Başkanlık yarışında Cumhuriyetçi Parti’nin aday adayı olduğunu açıkladığında kimse ona şans vermemişti. Bütün rakiplerine fark atarak adaylığı kazanması, Cumhuriyetçi Parti’de depreme neden oldu, partinin eski başkan George W. Bush gibi önemli isimleri Trump’a oy vermeyeceklerini açıkladı. Başkanlık anketlerinde de Demokrat Partili rakibi Hillary Clinton’ın hep gerisindeydi. Reuters ajansı, seçim günü Clinton’ın kazanma şansını yüzde 90 olarak tahmin ediyordu. Ancak Trump anketlere aldırmıyor, medyayı kendisine karşı komplo kurmakla suçluyor, ‘sessiz çoğunluğun’ kendisinden yana olduğunu savunuyordu.
Trump, bütün tahminler aleyhinde olmasına rağmen seçimleri kazanmayı başardı. 59,2 milyonla oyların yüzde 47.2’sini alan Trump, Seçiciler Kurulu’nda 289 delegeyle çoğunluğu elde etti. Rakibi Clinton ise ülke genelinde Trump’tan 200 bin oy daha fazla almasına rağmen 218 delegede kalarak yarışı kaybetti. ABD’de seçmenler doğrudan başkanı değil, başkanı seçecek olan Seçiciler Kurulu’nu belirliyor. Her eyaletten nüfus oranında üyelerin bulunduğu kurulda 270 delegeye ulaşan başkanlığı alıyor. Bundan dolayı ülke genelinde daha çok oy almak değil, daha fazla eyalette seçimi kazanmak önem taşıyor. Clinton 19 eyalet ve özel statüsü bulunan başkent Washington’da birinci gelirken, 31 eyalette Trump en çok oyu alan aday oldu.
CLINTON VE OBAMA’DAN TEBRİK
Cumhuriyetçi Parti sadece başkanlığı değil, Amerikan Kongresi’ndeki çoğunluğu da kazandı. Senato’da 51’e 47 üstünlük kuran Cumhuriyetçiler, Temsilciler Meclisi’nde de 236 sandalye kazanarak Kongre’nin her iki kanadına da hakim oldu.
Trump’ı ilk tebrik eden kişi, rakibi Clinton oldu. Trump, zafer konuşmasına Clinton’ın tebrik mesajını açıklayarak başladı, “Bu ülkeye yaptığı hizmetler için kendisine minnet borcumuz var” dedi. “Bütün Amerika’nın başkanı olacağım” diyen Trump, seçim sürecindeki kutuplaşmanın yaralarının sarılması gerektiğini ifade etti. Trump, ABD’nin diğer uluslarla da iyi geçineceğini söyledi. ABD Başkanı Barack Obama da Trump’ı telefonla arayarak tebrik etti, bugün için Beyaz Saray’a davet etti. Resmi devir teslim töreni ise önümüzdeki Ocak ayında gerçekleşecek.
HILLARY ‘SALINCAKTAN DÜŞTÜ’
Trump’ın bir başka özelliği de uzun süre sonra siyasi kariyeri olmadan Amerikan Başkanı seçilen ilk kişi olması. Daha önce bu özelliğe sahip tek başkan, eski bir general olan ve 1953-1961 yılları arasında başkanlık yapan Dwight D. Eisenhower’dı.
Başkanlık seçimlerinde en belirleyici unsurlardan biri de, iki adayın oy oranlarının birbirine çok yakın olduğu bölgelerdi. Amerikan kamuoyunda ‘salıncak eyalet’ ya da ‘savaş alanı’ olarak anılan bu bölgelerde Trump rakibine büyük üstünlük kurdu. Florida, Ohio, Kuzey Karolina ve Pensilvanya’da Trump galip gelirken, Clinton sadece Virginia’da güldü. Seçim haritasına bakıldığında, kıyı bölgelerinde Demokratların, iç kesimlerde ise Cumhuriyetçilerin üstünlüğü dikkat çekti.
