Suriye Savaşı ne zaman başladı ve bu güne nasıl gelindi? sorusu ABD'nin bu sabah düzenlediği operasyon sonrasında sorulmaya ve yanıtı sosyal medyada aranmaya başlandı. Suriye Savaşı'nın dünü ve bu gününü haberimizde bulabilirsiniz.
ABD, günlerdir konuşulan Suriye operasyonunu 14 Nisan sabahı başlattı. Trump, Suriye'nin Guta kasabasındaki kimyasal saldırıdan Esad rejimini sorumlu tuttuğunu ve askeri saldırı kararı verdiğini canlı yayında açıkladı. Bu açıklamanın hemen ardından ABD, İngiliz ve Fransız savaş uçakları Suriye hedeflerini vurmaya başladı. Peki Suriye savaşı ne zaman başladı? Suriye Savaşı'nda bu güne kadar neler oldu? Suriye Savaşı'nda 7 yılda neler yaşandığı haberimizde.
Suriye Savaşı'nda yeni dönem 14 Nisan cumartesi sabahı başladı. Sabah 4:00 sılarında ABD Suriye'de bazı hedefleri vurdu. Şam'dan patlama sesleri geldi, dumanlar yükseldi. En az 8 hedefin vurulduğu bilgisi gelirken, Suriye devlet televizyonu ve Rusya çok sayıda füzesinin havada imha edildiğini açıkladı. Rusya'nın ilk tepkisi ise sert oldu: ABD uluslararası normları çiğnedi. Putin'in operasyonu kınama açıklamasının hemen ardından bir destek açıklaması Almanya'dan geldi. Merkel "Operasyonu sonuna kadar destekliyoruz" dedi. Fransa Savunma Bakanlığı ise Suriye’ye yönelik düzenlenen hava operasyonunda füzelerin ilk fırlatma anını gösteren görüntüleri paylaştı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise "İran Suriye'nin arkasında" dedi. Sabah saatlerinde ofisine giderken görüntülenen Esad operasyona ilişkin sessizliğini bozdu ve "Batı kontrolü kaybettiği için saldırdı. Batının hava saldırıları Suriye'nin terörle mücadeledeki kararlılığını arttıracak" sözlerini aktardı. Gün ağırınca, saldırıda vurulan hedeflerin son görüntüleri ortaya çıktı. Peki Suriye Savaşı'nda bundan sonra neler yağanacak? Suriy'de dünden bu güne yaşananların kronolojik sıralaması haber detayda....
SURİYE'DE OLAYLAR NASIL BAŞLADI?
Arap Baharı olarak isimlendirilen süreçle birlikte 30 yıllık Hüsnü Mübarek iktidarının devrilmesi sadece Mısır’ı değil bölge halklarını da derinden etkilemişti. Bu tarihi devrim domino etkisiyle Bahreyn’i, Libya’yı, Fas’ı etkilemiş ve hatta Kaddafi’nin ölümüne bile neden oldu.
Halk hareketlerinin büyük devrimlere yol açtığı bu dönemde Suriye’de Dera şehrinde iki bayan doktor telefonla konuşurken; “Hüsnü Mübarek düşmüş, darısı bizim başımıza...” şeklinde niyetlerini dile getirdiler.
SURİYE’NİN KADERİNİ DEĞİŞTİREN DUVAR YAZISI
Telefonları istihbarat tarafından dinlenen bu iki kadın doktor tutuklanıyor ve ceza olarak saçları sıfıra vuruluyordu. Bunun üzerine, bu kadınlardan birinin akrabası olan 12-13 tane çocuk, duvarlara “Halk, düzenin yıkılmasını istiyor.” sloganını yazıyor.(Sözü edilen slogan Arap dünyasında en çok atılan slogandır.) Okulun müdürü bu çocukları istihbarata şikâyet ediyor. Çocukları içeri alıyorlar ve çok ağır işkencelere maruz bırakılıyor.
