27 Eylül'de Ermenistan'ın, Azerbaycan mevzilerini ve sivil yerleşim yerlerini bir kez daha hedef alması üzerine, Azerbaycan ordusunun başlattığı karşı taarruz bütün hızıyla sürüyor. Milli Savunma Bakanlığı (MSB), Azerbaycan ordusunun, Karabağ bölgesinde kritik öneme sahip Cebrail'i işgalden kurtardığını açıkladı.
Milli Savunma Bakanlığı'ndan yapılan son dakika açıklamasına göre, "Azerbaycan güvenilir kaynaklarından alınan bilgiye göre Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ bölgesinde kritik öneme sahip Cebrail'i işgalden kurtardı" denildi.
ALİYEV DE DOĞRULADI
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Dağlık Karabağ’daki Cebrail kentinin işgalden kurtarıldığını duyurdu.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Bugün Azerbaycan ordusu Cebrail kentini ve bölgedeki birkaç köyü kurtardı. Azerbaycan ordusuna sevgiler ! Karabağ Azerbaycan'dır !” ifadelerini kullandı.
ERMENİSTAN TARİHİ GENCE KENTİNE SALDIRDI
Ermeni askeri grupların, Azerbaycan'daki Gence şehrine yönelik saldırısında 1 sivil hayatını kaybetti, 4 kişi yaralandı.
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığının açıklamasında, Ermeni askeri grupların, Azerbaycan'daki Gence şehrinde sivillere yönelik saldırısı kınandı.
Açıklamada, "Ermeni askeri grupların Gence'ye saldırısında 1 sivil hayatını kaybederken, 4 kişi yaralandı. Ermenistan’ın sivillere ve sivil yerleşim yerlerine yönelik saldırıları neticesinde bugüne kadar 22 kişi hayatını kaybederken, 74 kişi yaralandı." ifadelerine yer verildi.
Söz konusu sivil kayıplarına ilişkin tüm sorumluluğun Ermenistan yönetiminde olduğu vurgulanan açıklamada, Ermenistan'a "Karabağ'da işgal ettiği bölgelerden derhal çekilme" çağrısı yapıldı.
MERKEL'DEN ATEŞKES ÇAĞRISI
Almanya Başbakanı Angela Merkel, Dağlık Karabağ'da taraflara çatışmaların durdurulması çağrısı yaptı.
Alman Hükümet Sözcü Yardımcısı Ulrike Demmer yaptığı yazılı açıklamada, Şansölye Merkel’in dün telefonda Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile görüştüğünü bildirdi.
Demmer, görüşmenin merkezinde Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ ihtilafının yer aldığı bilgisini paylaşarak, Merkel’in çatışmaların devam etmesi ve kurbanların sayısının artması nedeniyle duyduğu endişeyi dile getirdiğini aktardı.
"Merkel, tüm tarafların derhal çatışmaları durdurması ve müzakerelere başlanması gerektiğini vurguladı." ifadesini kullanan Demmer, Merkel'in Minsk Grubu eş başkanlarının 1 Ekim'de yaptıkları açıklamayı da desteklediğini kaydetti.
ALİYEV: MAGADİZ'E AZERBAYCAN BAYRAĞI DİKİLDİ
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, işgal altındaki Madagiz yerleşim birimine Azerbaycan bayrağı dikildiğini açıklamıştı.
Aliyev, Twitter hesabından "Bugün Madagiz'de Azerbaycan bayrağı dikildi. Madagiz bizimdir. Karabağ Azerbaycan'dır." paylaşımında bulunmuştu.
Azerbaycan ordusunun, ülke topraklarını işgalden kurtarmak için başlattığı operasyonda dün Ağdere ilinin Madagiz kasabası çevresindeki stratejik tepelerde kontrol sağlanmıştı.
TÜM YÖNLERİYLE DAĞLIK KARABAĞ SORUNU
Karabağ, Azerbaycan’da Kür ve Aras nehirleriyle Ermenistan sınırları içinde bulunan Gökçe Gölü arasındaki dağlık bölge ile buraya bağlı ovalardan, Ağdam, Kelbecer, Laçın, Cebrail, Fuzuli, Gubadlı ve Zengilan yerleşim yerinden meydana geliyor.