HALK STATÜKOYU İSTEMEDİ
Seçim süreci boyunca keskin söylemleriyle ve yerleşik düzene meydan okuyuşuyla dikkat çeken Trump’ın bu tarzı, seçmende karşılık buldu. Cumhuriyetçi Partilerin Temsilciler Meclisi’ndeki sözcüsü olan Paul Ryan, Trump’ın zaferini ‘halkın statükoya tepkisinin sonucu’ olarak yorumladı. ‘Mevcut düzenin adayı’ konumunda olan Clinton, özellikle genç seçmeni kendine çekmekte yetersiz kaldı.
Trump’ın beklenmedik zaferi, neredeyse tamamı Clinton’ı destekleyen Amerikan medyasında da özeleştiri yapılmasını beraberinde getirdi. CNN televizyonunun internet sitesinde yer alan bir değerlendirmede, medya ve siyaset çevrelerinin, halkın ne hissettiğini yeterince anlayamadığı belirtildi.
NE DEDİ NE YAPACAK?
Trump, seçim kampanyası boyunca her sözüyle olduğu gibi vaatleriyle de çok konuşuldu. Beyaz Saray’da bu vaatlerin ne kadarını uygulayabileceğini ise zaman gösterecek.
Suriye’de ılımlı muhaliflere silah verilmemeli. Bunların kim olduğu belli değil, verdiğimiz silahlar bize dönebilir. PYD önemli ama Türkiye IŞİD’le mücadelede daha büyük bir müttefik. IŞİD’le mücadelede Rusya ile iyi geçinilmeli. Güvenli bölgelerde oluşturulabilir. Ortadoğu, Esad ev Saddam gibi diktatörlerle daha istikrarlıydı.
NATO modası geçmiş bir yapı, revize edilmeli. Bütün yük Amerika’da olmamalı, müttefikler NATO için daha fazla para ödemeli. İklim değişikliği uydurma bir kavram. Enerjide petrol ve kömür daha ağırlıkla kullanılmalı. Amerikan şirketlerinin Çin’deki fabrikaları, ülkeye geri getirilmeli. Çin’den ithal edilen mallara yüzde 45 gümrük vergisi getirilecek. Vergiler düşürülecek. Obama’nın sağlık reformu iptal edilecek. Müslümanların ülkeye girişi, terör tehdidi nedeniyle geçici olarak yasaklanacak. Meksika sınırına duvar inşa edilecek, parası Meksika’ya ödetilecek. Latin kökenli yasadışı göçmenler sınırdışı edilecek.
ROMNEY'İ GEÇEMEDİ
Donald Trump’ın aldığı oy oranlarına bakıldığında, 2012 seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’den aday olan Mitt Romney ile aşağı yukarı aynı seviyede olduğu görülüyor. Ancak Demokrat aday Clinton’ın, Obama’yla aynı performansı gösterememesi, seçimleri Cumhuriyetçilerin kazanmasını sağladı.
ÖNCE GİZLİ GÖRÜŞME, SONRA KUTLAMA
Trump’ın başkan seçilmesinin ardından dünya liderlerinin kutlama mesajları da gecikmedi. Trump’ı ilk tebrik eden lider Rusya Devlet Başkanı Putin olurken, Fransa Cumhurbaşkanı Hollande ile Almanya Başbakanı Merkel’in, Trump hakkında açıklama yapmadan önce bir telefon görüşmesi yapması dikkat çekti.
Almanya Başbakanı Angela Merkel: Amerikan halkının kimi başkan seçtiği, ABD sınırlarının ötesinde bir anlama sahip. ABD’nin gelecekteki Başkanı Donald Trump’a sıkı bir işbirliği teklifinde bulunuyorum.
Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande: Artık yeni bir belirsizik döneminin başlangıcı. Avrupa, değerlerini korumak için birleşmeli.
Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin: Amerika ile ilişkilerimizi geliştirmek kolay olmayacak ama buna hazırız.
