EKONOMİ SERVİSİ
Türkiye’nin sanayi üretimi eylül ayında sürpriz yaptı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’in açıkladığı Eylül 2017 verilerinden yapılan belirlemelere göre, arındırılmamış sanayi üretimi bu yıl eylül ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13.7 arttı. Bu yılın ilk dokuz ayında ise yüzde 5.6 artarken, asıl yükseliş yüzde 5,9 ile imalat sanayinde gerçekleşti. Türkiye, açıkçası böyle bir tabloyu 2011 yılından beri yaşamamıştı. 2008-2009 küresel krizindeki kayıpların da telafisi olarak 2010 yılı ilk dokuz ayında yüzde 13.9 ve 2011’de yüzde 11.0 artan sanayi üretimi, sonraki yıllarda adeta sessizliğe bürünmüştü. Takip eden yılların 9 aylık dönemlerinde ise en fazla yüzde 4 büyüme sağlanmıştı. Buna göre, 2012 yılında yüzde 3,1 artan endeks, sonraki yıllarda yüzde 2.8, yüzde 4.0, yüzde 1.7 ve 2016’da yüzde 1.8 büyüdü. Öncü gösterge, bu yılın ilk dokuz ayında ise tam yüzde 5.6 büyüme kaydetti. Söz konusu dönemde, imalat sanayi de yüzde 5.9 artışla adeta üretim coşkusunun temelini sağladı. Ana sektörler itibariyle en fazla artışın yüzde 12.5 ila dayanıklı tüketim sektöründe gerçekleştiği belirlendi. Oysa dayanıklı tüketim, geçen yıl ilk dokuz ayda yüzde 1.9 daralmıştı. Hükümetin ekonomiyi ısıtmak için aldığı kararla mobilyada yüzde 10 KDV indirimi, beyaz eşyada sıfırlanan yüzde 6.7 ÖTV, dayanıklı tüketim imalatının adeta itici gücü oldu. Alt sektörler incelendiğinde en yüksek üretim artışlarının mobilya, otomotiv, diğer ulaşım araçlarında olduğu görüldü. Buna göre, elektrikli teçhizat imalatı yüzde 7.4, motorlu kara taşıtları yüzde 15.8, diğer ulaşım araçları yüzde 14.2, mobilya imalatı yüzde 19.8, bilgisayar ve elektronik optik ürünler imalatı yüzde 7.5 artış gösterdi. Üretim coşkusunun yaşandığı bu sektörlere karşılık diğer sektörlerde de artışlar yaşandı. Buna göre, üretim tekstilde yüzde 3.3, kimyasallarda yüzde 3.7, eczacılıkta yüzde 0.6, ana metalde yüzde 2.8 artış kaydetti. Giyim imalatı ise yüzde 1.9 daraldı. Sermaye malı (yatırım malları) üretiminde de yüzde 10.9 artış sağlanırken, söz konusu büyüme orta ve uzun vadede yatırım açısından büyük önem taşıyor.
İMALAT ZİRVESİ
TÜİK verilerine göre, arındırılmamış sanayi üretim endeksi, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13,4 arttı. Eylülde 129,5 olarak hesaplanan söz konusu endeks, 2016’nın aynı ayında 114,3 seviyesinde bulunuyordu. Takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörlerine bakıldığında ise madencilik ve taşocakçılığı, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4.6, imalat sanayi yüzde 10.4, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı yüzde 13 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeks incelendiğinde, madencilik ve taşocakçılığı bir önceki aya göre yüzde 5.7, imalat sanayi yüzde 0.2, elektrik, iklimlendirme yüzde 1.6 arttı.
GÜÇLÜ ÜRETİM REVİZYON GETİRDİ
Ekonomistler, güçlü gelen sanayi üretimi verisinin ardından üçüncü çeyrekte büyümenin çift haneyi görebileceğini belirtirken, yılın tamamına ilişkin büyüme tahminlerini de yukarı yönlü güncelledi. Ekonomist Haluk Bürümcekçi, “Üçüncü çeyrekte çift haneli büyüme olasılığı yükseldiğinden, son çeyrekte yüzde 4’ün altına inilse bile yılı OVP hedefi olan yüzde 5,5 üzerinde yüzde 6-7 aralığında bir büyüme ile kapatmamız mümkün görünmektedir” dedi. İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, “Yılın son çeyreğinde iktisadi faaliyetteki ivme kaybı beklentimize rağmen 3. çeyrek verisinde yaptığımız revizyon nedeniyle 2017 büyüme tahminimizi 5.1’ten 6’ya çektik” dedi. Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Tokalı, “Bu yılki büyüme tahminimizi yüzde 5,1’den yüzde 5,6’ya çekiyoruz” diye konuştu.
REEL SEKTÖRDE İŞLER YOLUNDA BÜYÜME YÜZDE 5’İ AŞAR
Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, sanayi üretimindeki artışı, reel sektörde işlerin yolunda gittiğini teyit ettiğini söyledi. Bakan Elvan, şu değerlendirmelerde bulundu: “Sanayi üretiminde sektörlere yayılan dengeli bir üretim artışı gözlenmektedir. Nitekim alt sektörlere bakıldığında, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre; mobilya imalatı yüzde 66,3, dayanıklı tüketim malı üretimi yüzde 36,5, gıda ürünleri imalatı yüzde 14,5, motorlu kara taşıtı imalatı ise yüzde 12,2 artış göstermiştir. Ayrıca sermaye malı üretimi yüzde 10,9 artış göstererek, sanayi üretimine yönelik yatırımların sürdüğünü ortaya koymuştur. Bu veriler önümüzdeki dönemde özel kesim yatırımları için de olumlu sinyaller vermektedir.2017’nin üçüncü çeyreğinde beklentilerin oldukça üzerinde bir büyüme oranını görmemiz, buna bağlı olarak yıl sonunda da yüzde 5,5’in üstünde bir büyüme yakalamamız sürpriz olmayacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
DERİ ÜRETİMİNDE YÜZDE 16.7 ARTIŞ
Takvim etkisinden arındırılmış üretim, eylül ayında yüzde 10.4 arttı
2016’ta yüzde 2,9 daralırken, 2015’te yüzde 1.6, 2014’te yüzde 2.4 olmuştu
Geçen yıl yüzde 1.4 azalan aramalı imalatı, bu yıl yüzde 7,2 büyüdü
Takvim etkisi arındırıldığında dayanıklı tüketim Eylül 2017’de yüzde 36.5 arttı
Aynı döneme bu oran yüzde 9.3, bir önceki yıl yüzde 0.8 daralmıştı.
Yine geçen yıl yüzde 2.1 azalan sermaye malı üretimi bu yıl yüzde 10.9 arttı.
Eylül 2016’da yüzde 6.4 düşen dayanıksız tüketim bu yıl yüzde 8.7 arttı
Yine yüzde 15.9 azalan mobilya imalatı yüzde 66.3 büyüme gösterdi
Rusya etkisiyle azalan deri mamulleri imalatı, bu yıl yüzde 16.7 arttı.
(Takvim etkisinden arındırılmış veriler