Uzun süre gündemi meşgul eden dershane tartışmalarının ardından 1 Eylül 2015 itibariyle Türkiye’de dershane dönemi tamamen kapanıyor. Yapılan yasal değişikliklere göre mevcut dershaneler Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen kriterlerine göre ya Temel Liselere dönüştürülecek ya da kapanacak. Türk eğitimi sisteminde çeşitli dönüşümlerin yaşadığı bu dönemde en dikkat çeken farklılıklardan biri de Temel Liselerinin eğitim sistemine dahil olması. Peki, Temel Liseler nedir? Diğer okullardan farkı nedir? Temel Liselerinin avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Bu sene birçok yeniliğin gerçekleşeceği lise tercih döneminde en dikkat çeken uygulama 'Temel Liseleri'nde eğitim ve öğretim sürecine başlaması olacak. Yeni kurulan ve hala kurulma aşaması devam eden 'Temel Lise' eğitim sistemini Ümraniye Final Temel Lisesi Müdürü Cihan Baykar ile konuştuk.
Sınav kazanmak isteyenlerin tercihi: Temel Liseler
Temel liseler nedir ya da ne değildir?
Bu yıl 8. sınıf öğrencilerinin önümüzdeki yıl devlet okullarına mı kolejlere mi yoksa Temel liseyi mi gidecekleri sorusu kapalı bir kutu. Veliler bu sıkıntı içinde özellikle iyi bir Anadolu lisesini kazanamayacak çocuklarını hangi liseye gönderecekleri konusunda düşünceli. Devlet, herhangi bir Anadolu lisesini kazanamayan ya da tercih yapmayan öğrencileri Meslek veya İmam- Hatip liselerine atayacak. Veli eğer bu atamayı kabul etmezse; alternatif okul arayışına girecektir. Bu durumda veliler çocuklarını ya koleje ya da 'Temel Lise' adı altında dershanelerin dönüştürülmesiyle oluşan liselere gönderme kararı alması alabilecekler. Temel liseler bu sene 9. sınıf öğrencilerine eğitim vermeye başlayacak. Bu yıl TEOG sonuçlarına göre iyi bir liseyi tercih edebilecek öğrenciler 4 yıl boyunca ciddi bir üniversite eğitimi almak için Temel liseleri tercih edebilecekler. Biz de diğer okullar gibi 4 yıllık eğitim vereceğiz. Temel liseler, Anadolu lisesi kazanamayan Meslek ya da İmam- Hatip lisesine gitmeyi tercih etmeyen öğrenciler için önemli bir alternatif olacaktır. Temel liselerin en büyük farkı 9. Sınıftan itibaren öğrencileri üniversite sınavına hazırlamaları olacak.
Temel Liselerin farkı: Sınav odaklı olması
Temel liseler ile Anadolu liseleri arasındaki farklar neler?
Temel liselerin, diğer Anadolu ya da puanla alan liseler arasında birtakım farklılıkları var. Örneğin, Anadolu liselerinde eğitim ve öğretim bir arada yapılıyor. Bu sistemdeki okullar öğrencileri herhangi bir sınava hazırlama kaygısı içinde değillerdir. Temel liselerde ise öğrencileri sınav kazandırma endişesi taşır. Temel liseler, sınav odaklı eğitim kurumlarıdır. Bu nedenle normal okullarda var olan çeşitli sanatsal ya da sporsal faaliyetler burada biraz arka plana itilmiş durumda.Tabi bu tarz faaliyetler temel liselerde de var ama diğer okullara göre daha kısıtlı imkanlar içinde. Çocuğun 9. sınıftan itibaren sınava hazırlamak ki şu anlamda 9. sınıf konularının ağırlık olduğu üniversite sınavında temel eğitim bilgisini sağlam almış öğrenciler, daha başarılı olacaktır. Üniversiteye hazırlanan öğrencilerin en büyük sıkıntısı 9. Sınıf bilgisine tam sahip olmadan sınava hazırlanmaları.
Şu an Türkiye’de kaç tane Temel Lise var?