İngiltere Başbakanı Theresa May: Trump’ı kutluyorum. Britanya ve ABD’nin, özgürlük ve demokrasi değerlerine dayanan sağlam ve özel ilişkileri var.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg: Trump’ı tebrik ediyorum ve kendisiyle çalışmayı dört gözle bekliyorum.
AP Başkanı Martin Schulz: Kampanyada Trump’ın bazı sözleri nedeniyle endişeliydik. Ancak kendisiyle rasyonel bir işbirliği yapabileceğimiz konusunda umutluyum.
Avrupa Konseyi Başkanı Jean-Claude Juncker ve Avrupa Komisyonu Başkanı Donald Tusk: Trump’ı bir AB- ABD zirvesi için en kısa sürede Avrupa’yı ziyarete davet etmek istiyoruz. Bu zirve, ilişkilerimizin gelecek dört yılda ne yönde seyredeceğini belirlememize imkan sağlayacak.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu: Başkanlık seçimini kazanan Trump’ı tebrik ediyorum. Trump, İsrail’in gerçek dostudur. Bölgenin güvenliği, istikrarı ve barışı için birlikte çalışacağız
HILLARY NEDEN KAYBETTİ?
Obama’nın yerini dolduramadı
Seçim sürecinin başından bu yana favori gösterilen Hillary Clinton, sandıkta beklentilerin gerisinde kaldı. Rakibi Trump, bir önceki Cumhuriyetçi aday Mitt Romney ile yaklaşık olarak aynı oy oranına sahip oldu, ancak Clinton, Obama’nın 2012 seçimlerindeki performansının çok gerisinde kaldı. Obama, 2012’de siyahilerin oylarının yüzde 95’ini almıştı, bu seçimde ise siyahiler yüzde 88 Clinton’ı, yüzde 8 Trump’ı tercih etti. Latin kökenli seçmenler arasında Trump yüzde 29, Clinton yüzde 65 oy aldı. Trump’ın Latin kökenli göçmenleri sınırdışı etme ev Meksika sınırına duvar övme vaatlerine rağmen aldığı bu oy oranı dikkat çekti. Obama’nın büyük üstünlük kurduğu azınlıklar, kadınlar ve gençler arasında yeterli desteği göremeyen Clinton, seçimlerden hüsranla ayrıldı.
SURİYE KRİZİNDE ANKARA'NIN POLİTİKASINA OBAMA'DAN DAHA YAKIN
Trump’ın ABD Başkanı olması Ankara-Washington hattında yeni bir sayfa beklentisi doğurdu. Köklü değişiklikler ummayan siyasetçi ve uzmanlar, ilişkilerin Obama döneminden olumlu geçeceği kanısında.
ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın galip gelmesi, Türkiye’den de yakından takip ediliyor. Trump’ın seçilmesinin FETÖ lideri Gülen’in iadesi, Ortadoğu’daki dengeler, PYD’ye destek, IŞİD’le mücadele, Kıbrıs müzakereleri ve Filistin sorunu gibi konularda Türkiye’yi nasıl etkileyeceği tartışılıyor. Son dönemde gerginleşen Türkiye-ABD ilişkilerinde kısa vadede köklü bir değişiklik beklenmiyor ancak uzmanlar ve siyasetçilerin genel kanısı Trump’ın Obama yönetiminden farklı bir yol izleyeceği yönünde.
BAKIŞINI ŞEKİLLENDİRMELİYİZ
Karar Yazarı Mensur Akgün: Trump, DEAŞ ve Suriye konusunda Türkiye’nin politikalarına daha yakın bir politika benimseyeceğe benziyor. Trump’ın gelişini Türkiye açısından olumsuz olarak görenlerden değilim. Olumlu yönleri var ama Türkiye’ye bakışının yönlendirilmesi gerekiyor. Trump, İsrail’e çok yakın bir politika izleyecek. İsrail’le ilişkilerimizi geliştiriyor olmamız da bir avantaj.
