Plasenta, anne karnındaki bebeğin normal büyüyüp gelişmesini ve gebeliğin sağlıklı olarak doğuma kadar devam etmesini sağlayan temel yapıdır. Birçok hamilelikte plasenta, rahmin yanlarında ya da üstünde bulunur.
PLASENTANIN GÖREVİ NEDİR?
Plasenta, anne ile bebek arasında pek çok kritik rol üstlenir. Plasenta temel görev olarak; gaz değişimini sağlar, besinleri bebeğe getirirken, atık maddeleri bebekten alıp anneye taşır ve bebeğin büyümesinde önemli rol oynayan bazı hormonları salgılar.
Gelişen bebeğin temel enerji kaynağı olan glikojen ve kolesterolün sentezi plasentada meydana gelir. Plasentadan salgılanan beta hCG, progesteron, insülin benzeri büyüme faktörü gibi hormonlar gebeliğin normal seyretmesinde önemli rol oynar.
ANNENİN VÜCUDUNDAKİ ZARARLI BAKTERİLERİ BEBEKTEN KORUR
Plasenta glikoz, amino asit, yağ asitleri, kalsiyum ve D vitamini, oksijen ve bağışıklıktan sorumlu olan immunoglobulin G'yi (IgG) anneden bebeğe iletirken, karbondioksit ve diğer atık maddeleri bebekten alıp anneye transfer eder.
Annenin kullandığı bazı ilaçların, sigaranın içerisindeki zararlı maddelerin de plasentadan geçip bebeğe ulaştığı akılda bulundurulmalıdır. Son olarak plasenta annenin kanında bulunabilecek bir enfeksiyonun bebeğe bulaşmasını önleyen bariyer görevi de görmektedir.
PLASENTA NE ZAMAN VE NASIL OLUŞUR?
Plasenta, gebeliğin başlarında oluşmaya başlar. Plasenta ilk 12 haftada gelişir.
Embriyonun rahim duvarı içine yerleşmesinden sonra hücrelerin bazıları ayrışarak bebeği oluşturur, diğer hücreler de plasentayı oluşturmak için farklılaşır. Plasentanın en kalın kısmı ortasıdır, kenarlara doğru incelir. Yaklaşık olarak 22 cm uzunluğunda ve 2-3 cm kalınlığındadır. Ortalama 500 gr ağırlığındadır. Fetüs ile bağı 50-55 cm uzunluğundaki kordon ile sağlanır.
PLASENTA YETERLİ SEVİYEDE GELİŞMEZSE NE OLUR?
Büyük kısmını damarların oluşturduğu plasenta yeterli gelişmediği takdirde bebekte büyüme-gelişme geriliği, preeklampsi gibi olumsuz gebelik sonuçları ortaya çıkabilir.
Plasenta, rahim ağzı olarak bilinen serviksi kapatırsa plasenta previa denilen ve gebelikte kanamaya yol açabilen durum görülebilir. İkiz gebeliklerde bebeklerin plasentaları arasındaki damarsal bağlantılar bebekler arası büyüme farklılıklarına yol açabilir.
Sağlıklı bir gebelik için esas rol oynayan plasentanın bebeğin ultrasonografik takibi sırasında değerlendirilmesi oldukça önemlidir.
PLASENTANIN GELİŞİMİNİ NELER ETKİLER?
Hamilelikte plasentayı etkileyen faktörlerden bazılarına müdahale edilebilir, bazılarına edilemez. Bunlar şöyle sıralanabilir:
* Annenin yaşı. Geç hamilelik yaşayan kadınlarda (özellikle 40 yaş sonrası için) belli başlı plasental problemlerin yaşanması yaygındır.
* Erken membran rüptürü (EMR). Hamilelikte bebeğiniz, amniyotik membranlar ile çevrili amniyon kesesi tarafından dış dünyadaki darbelerden, çarpmalardan vs. korunur. Eğer kese doğumdan önce yırtılır ya da akarsa, belli başlı plasental problemlerin yaşanma riski artar.
* Yüksek kan basıncı. Yüksek kan basıncı plasentayı etkileyebilir.
* Çoğul gebelik. Eğer birden fazla bebeğe gebeyseniz, belli başlı plasental problemlerin yaşanma riski artabilir.
* Kan pıhtılaşma bozukluğu. Kanınızın pıhtılaşma yetisini engelleyen ya da pıhtılaşma ihtimalini arttıran herhangi bir durum, belli başlı plasental problemlerinin ortaya çıkma riskini de artırır.
* Rahim ameliyat geçmişi. Eğer öncesinde herhangi bir rahim ameliyatı geçirdiyseniz (Örneğin; sezaryen), plasental problemlerin yaşanma riskinin yüksek olduğu gruptansınız demektir.
* Plasental problem geçmişi. Bir önceki gebeliğinizde plasental problem yaşadıysanız, aynı plasental problemleri tekrar yaşama ihtimaliniz yüksektir.
* Madde bağımlılığı. Hamilelikte sigara içen veya uyuşturucu gibi yasal olmayan maddeleri kullanan kadınlarda plasental problemlerin yaşanma riski yüksektir.
* Karın travması. Karın travmaları (karın düşüklüğü, karın darbesi gibi) belli başlı plesantel problemlerin yaşanma riskini arttırır.
PLASENTANIN GELİŞMEMESİ RİSKİNİ EN AZA İNDİRMEK İÇİN NE YAPILMALI?
Birçok plasenta problemi direkt olarak engellenemez. Fakat yine de, daha sağlıklı bir hamilelik için belli başlı adımları uygulayabilirsiniz:
* Hamilelik sürecinde doktorunuzu düzenli olarak ziyaret edin.
* Herhangi bir sağlık durumunda (yüksek kan basıncı gibi) doktorunuz ile görüşün.
* Sigara içmeyin ya da illegal ilaç kullanmayın.
Eğer bir önceki hamileliğinizde plasenta problemleri yaşadıysanız ve tekrar hamile kalmayı planlıyorsanız, tekrardan aynı sorunu yaşamamanız için riskleri azaltabilecek tedbirler hakkında doktorunuzla görüşün. Hamilelik sürecinde doktorunuzun durumunuzu dikkatlice gözlemlediğinden emin olun.