Dağlık Karabağ ise yüzölçümü 18 bin kilometrekarelik Karabağ’ın 4 bin 392 kilometrelik kısmını kapsarken, Hankendi merkez olmak üzere Şuşa, Ağdere, Hocavend, Hocalı ve diğer yerleşim birimlerinden oluşuyor.
Çeşitli yer altı kaynakları, altın ve bakır gibi madenlerin bulunduğu Dağlık Karabağ, Ermenistan ve İran’ı da kontrol edebilecek jeopolitik konumuyla ön plana çıkıyor.
Bugün Azerbaycan’ın yüzde 20 civarındaki toprağının bulunduğu bu bölge, Ermenistan işgali altında bulunuyor.
Stalin döneminde bölgeye yerleştirilen bölgedeki Ermeni nüfus gerekçe gösterilerek 1923’te Dağlık Karabağ’a idari açıdan özerklik verilmesi tavsiye edildi. Böylelikle, Dağlık Karabağ, Sovyetler Birliği döneminde Azerbaycan’a bağlı özerk bir vilayet haline geldi.
Uzun yıllar özerkliğini koruyan bölgenin statüsü, 1988’de Sovyetler Birliği’nin son döneminde tartışmaya açıldı. Dağlık Karabağ yönetimi, bölgedeki Ermeni nüfusunu bahane ederek Azerbaycan yönetiminden ayrılma kararı aldı. Azerbaycan ise kararı geçersiz saydı.
SSCB yönetimi Azerbaycan ve Ermenistan’ın sınırlarının değişmesinin mümkün olmadığını duyurdu. Ermeniler, karara tepki göstererek Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’dan ayrılması için faaliyetlerini arttırdılar.
Bir süre Dağlık Karabağ’ın yönetimini üzerine alan Sovyetler Birliği Yüksek Meclisi, 28 Kasım 1989’da bölgenin özerkliğine son vererek Dağlık Karabağ’ın doğrudan Azerbaycan’a bağlanmasını kararı aldı. Ermenistan ise 1 Aralık 1989’da Karabağ’ı tek taraflı olarak kendisine birleştirme kararı aldı.
İŞGAL NE ZAMAN BAŞLADI?
Ermenistan, bu kararlar üzerine Dağlık Karabağ’ın başkenti Hankendi'de Azerbaycanlılara saldırılarını artırdı. Rusya’nın da desteğini alan ve Azerbaycan’ın hazırlıksız olmasını fırsat bilen Ermenistan, Dağlık Karabağ ve çevresine yönelik işgal sürecini başlattı.
Ermeniler, Azerbaycan’ın 1991’de bağımsızlığını ilan etmesinin hemen ardından "Dağlık Karabağ Cumhuriyetini" ilan etti. Bölgede çatışmalar artarken, Ermeniler günler süren saldırılar sonucunda Dağlık Karabağ’ın merkezi Hankendi’ni 28 Aralık 1991’de işgal etti.
HOCALI'DA RUSLARLA BERABER KATLİAM
Sonrasında ise hala Türk dünyasının kalbinde tazeliğini koruyan, insanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Hocalı şehrindeki katliam ve işgal gerçekleşti. Aylar süren saldırılarını 25 Şubat 1992'de yoğunlaştıran Ermeniler, gece, Sovyet Rus ordusunun o zaman Hankendi'de bulunan 366. motorize alayının da yardımıyla üç koldan saldırdı.
Sadece işgalle yetinmeyen Ermeniler, sivilleri toplu şekilde katlederek ve esirlere acımasızsa işkence yaparak 20'nci yüzyılın en kanlı katliamlarından birine imza attı. Saldırıda 63’ü çocuk, 106’sı kadın olmak üzere 613 kişi öldürüldü.
