ALİ YILDIRIM | KARAR
Türkiye’de işsizlik TÜİK verilerine göre, 303 bin kişi azalarak 4 milyona geriledi. Fakat, DİSK-AR raporu TÜİK’in açıkladığı dar tanımlı rapor karşısında geniş tanımlı işsizliğin 10 milyonu aştığını kaydetti. İşsizler ordusuna 3.3 milyon kişinin daha katıldığını aktaran DİSK-AR, Kovid-19 nedeniyle Kasım 2020’de meydana gelen eş değer istihdam kaybını ise 2 milyon 829 bin olarak belirtti.
Türkiye’nin en büyük sorunlarından biri olan işsizlik işten çıkarma yasaklarına rağmen durmuyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), Kasım 2020 dönemine ait verilerine göre, 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı azaldı. Kasım 2020’de bir önceki yılın aynı dönemine göre 303 bin kişi azalarak 4 milyon 5 bin kişi olarak kayıtlara geçti. Aynı dönemde işsizlik oranı 0,4 puanlık azalışla yüzde 12,9 seviyesinde gerçekleşti.
Tarım dışı işsizlik oranı ise 0,6 puanlık azalışla yüzde 14,8 olarak hesaplandı. Söz konusu ayda 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 0,9 puan artarak yüzde 25,4 oldu. İşsizlik oranı 15-64 yaş grubunda ise 0,5 puan düşüşle yüzde 13,1 olarak belirlendi. Fakat TÜİK dışında hesaplama yapan birçok kurum aynı verileri ortaya koymuyor. Dar tanımlı işsizliği açıklayan TÜİK karşısında DİSK-AR da geniş tanımlı işsizlik verilerini paylaştı.
DİSK-AR tarafından TÜİK ham verilerine dayanarak hesaplanan geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 28,8 olarak kayıtlara geçerken, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 10 milyon 382 bin oldu. Geniş tanımlı işsizlik oranı 2019 Kasım’da yüzde 20,1 iken işsiz sayısı ise 6 milyon 985 bin kişi olarak gerçekleşmişti. Böylece son bir yıllık süreçte geniş tanımlı işsiz sayısı 3 milyon 397 bin arttı.
TÜİK’e göre, istihdam edilenlerin sayısı geçen yılın kasımında 2019’un aynı ayına göre 1 milyon 103 bin kişi azalarak 27 milyon 66 bin kişi, istihdam oranı ise 2,7 puanlık azalışla yüzde 42,9 oldu. Bu dönemde, istihdam edilenlerin sayısı tarım sektöründe 361 bin, sanayi sektöründe 91 bin, hizmet sektöründe 751 bin kişi azalırken, inşaat sektöründe 101 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 16,7’si tarım, yüzde 20,9’u sanayi, yüzde 6,2’si inşaat, yüzde 56,2’si ise hizmet sektöründe yer aldı.
DİSK-AR’a göre ise istihdam edilenlerin sayısı 2020 yılı Kasım döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 103 bin kişi azalarak 27 milyon 66 bin kişi, istihdam oranı ise 2,7 puanlık azalış ile yüzde 42,9 oldu. Kovid-19 nedeniyle Kasım 2020’de meydana gelen eş değer istihdam kaybı ise 2 milyon 829 bin olarak gerçekleşti. TÜİK Kovid-19 nedeniyle meydana gelen iş kaybını ölçmediği aktarılırken, açıklanan dar tanımlı işsizlik verileri iş arama ümidi kalmayan işsizleri ve iş aramayıp çalışmaya hazır olan işsizleri kapsamadığı DİSK-AR raporunda anlatıldı.
ÜNİVERSİTE MEZUNU KADINLAR İŞ BULDU
2020 yılında üniversite mezunlarının 270 bini istihdamı edildi. Üniversite mezunu toplam istihdam 7 milyon 319 binden 7 milyon 589 bine çıktı. Sadece erkeklerde artış 94 bin kişi olurken, kadınlarda bu rakam 176 bin kişi olarak gerçekleşti. Kasım ayında sadece kadın üniversite mezunlarından 46 bin kişi iş bulurken erkek üniversite mezunu iş bulanlar 28 binde kaldı.
İSTİHDAM VE YOKSULLAŞMA SORUNU KABUL EDİLMEDİ
Ekonomistler de işsizlik verilerini yorumladı. Analist Doç. Dr. Baki Demirel “İşgücünün sadece yüzde 27’si insan onuruna yakışır biçimde istihdam edilebiliyor. Bir ülkede kayıt dışı istihdam eğreti olmayan istihdamın üzerinde ise o ülkede önemli bir istihdam ve yoksullaşma sorunu olduğu kabul edilmeli ve politika seti bu durum göz önüne alınarak düzenlenmelidir” dedi.
Ekonomist Dr. Murat Kubilay ise “Yüksek seyreden genç işsizliğin ötesinde rekor kıran geniş tanımlı genç işsizlik var. TÜİK’in 15-24 yaş aralığına göre gerçek genç işsizlik oranı yüzde 40,5. Yani 5 gençten 2’si işsiz. Buna öğrenciler dahil değil. Tabii düşük ücret düzeyini ve kayıt dışı çalıştırılmayı da eklemeli” diye konuştu.
