1978'de Afganistan'daki Serv (Nisan) Devrimi'nin ardından başlayan iç savaştan tedirgin olan Sovyetler Birliği, tıpkı bugün Rusya'nın Esed'i Suriye'de iktidarda tutmaya çalışması gibi Kabil yönetimine de kendi destekçisini getirmek için 1979'da Afganistan'daki iç savaşa müdahil oldu.
Bugün NATO'nun Ukrayna ile görüşmesine Kırım'ı ilhak ederek, Gürcistan ile ilişkileri güçlendirmesine Güney Osetya ve Abhazya sorunlarını çıkartarak karşılık veren Rus yönetiminin, Sovyetler Birliği dönemindeki amaçlarından biri de soğuk savaş yaşadığı Batı'nın ülke sınırlarına yaklaşmasını önlemekti.
Orta Asya kökenli askerler görevlendirilmişti
Afganistan'daki savaşa müdahil olan Ruslar, desteklediği bir yönetimi iktidara getirecek, Orta Asya'daki özerk Sovyet cumhuriyetlerinde olabilecek muhtemel istikrarsızlığa Batılı devletlerin müdahalesini zorlaştıracaktı.
Suriye'de düzenledikleri hava operasyonlarıyla sivillerin ölümüne neden olan Moskova yönetimi, Afganistan savaşında da daha çok Orta Asya kökenli askerleri görevlendirdi. Afgan mücahitlere karşı savaşta aynı din ve kökenden gelenleri çarpıştırarak kendi çıkarı için Müslümanların ölümüne neden oldu.
1979'da başlayan ve başarısızlıkla sonuçlanan 9 yıllık "Afganistan macerasının" ardından geri çekilme kararı alan Sovyetler Birliği, diğer etkenlerle birlikte buradaki yanlış kararının bedelini, iki yıl sonra dağılarak ödedi.
"Rusya'nın Esed'le aynı safta yer alması aptalca"
Ukraynalı siyaset uzmanı Oleg Ponomar, Rusya'nın Suriye'de hava operasyonlarını başlatarak Esed rejimini desteklemesinin doğuracağı sonuçları değerlendirdiği bir yazısında, Suriye'deki çatışmaların Rusya için Afgan Savaşı sürecini ikinci kez tekrarlama olasılığı doğuracağını savunuyor.
Ponomar, Rusya'nın Esed rejimiyle aynı safta yer almasını "aptalca ve stratejik olarak kaybettirecek bir adım" olarak nitelendirdi. Rusya'nın Sovyetler Birliği'nin Afganistan'daki yolunu tekrarladığını ifade eden Ponomar, "Suriye'deki olaylar, Rusya için Afgan savaşı sürecinin tekerrür etmesine sebep olur" değerlendirmesinde bulundu.
"Günümüzde Kremlin, Sovyetler Birliği'ne kıyasla çok daha kötü bir jeopolitik durumda"
Ponomar yazısında şu görüşleri paylaşıyor:
"Suriye'nin Rusya için ikinci Afganistan olacağı açıktır. Ayrıca günümüzde Kremlin'in Sovyetler Birliği'ne kıyasla çok daha kötü bir jeopolitik durumda olduğu gerçeğini de dikkate almak gerekir. Bulgaristan, Yunanistan, Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan'ın Suriye'ye uçuşlar için Rusya'ya hava sahasını kapattığını da lütfen unutmayalım."
Asker gönderme sebebi aynı
27 Nisan 1978'de, Afganistan'da başlayan Serv Devrim'nin ardından iktidara gelen Afganistan Halk Demokrat Partisi (ADP), ülkeyi "Afganistan Demokrat Cumhuriyeti" olarak ilan etti. Bu, ülkede iç savaş başlattı.
Sovyet yönetimi, 12 Aralık 1979'da o dönem Afganistan Demokrat Cumhuriyeti'nin talep ettiği gerekçesiyle, bu ülkeye asker gönderme kararı aldı.
Sovyetler Birliği için Afganistan'daki savaş, 25 Aralık 1979'da, Korgeneral Yuriy Tuharinov komutanlığındaki 40. ordunun ülkeye girmesiyle başladı.
Moskova yönetimi, bundan sonra da aşamalı olarak Afganistan'daki asker sayısını artırdı. Çeşitli dönemlerde Kızıl Ordu'nun 620 bin personeli bu savaşta görev aldı.
Gorbaçov mağlubiyeti kabul etti
1985'te SSCB Komünist Partisi'nin başına Mihail Gorbaçov'un geçmesiyle ülkede "perestroyka" ve "şeffaflık" olarak bilinen reformlar süreci başladı. Afganistan'daki durumun siyasi düzenlenmesine yönelik Cenevre Anlaşması imzalandı. Sovyetler Birliği, anlaşma kapsamında 9 ay içinde askerlerini Afganistan'dan tamamen çekeceğini duyurdu.
Kızıl Ordu, toplam 9 yıl, 1 ay, 19 gün süren Afganistan'daki savaşta, 5'i general 15 binden fazla subay ve askerini, 147 tankını, 118 uçak ve 333 helikopterini kaybetti.
Kayıpların açıklanandan çok daha fazla olduğunu savunan Batılı uzmanlar, "Afganistan macerası"nın Sovyetler için başarısızlıkla son bulduğunu vurguluyor.
ANKARA/AA