Çocuklar içeri alınınca, Dera bölgesindeki aşiretlerin reisleri, Dera’nın istihbarat sorumlusuna gidiyor ve bu çocukların bırakılmasını istiyorlar. Ancak hakaretle karşılaşıyorlar ve bunun üzerine bir sonraki gün 1000 kişi çıkıyor sokağa. Çocukların bırakılmamasını ve aşiret reislerine yapılan bu hakareti protesto ediyor.
Dera Bölgesi yapı itibariyle özel bir yerleşim birimi. Dera’da yaşayanlar büyük bir çoğunluğu seyyidi, Ehl-i Beyt torunları...
Dera şehrinde insanlar öldükçe isyan önce bütün şehre yayıldı. İlk başlarda birkaç bin kişi gösterilere çıkarken, kısa bir zaman içinde on binlerce Deralı sokakları doldurmaya başladı. Peygamber torunları olan seyyidlere, Baas rejiminin geçmişten beri büyük baskı uyguladığı biliniyor. Bunun da etkisiyle Dera’daki isyan büyüdükçe diğer şehirlerde de etkisini gösterdi. İsyan dalgası Şam, Lazkiye, Humus, Banyas, Hama, Kamışlı ve Halep’e doğru genişledi.
Cuma günleri namaz sonrası Dera halkına destek için sokağa çıkan diğer şehirlerdeki halka yönelik de yönetim tarafından şiddet kullanılınca, Suriye’deki isyan Esad’ın gitmesini isteyen bir halk ayaklanmasına dönüştü.
Ve bugün neredeyse bir iç savaşa varan süreç bu şekilde başladı. Arka planı çok da derinlikli olan sorunların su yüzüne çıktığı bu olaylardan sonra on binlerce sivil insan öldü, şehirler bombalandı, Donanma kendi halkına deniz kenarlarından bombalar yağdırdı.
TÜRKİYE NEDEN SÜRECE DAHİL OLDU?
Türkiye yanı başında yaşanan trajediye kayıtsız kalmadı ve sürece dahil oldu. Önce sadece insani ihtiyaçlar şeklinde sığınmacıları kabul etti ardından da muhalif güçlere lojistik destek verdi. Türkiye’de muhalefetin ve dış basından çıkan haberlere göre bu destek kimi zaman silahlı yardıma dönüştü. Bu durum Suriye ve Türkiye’yi karşı karşıya getirdi.
Türk uçağı keşif yaparken Suriye sınırında düşürüldü, Türkiye topraklarına Suriye’den atılan bombalar isabet etti. Kısacası kapı komşumuzdaki yangın bize de zarar verdi. Bu zararı asgariye indirmek adına Hükümet Esad rejiminin bir an evvel devrilmesi fikrinde ve bu amaç doğrultusunda dış politika izliyor.
SENE SENE 7 YILDA SURİYE'DE NELER OLDU?
Suriye’deki bugünkü yapıyı özetlemek için öncelikle bu ülkeyi oluşturan toplulukları tanımak gerek.
Suriye muhalefeti, Suriye'de kurulmuş tüm muhalif oluşumlara verilen ortak addır. Muhalefetin çatı örgütü Suriye Devrimi Muhalefet Güçleri Koalisyonu'dur.
- Suriye'deki iç savaşta ilk gösteriler ülkenin güney ucu, Ürdün sınırındaki Dera (Kale) antik kentinde başladı.
Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad karşıtı göstericilere güvenlik güçleri ateş açtı. 4 göstericinin ölümüyle sonuçlanan ilk gerginlik, Suriye'nin "Kale"sini bir anda Şam rejimine karşı ayaklanmanın kalesine çevirdi.
- Dera'da yaşanan ölümler, Esad karşıtı gösterileri kısa sürede Humus ve Cisr el Şugur gibi Dera'ya kilometrelerce uzaklıktaki noktalara taşıdı.
- Suriye'deki iç savaşta dönüm noktalarından biri 2012 yazında yaşandı. Esad yönetimi karşıtı gösteriler Suriye'nin en büyük kenti olan Halep'e sıçradı.
Halep'te 5 yıl boyunca süren çatışmalar, Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli kentleri arasında yer alan Halep'i ve tarihi mirasını enkaza çevirdi.