Ekonomist Mustafa Sönmez de şunları söyledi: “Gerçek işsizlik yüzde 28,8. Dar tanımlı işsiz 4 milyon 5 bin olarak açıklanırken, iş aramadığı için işsiz sayılmayanlar 4 milyon 832 bine çıktı. Eksik istihdamdaki 1.2 milyon kişi de eklendiğinde gerçek işsiz 10 milyonu aşıyor. Dar tanımlı işsizlik yüzde 12,9 iken gerçek işsizlik yüzde 36.”
İŞSİZ, İSTİHDAM VE İŞ GÜCÜ SAYILARI AZALDI
TÜİK’in aktardığına göre, iş gücü Kasım 2020’de bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 406 bin kişi azalarak 31 milyon 71 bin kişi, iş gücüne katılma oranı 3,2 puanlık azalışla yüzde 49,3 olarak gerçekleşti. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik, Kasım 2020’de bir önceki yılın aynı ayına göre değişim göstermeyerek yüzde 12,9 oldu. İşsiz sayısı bir önceki döneme kıyasla 8 bin kişi azalarak 4 milyon 6 bin kişi olarak gerçekleşti.
Mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı bir önceki döneme göre 0,1 puan azalarak yüzde 43,1 oldu. İstihdam edilenlerin sayısı 24 bin kişi azalarak 27 milyon 140 bin kişi olarak tahmin edildi. Mevsim etkisinden arındırılmış iş gücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0,1 azalarak yüzde 49,4 olarak belirlendi. İş gücüne katılan sayısı 32 bin kişi azalarak 31 milyon 146 bin kişiyi oldu.
SAATLİK ÇALIŞMA GERİLEDİ
Geçen yıla bakıldığında Ocak-Kasım 2020 döneminde çalışan sayısı ve saatlik çalışmada da düşüş görülüyor. 2020 Ocak ayında 26 milyon 164 çalışanın ortalama haftada 44,1 saat çalıştığı kaydedilirken, pandemi sürecinde gerilemeler yaşanmış. Nisan 2020’de çalışan sayısı 20 milyon 456 bine, haftalık çalışma saati de 39,5 saate düştü. Yılın son çeyreğine doğru toparlanma görüldü fakat, Ocak 2020 seviyesi hâlâ yakalanamadı. Kasım ayında 25 milyon 238 bin çalışan haftada 43,8 saat çalıştı.
'BÜYÜYORUZ AMA YAPAY'
Analist Prof. Dr. Veysel Ulusoy da “İstihdam kapasitesini kaybetmiş bir ekonomide işsizlik oranı değişmiyorsa, açıklanan büyüme oranı yapaydır. Esnaf zor durumda ve hane halkı gelirsizken, işsizlik oranı artmıyorsa, verilerde tutarsızlık var denir. Verilerde tutarsızlık var” dedi. Ekonomist Prof. Dr. Burak Arzova ise “İşsizlik rakamları yeniden gösterdi ki, Ülkemizin esas gündemi işsizlik, enflasyon ve yoksullukla mücadeledir Bunlara çok daha başka sorunlar eklenebilir” yorumunu yaptı.
2 MİLYON TAHSİLLİ GENÇ İŞ GÜCÜNE DAHİL DEĞİL
Genç İşsizler Platformu ise geniş tanımlı genç işsizlik oranının yüzde 40,5’e ulaştığını belirtti. TÜİK’e göre 15-24 yaş arası dar tanımlı genç işsizliğin yüzde 25,4 olduğuna dikkat çeken Genç İşsizler Platformu, iş bulma ümidini tümden yitiren, önceki iş başvurularına yanıt beklediği için son dönemde yeni başvuru yapmayan ve sadece mevsimlik çalışanlar da eklendiğinde geniş tanımlı genç işsizliğin yüzde 40,5’e ulaştığı bilgisini verdi.
24,2 milyon gençten sadece yüzde 43,8’inin çalıştığına dikkat çeken Genç İşsizler Platformu şu bilgileri verdi: “960 bin üniversite mezunu işsize ek 1 milyon 269 bin üniversite mezunu iş bulma ümidini kaybetme ve yeni iş başvurusu yapmama gibi nedenlerle iş gücünde dahi yer almayıp iktisaden atıl kalmaktadır. Üniversite mezunu 972 bin kadın yüksek eğitim düzeylerine rağmen iş aramamakta ve işsiz sayılmamaktadır.
İlköğretim ve altındaki eğitim düzeyindeki 4 milyon 460 bin kadın iş gücünde dahi yer almamaktadır. 15-34 yaş grubundaki işsizlerin yanı sıra 11 milyon 171 bin genç iş gücünün dahi içinde yer almamaktadır.” İşsizlik sayı ve oranlarındaki artışa ek olarak işsizlik süresinin de uzadığı vurgulanan açıklamada, “1 yıldan fazla süre iş arayan 15-34 yaş arası genç sayısı 1 yılda 479 binden 509 bine çıkmıştır” denildi.