Türkiye, Cumhurbaşkanlığı sistemini içeren anayasa değişikliği referandumu için bugün sandık başına gidiyor. Halk oylamasında, yurt içindeki 55 milyon 319 bin 222 seçmen 167 bin 140 sandıkta oy kullanacak. Cezaevlerinde 461 sandık kurulacak. 18 yaşını yeni dolduran 1 milyon 269 bin 282 genç seçmen, ilk defa demokratik hakkını sandığa yansıtacak.
SEÇMEN BİLGİ KAĞIDI ŞART DEĞİL: Seçmenler sadece kayıtlı oldukları sandıklarda oy kullanabilecek. Seçmen bilgi kağıdı gelmeyen vatandaşlar, YSK’nın resmi internet sitesinden, e-devlet kapısından veya Seçmen Sorgulama mobil uygulamasından kendilerinin ve kendileriyle aynı hanede oturan yakınlarının oy kullanacağı yer ve sandık numarasını öğrenebilecek. Elinde seçmen bilgi kağıdı bulunmayıp kütüğe kayıtlı olanlar, ibraz edecekleri kimlik belgeleriyle (nüfus kağıdı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, ehliyet, evlenme cüzdanı) oy verebilecek. Üzerinde T.C. kimlik numarası olmayan bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında seçmen bilgi kağıdı veya T.C. kimliğini ispata elverişli belgeyi ibraz etmesi gerekecek.
KABİNE TELEFONLA GİRMEK YASAK: Cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilemeyecek, girenlere ceza uygulanacak. Bu tür cihazlar, oy verme işlemi bittikten sonra iade edilmek üzere sandık kuruluna bırakılacak.
ENGELLİ SEÇMENLERİN DURUMU: Görme engelliler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedensel engelleri açıkça belli olanlar, o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin, yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımıyla oylarını kullanabilecekler. Bir seçmen birden fazla engelli seçmene yardım edemeyecek. Sandık kurulu başkanı veya üyeleri, engelli seçmenlere yardım etmek amacıyla oy verme kabinine giremeyecek, oy kullanma sırasında yardım edemeyecek.
OY VERME SAATLERİ: Seçmenler, Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis’te 07.00-16.00, diğer illerde ise 08.00-17.00 saatlerinde sandık başına gidecek. Oy kullanmanın bitiş saatine gelindiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sırayla oylarını kullanabilecek. -HABER MERKEZİ
SAAT 24.00’A KADAR İÇKİ SATIŞI YASAK
Oy verme günü saat 06.00’dan 24.00’e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak
Eğlence yerleri oy verme süresince kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek.
Emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka kimse silah taşıyamayacak.
Radyolar ve her türlü yayın organlarınca saat 18.00’e kadar seçim ve seçim sonuçlarıyla ilgili haber, tahmin ve yorum yapılamayacak. Radyolarda ve her türlü yayın organlarında 18.00-21.00 saatleri arasında ancak YSK tarafından seçim ile ilgili verilecek haber ve tebliğler yayınlanabilecek.
Bütün yayınlar saat 21.00’den sonra serbest olacak ancak YSK tarafından gerek görülmesi halinde saat 21.00’den önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.
SÜRECİ BAŞLATAN ÇIKIŞ
Cumhurbaşkanlığı sistemine giden süreç, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin 11 Ekim 2016’da partisinin grup toplantısındaki çıkışıyla başladı. Bahçeli’nin “Başkanlık sistemi önerinizi getirin” teklifi üzerine harekete geçen AK Parti, kendi anayasa değişikliği paketini hazırladı. MHP’nin önerileri doğrultusunda yeniden şekillendirilen düzenleme, Meclis’e sevk edildi. CHP ve HDP, AK Parti’nin MHP’nin desteğini alarak hazırladığı teklife karşı çıktı. Anayasa Komisyonu’na 21 madde olarak gelen teklif, 18 maddeye düştü. Komisyonda AK Parti’li vekillerin de itiraz ettiği yedek vekillik ile cumhurbaşkanlığı adaylığı için aranan “doğuştan Türk olma” şartı paketten çıkarıldı.
ISIRIK İDDİASI, KADIN VEKİL KAVGASI
18 maddelik anayasa değişikliği teklifinin Genel Kurul görüşmeleri sırasında taraflar arasında sert tartışmalar yaşandı. Kürsü işgal edildi, AK Parti ve CHP’li vekiller yumruklaştı. Meclis’teki kavga sırasında ayağından yaralanan AK Parti Trabzon Milletvekili Muhammet Balta, CHP’li bir vekil tarafından ısırıldığını iddia etti. Ankara Bağımsız Milletvekili Aylin Nazlıaka, teklifi protesto için kendini kürsüye kelepçeledi. Yaşananlara rağmen Türkiye’yi Cumhurbaşkanlığı sistemine taşıyacak olan teklif, 21 Ocak’ta Meclis’te 339 oyla kabul edilerek yasalaştı.
SEÇMEN LİSTESİNE İMZA ATMAYI UNUTMAYIN
Oy kullanmak için salona girerken beraberinizde getirdiğiniz kimliğinizi sandık görevlisine uzatın. Görevli, gerekli kontrolleri yaptıktan sonra YSK filigranlı sarı renkli zarfı, birleşik oy pusulasını ve mührü size vererek kabinde oy kullanmaya yönlendirecek. Birleşik oy pusulası iki ayrı renkten oluşuyor. Beyaz renk üstünde “Evet”, kahverengi renk üstünde “Hayır” seçeneği yer alıyor. Üzerinde “Tercih” yazan mührü, tercih ettiğiniz alana taşırmadan basın ve mührün kurumasını bekleyin. Mühürlediğiniz yer dışta kalacak şekilde oy pusulasını katlayıp zarfa koyun.
