Doların tırmanışı durdurulamıyor. MB’nin faiz artırımının ardından yaşanan kısa süreli geri çekilmenin ardından kur 7.80 bandını da aştı. Euro 9 TL’nin üzerine çıktı, sterlin ise tarihi artışla 10 lira eşiğini atlayıp çift hanelere ulaştı. Kritik süreçte MB’nin yalnızca döviz rezervlerinin eksi 71.3 milyar dolar seviyesinde olduğu belirtildi. Dolar karşısında günlük yüzde 2’ye yakın değer kaybeden TL ise gelişen ülke paraları arasında en fazla düşüşü yaşayan para birimi oldu. Dolar karşısındaki yıllık kayıp yüzde 25’i aştı.
Merkez Bankası’nın faiz hamlesine rağmen kur bir türlü durulmuyor. Merkez ve BDDK’nın adımlarının ardından sınırlı geri çekilme yaşayan kur hafta başıyla birlikte yeni rekorlara imza atmaya başladı. Kurun düşük döviz rezervi etkisiyle rekor kırdığı görülürken, dolar gün içinde 7.83’e ulaştı. Döviz rezervinin ise 71,3 milyar dolar gerilediği görüldü. Günlük dolar karşısında yüzde 3’e yakın değer kaybeden TL, gelişen ülke paraları arasında en fazla düşüşü yaşayan para birimi oldu.
Uzun bir süredir artış eğiliminde olan dolar/TL’de sular durulmuyor. Yapılan hamlelere rağmen artışı önlenemeyen kur dün yeni bir rekora daha ulaştı. Ağustos ayının bir bölümünü 6.85 lira seviyelerinde sürdüren kur, ağustos sonuyla birlikte haftalık rekorlara başladı. Sonrasında yerini günlük zirvelere ayıran dolar/TL Merkez Bankası’nın faiz hamlesiyle birlikte iyi bir geri çekilme yaşadı fakat, burada da tutunamadı. 7.70 lira seviyesini aşan doların 7.80’e ulaşması da zor olmadı. TCMB ve BDDK’nın adımlarının ardından sınırlı geri çekilme yaşayan TL, haftaya jeo
politik risklerle başladı ve rekor düşüş yaşıyor. Euro ise, 9.1456 TL seviyesiyle yeniden 9 TL’nin üzerine çıktı.
Dün TCMB haftalık repo ihalesi açmadı ve BDDK ise aktif rasyosunda indirime gitti, ancak kur bu adımlara pozitif tepki vermedi ve yükseliş hızlandı. Öte yandan Merkez Bankası’nın eksi rezervleri de gündemde. Sadece döviz rezervinin -71.5 milyar dolar olduğu belirtilirken, yüksek enflasyon beklentisi de TL’yi sıkıştırıyor. Bu hafta yurt içinde YEP takip edilecek, gelecek 3 yıla ait hedefleri açıklayacak olan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın sunumu piyasaların radarında olacak. Özellikle enflasyon ve cari açıktaki artışın kuru da tetiklemesini rekabet fırsatı olarak ifade eden Albayrak’ın sunumu öncesinde kurdaki volatilitenin devam etmesi bekleniyor. Günlük bazda dolar karşısında yüzde 2’ye yakın değer kaybeden TL, gelişen ülke paraları arasında dün en fazla düşüşü yaşayan para birimi olurken TL’nin dolar karşısındaki yıllık kaybı da yüzde 25’i aştı. Son verilere göre enflasyon Ağustos’ta yüzde 11,7 olurken son açıklanan Haziran cari açık rakamı 2.93 milyar dolar oldu.
İşten çıkarma yasağının uygulandığı ülkelerde işsizlik oranı da çok sağlıklı hesaplanamıyor ve bu uygulama ile ülkemizde işsizlik oranı yüzde 13,4 oldu. İstihdam edilenlerin sayısı ise 2020 yılı Haziran döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 981 bin kişi azalarak 26 milyon 531 bin kişi, istihdam oranı ise 4,0 puanlık azalış ile yüzde 42,4 oldu. Döviz kurlarında rekor yükselişler yaşanırken dolar kurundaki rekor seviyeler rekabetçi olarak ifade edilmişti, ancak özellikle ara mal ihtiyacı kurdaki yükselişle maliyetleri de artırıyor.
SADECE DÖVİZ VARLIKLARINDAN 87 MİLYAR DOLAR ERİDİ
İktisat uzmanı Zafer Yükseler Merkez Bankası Rezerv paylaşımını yaparak şu değerlendirmeyi yaptı: “2020 Ağustos ayında toplam rezervler, bir önceki aya göre 6,5, geçen yılın aynı ayına göre 17,8 milyar dolar azalmıştır. Aynı dönemlerde net rezerv varlıklar ise, sırasıyla, 10,3 ve 71,3 milyar dolar geriledi. Net döviz varlıkları bir ayda 10,4, bir yılda 87 milyar dolar düşmüştür.”
YÜKSEK ENFLASYON DA SIKIŞTIRIYOR
2020 yılı Eylül ayı Beklenti Anketi’nde 12 ay sonrası TÜFE beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 9,70 iken, bu anket döneminde yüzde 10,15 oldu. 24 ay sonrası TÜFE beklentisi ise aynı anket dönemlerinde sırasıyla yüzde 8,58 ve yüzde 8,86 olarak gerçekleşti. Türk-İş’e göre ise dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 2,68 oranında artış gösterdi. Yılın ilk dokuz ayı itibarıyla fiyatlardaki artış yüzde 13,18 oranına ulaştı. Gıda enflasyonunda son on iki ay itibarıyla artış oranı yüzde 18,56 oldu. Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 13,45 olarak hesaplandı.
BİR AYDA YÜZDE 7 AZALDI
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, IMF tarafından yürütülmekte olan özel veri standartları kapsamında Ağustos ayında ‘Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi’ tablosunu yayımladı. Resmi Rezerv Varlıkları, bir önceki aya göre yüzde 7,2 azalarak 83,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde alt kalemler itibarıyla, döviz varlıkları bir önceki aya göre yüzde 14,1 azalarak 38,8 milyar dolar olarak kaydedildi. Altın cinsinden rezerv varlıkları ise yüzde 0,3 azalarak 43,4 milyar dolar oldu. Vadesine 1 yıl veya daha az kalmış Merkezi Yönetim ve Merkez Bankası’nın önceden belirlenmiş döviz çıkışları (döviz kredileri, menkul kıymetler ve mevduat işlemlerinden doğan yükümlülükler) bir önceki aya göre yüzde 2,8 artarak 25,6 milyar dolar olarak kaydedilirken, tutarın 20,3 milyar doları anapara, 5,3 milyar dolar faizden oluştu. Ayrıca, Merkez Bankası’nın yurt içi ve yurt dışı yerleşik bankalarla yapmış olduğu finansal türev işlemlerinden kaynaklanan net döviz ve altın yükümlülükleri 64 milyar dolar olup, söz konusu tutarın 26,3 milyar doları bir ay vadeli. Şarta bağlı döviz çıkışları, 1 yıl içinde ödenecek Hazine garantili dış borçlar ile diğer yükümlülüklerden (döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılıklar bloke hesabı ve akreditifler) oluşuyor. Söz konusu yükümlülükler bir önceki aya göre yüzde 7,7 azalarak 31,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.