1999 yılındaki Marmara depreminden sonra "deprem vergisi" olarak yürürlüğe giren Özel İletişim Vergisi'ne zam geldi. 1999'da 1 yıllığına yürürlüğe sokulan bu vergi, 2003 yılında AK Parti'nin iktidarının ilk yıllarında kalıcı hale getirilmişti.
Konuya ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete'de yayımlandı. Kararla, elektronik haberleşme işletmeciliği kapsamındaki hizmet türlerinde (konuşma, mesajlaşma, internet gibi) yüzde 7.5 olarak uygulanan ÖİV oranı yüzde 10 oldu.
NE OLMUŞTU?
30 Ekim 2020 tarihinde İzmir'de meydana gelen deprem sonrası muhalefet ve vatandaşlar "Deprem vergisi nerede?" diye sormuş ve Türkiye'nin gündemi vergilere odaklanmıştı. 1999 yılında "deprem vergisi" olarak bilinen 2 vergi 1 yıllığına yürürlüğe alınmıştı. Bu vergiler Özel İletişim Vergisi (ÖİV) ve Özel İşlem Vergisi olarak geçiyordu. Geçici olması beklenen "deprem vergileri"nin süreleri önce 2002, sonra da 2003'e kadar uzatılmıştı. Ardından AK Parti iktidarı, görevinin ilk yıllarında Özel İletişim Vergisi adıyla 2003'te bu vergiyi kalıcı hale getirmişti.
İzmir depremi nedeniyle deprem vergilerinin nerelere harcandığının yankıları sürerken, Uluslararası Şeffaflık Derneği (Transparecny International) ise deprem vergileriyle ilgili yaptıkları araştırmalar sonucu ulaşılan para miktarlarını açıklamıştı.
ŞEFFAFLIK DERNEĞİ: 2004-2019 ARASINDA 62,7 MİLYAR LİRA VERGİ TOPLANDI
Açıklamada, "1999-2003 yılları arasında 4,6 milyar lira, 2004-2018 yıllar arasında 60,6 milyar lira toplanırken 2019 yılının ilk 7 ayda toplanan ÖİV 2,1 milyar lira olarak kayda geçti. Buna göre 2004-2019 arası 15 yıllık sürede toplamda 62,7 milyar liralık 'vergi' toplandı" denilmişti.
ERDOĞAN: BU TÜR ŞEYLERİN HESABINI VERMEYE ZAMANIMIZ YOK
Bu tartışmalar üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, deprem vergilerinin nereye harcandığına ilişkin bir soruya şu cevabı vermişti: "Bunlar ise yatıyor kalkıyor “o parayı nereye, bu parayı nereye harcadınız?” Harcanması gereken yere harcadık. Bundan sonra da Bay Kemal’e bu tür şeylerin hesabını vermeye zamanımız yok."
AĞBAL: ÇARÇUR EDİLMEDİ
Dönemin Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal ise tartışmalara ilişkin şunları söylemişti: "1999’dan 2004’e kadar olan dönemde toplanan bu vergiler öyle bir özel fona, özel hesaba aktarılıp oradan harcanmamış. Bütçenin genel geliri olup oradan harcanmış ama 2004 yılında Türkiye büyük ekonomik krizden çıkmıştı, bütçenin sağlıklı olması için adım atıyorduk, gelir tarafını sağlamlaştırıyor ve harcamalarda tasarrufa gidiyorduk, o dönemde birçok şey yapılırken ÖİV kalıcı hale getirildi.
Sonraki yıllarda buradan yılına göre 1 milyar lira, 3 milyar lira ve 4 milyar lira gibi vergi gelirleri topladık. Bütün vergi gelirleri nasıl bütçenin havuzuna gidiyorsa bu gelirler de bütçenin havuzuna geldi. Bu gelirler çarçur edilmedi. Şunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim, buradan toplanan gelirlerden çok daha fazla kaynak, gerek depremle ilişkili kamu binalarının imar ve inşasına gerek teknoloji ve insan kaynağı altyapısına harcandı. Burada oturup da kalem kalem saymama bile gerek yok. AFAD bütçesine bakın, sürekli artıyor, AFAD’a daha fazla kaynak tahsis edeceğiz."