OLUMLU BİR GELİŞME
TBMM Dışişleri Komisyonu Üyesi ve AK Parti Hatay Milletvekili Fevzi Şanverdi: Trump’ın seçilmesi olumlu bir gelişmedir. Çünkü Türkiye’ye diz çöktürmeye çalışan malum küresel yapı, Clinton’un arkasında hiza almıştı. Trump’ın ise Türkiye’yi de hedef alan bu yapıya karşı bir mücadele vererek seçildiği için bu anlamda Türkiye’yle daha rahat anlaşabileceğini tahmin ediyorum.
YENİ BİR FIRSAT OLABİLİR
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Akif Okur: Türk-Amerikan ilişkileri tarihinin en gerilimli dönemlerinden birini geçiriyor. FETÖ ve PKK/PYD konularında Obama’yla gelinen nokta iç açıcı değildi. Bunlarda bir değişim olabilir mi? Bunu söylemek için henüz erken ancak Türkiye’nin bu iki başlıkta yeni müzakereler yapmak için bir fırsatı olabilir.
AYAKLARI YERE DEĞER
Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ercan Eyüboğlu: Amerikan sistemi tıkır tıkır işleyecektir. Amerika bu çıkarları için yalan da söyler. Vietnam’da yalan söyledi, Irak’ta yalan söyledi, Türkiye’de de yalan söyledi ve söylüyor. Trump Amerika’nın çizgisinden sapamaz. Nutuk atmak kolaydır. Trump’ın ayakları şimdi yere değecektir.
BUSH’UN HAMLELERİNE DÖNEBİLİR
Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Onay: Türkiye açısından ya da içinde bulunduğumuz coğrafya açısından çok fazla bir değişiklik olacağını zannetmiyorum. Bush dönemlerine bir geri dönüş söz konusu olabilir. Tabii burada Trump’ın olaya müdahalesi ne şekilde olur, onu tam olarak kestirmek mümkün değil. EROL METİN / ANKARA
KALİFORNİYA'DA BAĞIMSIZLIK SESLERİ
Donald Trump’ın başkanlığından en çok rahatsız olan bölgelerin başında Kaliforniya eyaleti geliyor. Clinton’ın yüzde 61’le neredeyse Trump’ı ikiye katladığı Kaliforniya’da, seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından, sosyal medyada ‘#Calexit’ rüzgarı başladı. Twitter’da ‘Calexit’ etiketiyle mesajlarını paylaşan kullanıcılar, Trump’ın başkan olduğu bir ülkede yaşamaktansa ABD’den ayrılmayı tercih ettiklerini vurguladı. California ve İngilizce ‘exit’ sözcüklerinin birleşiminden ortaya çıkan ‘Calexit’, İngiltere’nin AB’den ayrılma sürecinde kullanılan ‘Brexit’ tabirinden esinlenilerek ortaya çıktı.
AMERİKAN MEDYASI ŞOKTA
Başkanlık yarışı boyunca ağırlıklı olarak Clinton’ı destekleyen Amerikan gazetelerinin dünkü birinci sayfaları, mağlubiyetin şokunu anlatıyordu. New York Times gazetesi “Zafer Trump’ın, kaybeden Clınton destekçileri şokta” manşetiyle çıkarken, USA Today “Trump dünyayı şaşırttı, ABD’nin 45. Başkanı seçildi” ifadesini kullandı. Washington Post “Eyaletlerde ardı ardına gelen zafer haberleriyle, Trump adını ABD tarihine yazdırdı” manşetini kullanırken, Huffington Post “Kabus: Trump başkan oldu” dedi. Los Angeles Times’ta, “Trump ülkenin 45. başkanı olma yolunda Clinton’ı alt etti” denildi. San Fransisco Chronicle ve Boston Globe “Seçim yarışının kazananı Donald trump” başlıklarını attı. Drudge Report, Trump’ın sözlerine yer vererek, “Halkın yönetmesine izin verin” başlığını kullandı. CNN televizyonu “İşte Trump” ifadesinin kullanarak başkanlığı duyururken, FOX ve NBC televizyonları da, “Trump galibiyetini ilan etti” ifadesini kullandı.