Hem ‘Evet’ hem de ‘Hayır’ bölümlerine mühür basmanız halinde oyunuz geçersiz sayılacak. Mührün ‘Evet’ ve ‘Hayır’ bölümlerini birbirinden ayıran çizginin üzerine denk gelmesi de oyunuzu geçersiz kılacak. Pusulada herhangi bir yırtılma oluşmuşsa durumu sandık görevlisine bildirin. Zarfı sandığa attıktan sonra tekrar görevlilerin yanına gelerek seçmen listesinde isminizin bulunduğu yerin tam karşısına imza atın.
TÜRKİYE’NİN 7’NCİ REFERANDUMU
Türkiye’de anayasa değişiklikleri için bugüne kadar 6 kez halk oylamasına gidildi. Bugün zincire 7’nci halka eklenecek. Kamuoyunda “referandum” olarak da ifade edilen 1961, 1982, 1987, 2007 ve 2010 yıllarındaki halk oylamalarında, sandıktan “evet” sonucu çıkarken, 1988’deki halk oylamasında vatandaşların tercihi ise “hayır” oldu.
SEÇMEN NEYİ OYLAYACAK?
Türkiye kritik seçimde 18 maddeden oluşan anayasa değişiklik önerisini oylayacak. İşte o 18 madde:
İKİ SEÇİM İÇİN AYNI GÜN SANDIK:
TBMM ve cumhurbaşkanlığı seçimleri 5 yılda bir yapılacak. Seçmen TBMM ve cumhurbaşkanlığı seçimi için aynı gün sandığa gidecek. Yeni sistemde yüzde 50’den fazla oy alan kişi, cumhurbaşkanı sıfatıyla yürütmenin başına geçecek.
GENSORU VE GÜVENOYU KALKIYOR:
Cumhurbaşkanlığı sisteminde gensoru ve güvenoyu uygulamaları olmayacak. TBMM, “Meclis Araştırması”, “Genel Görüşme”, “Meclis Soruşturması” ve “Yazılı Soru” yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak.
PARTİLİ CUMHURBAŞKANLIĞI:
Cumhurbaşkanı seçilen kişi, siyasi parti üyesi olabilecek. Pakete yasaklayıcı hüküm konulmadığı için cumhurbaşkanı partisinin genel başkanı olabilecek. Bir kimse en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek. Vatandaşlar da 100 bin imzayla aday gösterebilecek.
BAŞBAKANLIK TARİHE KARIŞIYOR:
Başbakanlık makamı kaldırılacak. Devletin başı olan cumhurbaşkanına yürütme yetkisi de veriliyor. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların atama sonrası Meclis üyelikleri sona erecek.
CEZAİ SORUMLULUK:
Mevcut sistemde cumhurbaşkanı sadece vatana ihanet suçlamasıyla yargılanabiliyor. Yeni sistemde cumhurbaşkanının cezai sorumluluğunun da yetkilere paralel olarak artırılması öngörülüyor. Cumhurbaşkanı 400 milletvekilinin gizli oyuyla Yüce Divan’a gönderilebilecek.
KARARNAME YETKİSİ:
Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda kararname çıkarabilecek. Kararnamelerle, yürütmenin ihtiyacını karşılaması sağlanacak. Temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemeyecek.
OHAL:
Sıkıyönetim uygulaması anayasadan çıkarılıyor. Olağanüstü hal, FETÖ’nün 15 Temmuz’daki hain darbe girişiminin sonuçları ve diğer terör tehditleri göz önüne alınarak yeniden tanımlanıyor. OHAL ilan etme yetkisi, yürütmenin başı olarak cumhurbaşkanına aktarılıyor.
BÜTÇE:
Bütçe kanunu teklifini hazırlayıp TBMM’ye sunma yetkisi cumhurbaşkanına verilecek.
SEÇİMLERİ KARŞILIKLI YENİLEME:
Cumhurbaşkanı ve TBMM’ye seçimleri karşılıklı yenileme yetkisi tanınıyor. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi durumunda TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak.
İLK SANDIK 3 KASIM 2019’DA:
Cumhurbaşkanlığı ve TBMM seçimleri, 3 Kasım 2019 tarihinde yapılacak. Cumhurbaşkanı ve Meclis bu tarihe kadar görevine devam edecek. Referandumda ‘evet’ çıkarsa Meclis 6 ay içinde gerekli kanuni düzenlemeleri yapacak ve yeni içtüzük çıkartılacak. Bazı düzenlemeler referandum sonrası yürürlüğe girecek. Bazı düzenlemelerin hayata geçirilmesi için ise 3 Kasım 2019 seçim takvimi beklenecek.
ASKERİ YARGI KALDIRILIYOR:
Yargıda asker ve sivil ayrımı ortadan kalkıyor. Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler tümüyle kaldırılacak. HSYK’nın üye sayısı 13, daire sayısı 2 olacak. Kurulun 4 üyesi cumhurbaşkanı, 7 üyesi Meclis tarafından seçilecek.
MGK’DA YENİ DÖNEM:
Jandarma Genel Komutanı Milli Güvenlik Kurulu üyeliğinden çıkarılacak. MGK, cumhurbaşkanının başkanlığında, cumhurbaşkanı yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarından oluşacak.