Günlük hayatta yaşanan peş peşe hapşırma refleksi, bazen kişileri zor durumda bırakabiliyor. Kimi zaman alerjik nedenlerle hapşırma gerekirken, kimi zaman da bir koku ya da güneş ışığı gibi uyarıcı etmenler nedeniyle hapşırma ihtiyacı doğuyor. Hapşırma esnasında hoş olmayan görüntüler yaşanma ihtimali dolayısıyla birçok kişi hapşırığını tutmaya çalışıyor fakat uzmanlar bu durumun sağlığa son derece zararlı olduğunun altını çiziyor. Hapşırmak, vücudun ihtiyacı olduğu kadar sağlığa faydaları bulunuyor.
HAPŞIRMAK NEDİR?
Hapşırık, herhangi bir uyaranla karşılaşan burnumuzun (bu uyaranlar karabiber, toz, soğuk hava vb.) verdiği uyarıyla karın, diyafram, gırtlak ve çenenin aynı anda verdiği tepkidir. Bu tepki bazen o kadar hızlı olur ki, hapşırdığımızda burnumuzdan çıkan havanın hızı 150 km'yi ulaşabilir.
Hapşırdığımız esnada karnımızdan ve beynimizden başlayarak tüm vücudumuzda yüksek bir basınç ortaya çıkar ve bu basınçla kan yoğun bir şekilde damarlarımıza doğru gider.
Bu uyarıyla karın, gırtlak, diyafram, çene hatta göz kapağı kaslarımız bile aniden kasılır. Hızlı ve gürültülü bir şekilde soluk veririz. Buna 'hapşırmak' denir.
HAPŞIRMA NEDEN VE NASIL OLUR?
Hapşırma genellikle irritanlar burun kıllarına yakalanmadığında ve burun mukozasına temas ettiğinde ortaya çıkar. Tahriş, enfeksiyon veya alerjik reaksiyondan da kaynaklanabilir.
Bilim adamları, insanların yüzde 18 ile 35'inin fotik hapşırma (güneş ışığına direkt maruz kalan insanların hapşırmasına sebep olan reflekstir) yaşadığını tahmin ediyor.
Parlak ışığa tepki olarak hapşırmak Güneş'e karşı bir alerji olduğunu göstermez. Bilim adamları, ışığa tepki olarak göz bebeklerini küçültmek için beyne gönderilen sinyalin hapşırma sinyali ile yolları kesişebileceğini düşünüyor.
HAPŞIRMANIN NEDENLERİ
Tahriş edici maddelere veya parlak ışığa tepki, hapşırmanın yaygın nedenleridir, ancak başka nedenleri de vardır. Bazı insanlar soğuk hava akımı hissettiğinde hapşırır. Diğerleri kaşlarını koparırken hapşırır.
Büyük bir yemekten hemen sonra hapşırmaya burun çekme denir. Snatiation, tıpkı fotik hapşırma gibi, otozomal dominant (kalıtsal) bir özelliktir.
Hapşırma, cinsel uyarılmanın başlangıcında veya doruğunda da olabilir. Bilim adamları, cinsel hapşırmanın burundaki erektil dokunun muhtemelen feromon alımını artırmak için stimülasyona tepki verebileceğini gösteriyor.
HAPŞIRDIĞIMIZDA VÜCUDUMUZDA NE OLUR?
Hapşırdığımızda nazal geçişteki motor nöronlar, trigeminal sinir yoluyla beyne bir uyarı gönderir. Beyin, diyafram, yutak, gırtlak, ağız ve yüzdeki kasları kasarak bir refleks uyaranla yanıt verir. Ağızda, dilin arkası yükselirken yumuşak damak ve küçük dil bastırılır.
Hava akciğerlerden sarsılarak dışarı atılır, ancak ağza geçiş sadece kısmen kapalı olduğu için hem burundan hem de ağızdan hapşırık çıkar.
Motor nöronların beyne refleks sinyalleri göndermeyi bıraktığı REM atonisi nedeniyle uyurken hapşıramazsınız . Bununla birlikte, tahriş edici bir madde sizi hapşırmak için uyandırabilir. Hapşırmak kalbinizi geçici olarak durdurmaz, sadece kalp ritmini yavaşlatabilir.
ARKA ARKAYA HAPŞIRMAK NEDEN OLUR?
Peş peşe iki veya birkaç kez hapşırmak son derece normaldir. Bunun nedeni, tahriş edici partiküllerin yerinden çıkması ve dışarı atılması için birden fazla hapşırma gerektirmesidir. Art arda kaç kez hapşırdığınız kişiden kişiye değişir ve hapşırmanın nedenine bağlıdır.
HAPŞIRDIĞIMIZDA NE OLUR?