- 2013 baharındaysa muhalif güçler, sonraki yıllarda adını dünyaya "DAEŞ'in kalesi" olarak duyuracak olan Rakka'yı ele geçirdi. Bir yıl sonraysa örgüt Rakka'yı muhaliflerden geri aldı.
- DAEŞ'in Rakka sokaklarında gövde gösterisi yaptığı görüntüleri dünya endişe içerisinde izledi. 2013'ün ağustos ayında dünyanin gözü kulağı bu kez bir saldırı haberiyle Suriye'ye çevrildi.
- Çok değil başkent Şam'ın 6 kilometre uzaklığındaki Guta'da kimyasal silahla saldırı düzenlendi. Muhaliflerin kontrolündeki bölgede yasaklı sarin gazıyla siviller hedef alındı.
Zehirli gazdan etkilenmiş çocukların görüntüleri uluslararası toplumu ayağa kaldırdı. Daha sonra "Guta katlımı" olarak anılan bu saldırıdan muhalifler Suriye ordusunu, Suriye ordusuysa muhalifleri sorumlu tuttu.
Birleşmiş Milletler, muhaliflere göre bin 300 kişinin öldüğü bölgede yaptığı incelemelerde sarin gazının izine rastladı.
Guta kimyasal silahların kullanıldığı tek nokta olmadı. 6 yılda toplam 160'tan fazla kimyasal saldırı düzenlendi.
- 2014'ün haziran ayında Suriye'de çatışmaların gölgesinde seçim düzenlendi. Başkanlık seçimlerinde 3 aday yarıştı. Beşşar Esad oyların yüzde 88'ini alarak koltuğunu korudu.
Avrupa Birliği ve ABD'nin gayri meşru ilan ettiği seçimlerde muhaliflerin kontrolündeki bölgelerde sandık kurulmadı.
- Geride bıraktığımız 6 yılda en önemli gelişmelerden biri 2014'ün haziran ayında yaşandı. DAEŞ, Suriye ve Irak'ın kuzeyinde ele geçirdiği topraklarda halifelik ilan etti.
- Halifelik ilanından 3 ay sonra ABD önderliğindeki koalisyon güçleri DAEŞ'e yönelik hava operasyonlarına başladı. Koalisyon güçlerini Rusya'nın Suriye girmesi izledi.
- 2016, Suriye'deki krize diplomatik çözüm arayışları adına yoğun bir mesaiye sahne oldu. Türkiye ve Rusya devreye girdi, binlerce kişinin Suriye ordusunun ablukası altında sıkışıp kaldığı Halep'ten tahliyeler başladı.
Kadın, çocuk 25 bin kişi Özgür Suriye Ordusu'nun kontrolündeki İdlib'e götürüldü. Sahada sağlanan başarı, diplomasi masasına da taşındı.
- Türkiye ve Rusya, Astana'da Birleşmiş Milletler'in yürüttüğü Cenevre görüşmelerinin devamı niteliğindeki müzakere sürecini başlattı. Görüşmelerde, muhalifler ve Şam rejimi bir araya getirildi.
Türkiye ise 6 ay önce Özgür Suriye Ordusu ile birlikte Suriye'nin kuzeyinde operasyon başlattı. İlk olarak, Cerablus daha sonra El Bab DAEŞ'ten temizlendi.
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bir sonraki hedef olarak, YPG'nin belkemiğini oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri'nin kontrolü sağladığı Menbiç'i gösterdi.
Suriye'de 6 yıl içerisinde 400 binden fazla kişi öldü. 145 bin kişiden haber alınamıyor. Ölenlerden 96 bini sivildi. 14 binden fazla kişininse işkence gördüğü tahmin ediliyor.
- Savaş ülke nüfusunun yarısını evlerinden etti. 4.8 milyon kişi sığınmcı konumuna düştü. Savaşın vurduğu Suriyeliler, Türkiye, Lübnan, Ürdün gibi komşu ülkelere kaçtı.
Ülke içerisindeyse 6.5 milyondan fazla kişi çatışmalar nedeniyle göç etmek zorunda kaldı. Suriye'de silah sesleri 2 bin 190 gündür, yani 6 yıldır hiç susmadı.