[Karar]
ÜRÜN DİRİER
Telefonun mucidi Graham Bell’in geceleri yalnızca 2-3 saat uyuduğu söylenir. Leonardo Da Vinci’nin gece uykusu yerine gün içinde ara ara 15 dakika uyuduğu rivayet edilir. Edison’un da deliksiz gece uykusu yerine aralıklı uykuyu tercih ettiği bilinir.
Ünlü dahilerin ve başarılı kişilerin çok az uyuduklarını defalarca duymuşuzdur. Daha çok çalışmak ve başarılı olmak isteyenlerin en büyük hayallerinden biridir az uyumak. Peki uykusuzluk çekmeden bunu başarabilmek mümkün mü? Bu sorunun peşine düştük. Uyku bozuklukları uzmanı, nöroloji profesörü Dr. Hakan Kaynak’ın kapısını çaldık.
AZ UYKU OBEZ YAPIYOR
Son 100 yıl içinde değişen sosyal hayat şartları sebebiyle tüm dünyada uyku süresinin 2-3 saat azaltıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Kaynak’a göre, ihtiyaçtan az uyumanın bir bedeli var. Uyku süresini ne kadar azaltırsak o kadar çok kilo alıyoruz. Konu hakkında yapılmış birçok bilimsel araştırma mevcut. Hatta geçtiğimiz yıllarda ABD’de obeziteyle mücadele kapsamında okulların sabah başlama saatleri ileri alındı. Bunun üzerine çocukların kilolarında kayda değer bir düzelme saptandı.
Bir kişinin kaçta yatıp kaçta kalkarsa kendini iyi hissedeceğinin genetik olarak kodlandığını kaydeden Kaynak, “Baykuş tipi bir çocuğu gece 9’da yatırıp sabah erken kaldırırsanız onda mental ve fiziksel gelişim problemleri ortaya çıkar” diyor. Kaynak, ‘tavuk tipi’ bir insanı gece vardiyasında çalıştırmanın da onun performansını düşüreceğini belirtiyor.
YARIM SAATİ GEÇMESİN
Peki tüm bunlara karşı uyku sürenizi rahatsızlık hissetmeden nasıl kısaltabilirsiniz? Hakan Kaynak bunun 15 dakikalık bir öğlen uykusuyla mümkün olabileceğini söylüyor: “Öğlen saat 13.00-15.00 saatleri arasında başınızı masaya koyarak 15 dakika uyursanız bu gece uykusunun bir saatine eşittir. Ancak öğle uykusu süre yarım saati geçmemeli, yoksa güne kaldığınız yerden adaptasyon zor olabilir.”
KENDİ İHTİYACINIZA GÖRE HAREKET EDİN
Bağışıklık sistemini düzenlemesi, biyolojik ritmimizi sağlaması ve kanserden koruması gibi özellikleriyle bilinen melatonin hormonunun gece belli saatlerde salgılandığını ve eğer erkenden uyumazsak bundan mahrum kalacağımızı düşünebiliriz. Ancak bu doğru değil. Prof. Dr. Hakan Kaynak, melatonin salgılanmasının da genetik olarak kişiden kişiye değiştiğini söylüyor: “Geç yatıp geç uyanan baykuş tipi ile erken yatıp erken kalkan tavuk tipinin melatonin salgılama saatleri de birbirinden farklıdır. Toplumun geneline göre değil kendi uyku ihtiyaçlarımıza göre hareket eder, ona göre uyur uyanırsak daha başarılı ve sağlıklı oluruz.”
İŞ YERİNDE DÜZENLEME YAPILMALI
ABD’de bazı büyük firmaların çalışanları için öğle uykusu odaları hazırladığına; baykuşlara ayrı, tavuklara ayrı mesai düzenlemesi yaptığına da değinen Prof. Dr. Hakan Kaynak, Türkiye’deki işverenlerin de bilinçli olması gerektiğini söylüyor. Kaynak uyku tipine göre yapılan basit bir mesai düzenlemesiyle iş performansında yüzde 50 artış sağlanabileceğinin altını çiziyor.