Hapşırırken tutmak gözlerinizi dışarı çıkarmazken, yine de kendinize zarar verebilirsiniz. Arkansas Tıp Bilimleri Üniversitesi'nde bir odyolog olan Dr. Allison Woodall'a göre, hapşırmayı bastırmak için burnunuzu ve ağzınızı kapalı tutmak baş dönmesine, kulak zarınızın yırtılmasına ve işitme kaybına neden olabilir.
Hapşırmadan gelen basınç, östaki borusunu ve orta kulağı etkiler . Ayrıca diyaframınıza zarar verebilir, gözlerinizdeki kan damarlarını parçalayabilir ve hatta beyninizdeki kan damarlarını zayıflatabilir veya yırtabilir! En iyisi hapşırmaktır.
HAPŞIRIK NASIL GEÇER?
* Bol miktarda C vitamini almak.
* Meyve sebze tüketmek ve yeterli miktarda dinlenmek.
* Tozlu ortamlardan uzak durmamak.
* Burun içerisini güzelce temizlemek. Belki bir toz veya kıl kaçmış olabilir.
* Bulunduğunuz yer kapalı alan ise mutlaka havalandırmayı deneyin.
* Hapşırığı tutmaya çalışmayın. Basınçtan, beyin kanaması veya kalp sorunları ortaya çıkma ihtimali vardır.
* Sizi hapşırtabilecek koku ve yerlerden uzak durmalısınız. Çünkü bunları kokladığınızda burnunuzun hava yolu kaşınacak ve beyne giden uyarı ile hapşırmaya başlayacaksınız.
HAPŞIRMANIN FAYDALARI NELER?
* Hapşırma esnasında hem kalbe hem de beyne gerekenden çok daha fazla kan pompalandığı için beyin ve kalbin rahatlaması sağlanır. Kan damarlarını genişletir.
* Gözyaşı ve sinüs kanallarını açar.
* Akciğerde bulunan zararlı maddeler vücuttan atılır.
* Akciğerde bulunan havayı boşaltarak, taze hava girmesini sağlar.
* Kalbimizi birkaç salise durdurarak dinlenmesini yardımcı olur.
HAPŞIRIĞI TUTMANIN ZARARLARI NELER?
* Hapşırma engellenirse beyin kanamasına neden olabilir.
* Hapşırmada oluşan yüksek basınç nedeniyle göz damarlarını çatlatabilir.
* Hapşırmada oluşan yüksek basınç kulak zarlarına hasar verebilir.
* Yüksek basınç sebebiyle ile kalbin durmasına neden olabilir.
* Vücutta bulunan mikropların bulaşmasına neden olur.
HAPŞIRIĞI DURDURMANIN YOLLARI
* Çevresel Etkenler
Bazı meslek gruplarında çalışan kişiler mecburen işlerinden dolayı kendilerini hapşırtacak durumlarla karşı karşıya kalabilir. Özellikle tahriş edici maddelerin bulunduğu ortamda çalışıyorsanız mutlaka gerekli önlemleri almalısınız. Solunarak alınan bu maddeler burunda tahrişe neden olduğu gibi sağlığınızı da riske atacaktır.
* Işığa Bakmayın
Aslında buna kimse dikkat etmiyor olabilir ancak parlak bir ışığa baktığınızda %80 oranında hapşırmaya başlarsınız. Ama farkında olmayabilirsiniz. Bunun için dikkat edin ve ışığa direk olarak bakmayın. En azından hapşırırken.
* Turşu Deyin
Bazı insanların garip kelimeler söylediklerinde hapşırmalarının yok edildiği belirlenmiş. Örneğin, hapşırmaya hazırlanırken 'turşu' deyin.
* Burnuna Üfle
Hapşırmalara burnunuzdaki ve sinüslerdeki tahriş edici neden olur. Hapşırmak üzereymiş gibi hissettiğinizde, burnunuzu üflemeyi deneyin.
* Burnunu Sıkıştır
Hapşırma gerçekleşmeden hemen önce burnunuzu burun deliklerine sıkıştırmayı deneyin.
* Dilini Kullan
Ağzınızın çatısını dilinizle gıdıklayarak hapşırmayı durdurabilirsiniz. Yaklaşık 5 ile 10 saniye sonra hapşırma dürtüsü dağılabilir. Hapşırma nasıl geçer artık çok iyi biliyorsunuz.
HAYVANLAR HAPŞIRIR MI?
İnsanların haricinde, başta kediler ve köpekler olmak üzere memeli hayvanlar hapşırır. İguanalar ve tavuklar gibi bazı memeli olmayan omurgalılar hapşırır.
Hapşırma, insanlarda olduğu gibi aynı amaca hizmet eder, ayrıca iletişim için kullanılabilir. Örneğin, Afrika vahşi köpekleri sürünün avlanıp avlanmayacağına karar vermek için hapşırır.