaklar için potansiyel bir tehlikedir.
TÜRBÜLANS NE ZAMAN OLUR?
Çoğu zaman yolcular türbülansı fırtınalı hava, büyük rüzgarlar ve korkutucu gök gürültülü fırtınalarla ilişkilendirilir fakat güneşli bir günde de ortaya türbülans yaşanabilir. Temiz havada meydana gelen türbülansa 'temiz hava türbülansı' adı verilir. Herhangi bir mevsimde yaşanabilse de, en sık kış aylarında görülür.
Türbülans sonrası uçağın içinden bir enstantane
TÜRBÜLANS NE KADAR SÜRER?
Hava olayları neticesinde meydana gelen türbülansın süresi, bozuk hava akımının ya da hava cebinin durumuna bağlı olarak uzun ya da kısa olabilir.
TÜRBÜLANS NEDENİYLE UÇAK DÜŞER Mİ?
Modern uçaklar, türbülans da dahil olmak üzere devasa miktarda basınca dayanacak şekilde üretilir. Yolcularda panik durumuna neden olabilen türbülans, uçağı düşürmez.
Şiddetli türbülanslar korkutucu görülebilir, ama pilotlar türbülans konusunda özel eğitim almış kişilerdir. Yolcuların türbülans sırasında emniyet kemerlerini bağlayıp çalkantının bitmesini beklemelidir.
Türbülans nedeniyle uçak yolculuğu bir süreliğine konforsuz olabilir. Bu da türbülans sırasında uçağın sallanması ile alakalı bir durumdur ve normal kabul edilir.
Türbülansın meydana gelmesinin animasyonlu anlatımı