Türkiye’deki şu an temel lise konusunda net bir bilgi yok fakat ülke çapında yaklaşık 3000-3500 civarında eski dershane vardı. Bunlardan 500 tanesi kendi isteği ile kapandı. Sebebi ise; dershane binalarının fiziki şartlarının müsait olmamasıydı. 2 bin 500 civarında dershane de temel liseye dönüşmek için başvuru yaptı. Bunlardan 350 tane civarındaki kurumlarda 'Temel Lise' olma ruhsatı aldı.
Temel liselerine kayıt olanlara devlet teşvik verecek
Temel liselere kayıt olanlar teşviklerden nasıl yararlanacak?
Temel liseye kayıt yaptıran öğrencilere devlet teşvik veriyor. Temmuz ya da Ağustos ayında teşvik başvuruları başlayacak. Bu noktada devletin kriterleri ise velinin maddi durumu, evdeki çocuk sayısı, çocukların başarı durumları gibi kriterleri var. Bu teşvik sistemi bir nevi üniversite döneminde öğrencilere 4 yıl boyunca verilen Başbakanlık bursuna benzemektedir. Devletin teşvik kriterlerini sağlayan veliler 3 bin ya da 3 bin 500 civarında yıllık kredi yardımı sağlanıyor. Örneğin; 11. sınıftan Temel liseye kayıt olup, öğrenimine devam eden öğrencilerde bu burs imkânlarına kavuşacak.
Temel liseleri herkes tercih edebilir mi?
Anadolu Lisesi ya da Fen lisesine gidecek puanı almış öğrenciler de Temel Liseleri tercih edebilir. Temel liseler aslında zorunluluk değil bir tercih sebebi de. Tamamen sınav odaklı hedeflere sahip öğrenciler normal liselere gitmek yerine temel liseleri tercih edebilir. Bu noktada öğrenciler ön kayıt yaptırabilirler. Hiçbir zorunluluk ya da puan bu liselere kayıt olmak için gerekmiyor. Bir Anadolu lisesinde eğitim almaya başlamış bir öğrenci isterse, okuluna bir dilekçe vererek herhangi bir Temel liseye de geçiş yapabilir.
Temel Liselerin herhangi bir kriteri yok
MEB’in Temel Liseler için belirlediği belli kriterleri var mı? Varsa nelerdir?
Temel Liseleri de herhangi bir devlet okulu gibi MEB tarafından bildirilen bütün kriterlere uymak zorundadır. Temel Liseler de Fen, Müzik ve Görsel tasarım laboratuvar, spor salonu ve kütüphane olmak zorundadır. Bu kriterlerin gerçekleşmesi noktasında ise en önemli unsur okul binasının fiziki şartlarının müsait olup, olmadığıdır. Temel liseler uzaktan eğitim verecek şekilde de kurgulanmıştır. Bu temel liseleri yine de devlet liselerinden ayıran bir başka özelliktir. Aslında bu bir avantajdır. Dersler boş geçmeyecek, öğretmenler dolu dolu ders anlatacak. Bu sene yayınlanacak TEOG kılavuzda Temel liseler yer almayacak. Fakat Temel liseler üzerinden de bütün kayıt işlemleri e-okul sistemi üzerinden yapılacak. Temel liselerde tam gün eğitim yapacaklar. Haftada 5 buçuk gün eğitim verilecek. Cumartesi öğlene kadar olacak. Bu saatlerin hepsi MEB’in belirlediği kriterlere göre belirlendi.
Temel liselerin kurulmasıyla “Dershane dönemi kapandı” diyebilir miyiz?
1 Eylül 2015 itibariyle Türkiye’de dershane dönemi bitmiştir. Dershaneler yasal olarak kapatılıyor. Bu sistem şu anda eğitim hayatına devam eden öğrenciler için avantajdır ama dezavantaj oluşturacak bir kesim var onlarda mezun olmuş ama üniversiteyi kazanamamış bir kitledir. Lise mezunu öğrenciler dershane yerine geçen temel liselere kayıt yaptıramayacak. Devletin mezun öğrenciler için Halk Eğitim Merkezleri’nde takviye kurslar şeklinde bir alternatif oluşturması bekleniyor.