7 Mayıs 1992’de İran’da Azerbaycan ve Ermenistan Devlet Başkanları sorunun çözümü için anlaşma imzalamış, ancak bir gün sonra Ermeniler 8 Mayıs 1992’de bölgedeki en stratejik noktalardan biri olan Şuşa’yı işgal etti. Azerbaycan’ın merhum lideri Haydar Aliyev tarafından ‘anıtlar şehri’ olarak adlandırılan Şuşa’da 200 Azerbaycan Türkü şehit olurken, 150’si de yaralandı.
LAÇİN STRATEJİK ÖNEME SAHİP
Doğal zenginliklerin ve maden suyu kaynaklarının bolca bulunduğu Laçın ise 18 Mayıs 1992’de Ermeni güçler tarafından işgal edildi. Dağlık Karabağ’ı Ermenistan’a bağlayan yol üzerinde olması sebebiyle stratejik öneme sahip olan Laçın’da hava saldırıları ve çatışmalar sonucunda çok sayıda ev yıkıldı, şehir yağmalandı, köyler yok edildi. 264 kişi şehit oldu.
2 Ekim 1992’de Hocavend’i işgal eden Ermenistan güçleri, 13’ü kadın 13’ü çocuk olmak üzere 145 Azerbaycan Türkünü şehit etti. Hocavend'de işgal ile birlikte bin 723 ev yıkıldı.
Şifalı maden suyu kaynaklarıyla bilinen Kelbecer, 2 Nisan 1993’de Ermeni güçleri tarafından işgal edildi. İşgal esnasında 511 Azerbaycan Türkü şehit edildi.
Ermeni güçlerin 7 Temmuz 1993’te işgal ettiği Ağdere, Dağlık Karabağ’ın en önemli tarım merkezlerinden biriydi.
AĞDAM'DA 6 BİN ŞEHİT
23 Temmuz 1993’te Ermenistan silahlı kuvvetlerinin işgale başladığı Ağdam’da farklı şehirlerden gelerek şehri savunan 5 bin 897 Azerbaycan Türkü şehit oldu. Bakü’yü 1918’de Ermeni çeteleri ve Bolşevik birliklerinden kurtaran Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa, Ağdam’a gelmiş burada Azerbaycan bayrağını göndere çekerek, Şuşa şehrine geçmişti.
Cebrayıl ise 23 Ağustos 1993 tarihinde Ermeni güçlerince işgal edildi. 362 Azerbaycan Türkünün şehit olduğu şehir, zengin yer altı kaynaklarına sahip önemli bir bölge olarak biliniyor.
FUZULİ'NİN BİR KISMI KURTARILDI
Ermenistan güçlerinin, 23 Ağustos 1993’te işgal ettiği bir diğer yerleşim yeri Fuzuli’de 1100’den fazla Azerbaycan Türkü şehit edildi. Ancak işgal edildikten sonra Fuzuli’nin bir kısmı Azerbaycan ordusu tarafından işgalden kurtarıldı.
Zangezur Dağları ile Dağlık Karabağ arasında bulunan Gubadlı ise 31 Ağustos 1993’te Ermeniler tarafından işgal edildi. Şehrin savunması esnasında 283 kişi şehit oldu.
Zengilan 29 Ekim 1993’de Ermenistan güçleri tarafından işgal edilen son bölge oldu. Komşu bölgelerin işgalinden sonra bölgedeki siviller, yeni bir Hocalı katliamı ihtimalinden korkarak Araz nehri üzerinden İran’a geçmek zorunda kaldı.
20 BİN CİVARINDA ŞEHİT
Ermenistan’ın Karabağ’ı işgali sırasında toplamda 20 bin civarında Azerbaycan Türkü şehit olurken, 100 binden fazla kişi yaralandı. Sivillere yönelik de yapılan saldırılar neticesinde günümüze kadar toplam mülteci ve göçmen sayısı da 1,5 milyon kişiyi aştı.
Bölgedeki sivil halkın kullandığı altyapı ve kurumlara yönelik tahribatlar neticesinde ise 7 bin devlet dairesi, 750 okul, 680 tıp merkezi ve 1 milyondan hektardan fazla tarım bölgesi zarar gördü.