HABER MERKEZİ / İSTANBUL
Optimar Araştırma, Meclis'ten geçen Cumhurbaşkanlığı sistemiyle ilgili halkın nabzını tuttu. Türkiye genelini temsilen 26 ilde 3 Ocak - 10 Ocak 2017 tarihleri arasında, 2043 kişi ile yüz yüze görüşülerek yapılan ankete göre, Anayasa refarandumunda evet oyu vereceklerin oranı yüzde 53'ü geçti. Son 3 yılda Başkanlık sistemi konusunda kararsız olanların oranı düşerken, destek istikrarlı bir şekilde arttı.
KONUŞULDUKÇA 'EVET' ARTTI
"Türkiye’nin mevcut yönetim biçimi olan parlamenter yönetimden, Anayasa değişikliğine gidilerek Başkanlık / Cumhurbaşkanlığı sistemine geçmesini ister misiniz?" sorusuna katılımcıların yüzde 46.3’ü 'evet', yüzde 40’ı 'hayır' yüzde 13,7’si ise 'kararsızım' cevabını verdi.
Araştırmada halkın başkanlık konusuna yaklaşımında ortaya çıkan oranlar, son 3 yıldaki verilerle de karşılaştırıldı. Buna göre 2014'te yüzde 38.5 olan destek 2015'te yüzde 41,2'ye 2016'da ise yüzde 46,3'e çıktı. Karşı olanların oranı ise yüzde 44.3'ten 3 puanlık azalışla yüzde 40'a düştü, sisteme olumlu bakanların oranlarında 7.8 puanlık artış dikkat çekti. Kararsızlar dağıtıldığında ise 3 yıldaki artış 12 puanı buldu.
15 TEMMUZ İHANETİ ETKİLİ OLDU
Sistem değişikliğine karşı olanların oranı sadece yüzde 4.4 azalkalırken, destekteki 8.3 puanlık artış, kararsızların başkanlık sistemi konuşuldukça tercih yapmaya başladığını ortaya koydu. 2015'te yüzde 17.8 olan kararsızların oranı 2016'da yüzde 13.8'ye düştü. İhanet şebekesi FETÖ'nün 15 Temmuz darbe girişimine hem hükümetin hem de milletin verdiği tepki ve sonrasında başkanlık sisteminin tartışılmaya açılması kararsızların oranında yüzde 4.1'lik düşüşe neden oldu.
Kararsızlar dağıtıldıktan sonra Anayasa değişikliğini ve Cumhurbaşkanlığı sistemini isteyenlerin oranı yüzde 53,6, istemeyenlerin oranı ise yüzde 46,4 oldu.
ERKEKLER VE ORTA YAŞTAN DESTEK
Araştırmada başkanlık konusuna yaklaşımda cinsiyet faktörü de masaya yatırıldı. Buna göre Cumhurbaşkanlığı sistemin geçişe kararsızlar dağıtılmadan kadınların yüzde 39.8’i Türkiye ortalamasının yaklaşık 13 puan altında 'evet' derken bu oran erkeklerde yüzde 50.3 oldu.
Gençler ve orta yaşlı seçmenler arasında desteğin belirgin şekilde Türkiye ortalamasının altına düşmesi dikkat çekti. 18-24 yaş arasında yüzde 34.5, 25-34 yaş arasında ise % 43.1 sistem değişikliğine 'evet' dedi.
35-44 yaş arasında ise 'evet' cevabı verenlerin oranı ortalamayı 3 puandan fazla geçerek yüzde 56.5 oldu. Bu oran 45-54 yaş arasında 48.2, 55 yaş ve üzerindekilerde ise 47.3 olarak geçekleşti. Genç ve yaşlı seçmenin sistem değişikliğine diğer yaş gruplarına göre mesafeli olması dikkat çekti.
Anayasa değişikliği'ne destek veren MHP tabanının parti politikasına uyup uymayacağı referandumda belirleyici olacak. Araştırmada katılımcıların yaptığı tercih, parti aidiyetine göre de analiz edildi. Buna göre, oyunun rengi 'evet' olanlar AK Parti seçmenleri arasında yüzde 80,3, CHP’liler arasında ise yüzde 7,8. MHP’li seçmenler arasında ise bu oran kararsızlar dağıtılmadan değişiklik için 'evet' diyenlerin oranından (46.6) yaklaşık 5 puan düşük. MHP'lilerin yüzde 41.87'si sistem değişikliğini destekliyor.
BAHÇELİ'NİN DESTEĞİNE DESTEK: 49.5
MHP'deki bu tablo Devlet Bahçeli'nin AK Parti'ye anayasa değişikliği ve Cumhurbaşkanlığı sistemi için verdiği destek konusundaki tercihe deyansıdı. Bunu olumlu bulanların oranı yüzde 46,9, olumsuz bulanların oranı yüzde 38.1 olarak gerçekleşti. Fikri olmayanların oranı ise % 14,9. Sadece MHP tabanının ise Bahçeli’nin bu tercihine verdiği destek yüzde 49,5 oldu. MHP'deki desteğin genel seçmen içindeki destekten 3 puan fazla olması dikkat çekti.
KÜRTLERİN YÜZDE 38.3 EVET DİYOR
Araştırmada etknik kökene göre Cumhurbaşkanlığı sistemine destek de analiz edildi. Kürtlerin yüzde 38.3'ü sistem değişikliğine 'evet' karşılığını verirken 'hayır' diyenlerin oranı 39.5 oldu. Türk kökenli seçmenlerde destek kararsızlar dağıtılmadan Türkiye ortalamasının (46.3) 2 puan üzerine çıkarak 48.7 oldu. Kürt seçmenler arasındaki kararsızların oranı Türkiye ortalamasının (13,8) 5.7 puan üzerinde çıkarak yüzde 19.5 olarak gerçekleşti. Türk seçmende bu oran 11.8.
ARAŞTIRMANIN KÜNYESİ
Bu araştırma, Türkiye genelini temsilen NUTS 2 kapsamında Adana, Ağrı, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Erzurum, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Kırıkkale, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon, Van, Zonguldak olmak üzere 26 ilde gerçekleştirilmiştir. 3 Ocak - 10 Ocak 2017 tarihleri arasında, 2043 kişi ile görüşülerek yapılmıştır. Araştırmada yaş cinsiyet kotaları uygulanmış veriler 1 Kasım 2015 seçimlerine göre ağırlıklandırılmıştır.