OHAL hayatımızı nasıl etkileyecek?

Devlet, terör örgütü Paralel Yapı'nın darbe girişiminin ardından hain şebekeyle mücadele edebilmek için 3 ay OHAL ilan etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan Bakanlar Kurulu sonrası alınan kararı açıkladı. Karar Meclis'ten geçtikten sonra uygulanacak. Peki OHAL nedir? Ne anlama geliyor? Nasıl uygulanacak? Türkiye'nin OHAL deneyimi ve tüm ayrıntılar haberimizde. 

Erdoğan tarihi kararı açıklarken Ülkemizin milletimizin göz bebeği olan TSK'da kümelenmiş bir grup darbe girişimi başlatmıştır. FETÖ üyesi oldukları anlaşılan bu grup devlete ve millete karşı saldırıya geçmiştir. TBMM, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi ve çeşitli yerler saldırı altında kalmıştır. Hamd olsun bu teşebbüs amacına ulaşamamıştır" dedi. 

Cumhurbaşkanı "Milletimiz Menderes'e sahip çıkamama üzüntüsünü sürekli yaşamıştır. 15 Temmuz 2016 tarihi bu kötü gidişe dur denilen bir dönüm noktası olmuştur. Ülkemiz tarihinde ilk defa milletimiz tarafından bir darbe girişimi engellenmiştir" diye konuştu. Erdoğan OHAL kararının gerekçesini de şöyle açıkladı: Olağanüstü hal ilanının amacı ülkemizde demokrasiye, hukuk devletine, vatandaşlarımızın hak ve özgürlüklerine yönelik bu tehdidi ortadan kaldırmak için gereken adımları en etkin ve hızlı şekilde atabilmektir.

Erdoğan'ın ABD ve bazı Avrupa ülkelerinin darbe girşiminin ardından yaptığı "Demokrasi uyarısı" ve kredi notunun düşürülmesini sert dille eleştirdiği konuşmasını meydanlarda darbeye karşı nöbet tutan vatandaşlar dikkatle dinledi. 

Peki Türkiye neden OHAL ilan etti? FETÖ'nün darbe girişimi yıllardır devlette yapılanan hainler şebekesinin ulaştığı gücü gözler önnüne serdi. TSK'da binlerce subay tutuklandı, kamuda on binlerce kişi açığa alındı. Terör örgütüyle mücadele için olağanüstü yetkilerin kullanılması gerekti. 17 Aralık'ta ilk darbe girişimini yapan FETÖ'nün devlet kurumlarından temizlenmesi için OHAL ilan edildi. 

OHAL ile "Sıkıyönetim"i birbirine karıştırmamak gerekiyor. Sıkıyönetim ilanı devletin güvenliği için özgürlüklerin kısıtlanması anlamına geliyor. Sıkıyönetim Savaş durumu, ayaklanma gibi olağanüstü durumlarda, yurtta güvenliğin sağlanması, korunması için, ordunun yardımıyla sağlanan ve özgürlükleri geçici olarak kısıtlayan yönetim biçimidir. 

Sıkıyönetimin OHAL'den farkı, OHAL'in sıkıyönetim gerektiren durumların daha hafiflerinin meydana gelmesidir. Yine sıkıyönetimde yetki askeri makamlarda olurken, OHAL'de ise mülki makamlardadır. Ayrıca sıkıyönetim halinde sıkıyönetim mahkemeleri kurulur, OHAL'de ise bu mahkemeler yoktur.

İŞTE TÜM YÖNLERİYLE OHAL:

Olağanüstü Hal uygulamasının dayandığı Anayasa'nın 120 maddesin şöyle:

Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddî belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması hallerinde, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Millî Güvenlik Kurulunun da görüşünü aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilân edebilir.

Olağanüstü Hal Kanunu'na göre, alınabilecek tedbirler şöyle:

- Sokağa çıkmayı sınırlamak veya yasaklamak.

- Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmalarını ve toplanmalarını, araçların seyirlerini yasaklamak.

- Kişilerin; üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el koymak.

- Olağanüstü hal ilan edilen bölge sakinleri ile bu bölgeye hariçten girecek kişiler için kimlik belirleyici belge taşıma mecburiyeti koymak.

- Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal bölgesi dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşür, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak.

- Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve görüntü bantlarını ve sesle yapılan her türlü yayımı denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak.

- Hassasiyet taşıyan kamuya veya kişilere ait kuruluşlara ve bankalara, kendi iç güvenliklerinisağlamak için özel koruma tedbirleri aldırmak veya bunların artırılmasını istemek.

- Her nevi sahne oyunlarını ve gösterilen filmleri denetlemek, gerektiğinde durdurmak veya yasaklamak.

- Ruhsatlı da olsa her nevi silah ve mermilerin taşınmasını veya naklini yasaklamak.

- Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişini yasaklamak, bölge dışına çıkarmak veya bölge içerisinde belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak. Bölge dahilinde güvenliklerinin sağlanması gerekli görülen tesis veya teşekküllerin bulunduğu alanlara giriş ve çıkışı düzenlemek, kayıtlamak veya yasaklamak.

- Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak veya toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapılacağı yer ve zamanı tayin, tespit ve tahsis etmek, izne bağladığı her türlü taplantıyı izletmek, gözetim altında tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak.

-  İşçinin isteği, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, sağlık sebepleri, normal emeklilik ve belirli süresinin bitişi nedeniyle hizmet aktinin sona ermesi veya feshi dışında kalan hallerde işçi çıkartmalarını işverenin de durumunu dikkate alarak üç aylık bir süreyi aşmamak kaydıyla izne bağlamak veya ertelemek.

- Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve üç ayı geçmemek kaydıyla durdurmak.

- Olağanüstü hal bir ili kapsıyorsa il valisine, bir bölge valiliğine bağlı birden çok ilde ilan edilmesi halinde bölge valisine, birden fazla bölge valisinin görev alanına giren illerde veya bütün yurtta ilan edilmesi halinde, koordine ve işbirliği Başbakanlıkça sağlanmak suretiye bölge valilerine aittir. Gerekli işlimler onlar tarafından yürütülür.

- Bölge valileri; kendilerine ait görev ve yetkilerin bir kısmını veya tamamını, illerinde olağanüstü hal ilan edilen il valilerine devredebilirler. 

- OHA kararı, TBMM tarafından onaylanmadığında uygulama sona erer. Diğer yandan, OHAL, süresinin bitimiyle de kendiliğinden sona erer. OHAL süresi daha dolmamış ancak uygulamayı gerektirecek sebepler ortadan kalkmışsa, Bakanlar Kurulu'nun istemi üzerine TBMM karar verebilir.

- 12 Eylül 1980 tarihinden önce, 26 Aralık 1978'de Kahramanmaraş olayları nedeniyle 13 ilde OHAL ilan edildi. 

- 12 Eylül 1980'deki askeri darbe ile başlayan sıkıyönetimin bitiminden hemen sonra 19 Temmuz 1987 tarihinde, Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van'da OHAL uygulamasına geçildi. 

Olağanüstü Hal, bölgede toplam 11 ilde uygulamaya konulurken, Batman ve Şırnak'ın 6 Mayıs 1990'da il olmalarıyla OHAL kapsamındaki il sayısı 13'e yükseldi. Mücavir il olarak uygulama kapsamına alınan Bitlis'te de 19 Mart 1994'te OHAL'e geçildi. 

Terör Örgütü PKK ile mücadele için başlatılan OHAL 30 Kasım 2002'de tamamen kaldırıldı.

Peki OHAL hayatımızı nasıl etkileyecek? Normal demokratik düzendeki gösteri, yürüyüş gibi bazı özgürlükler kısıtlanabilecek. Ancak günlük hayat etkilenmeyecek. Başbakan Binali Yıldırım "Alınan bu karar halkımızın gündelik hayatına yönelik olmayıp, devletin mekanizmalarının düzenli ve hızlı işleyişine yöneliktir. Meydanlara inin, meydanı bırakmayın. Çağrımıza verilen cevap darbenin önlenmesinde en büyük gücümüz olmuştur" dedi. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan'da spekülasyonlara karşı vatandaşları uyararak özgürlükler konusunda garanti verdi. Erdoğan,"Olağanüstü Hal Kanunu, valilerin yönetiminin çok daha güçlendirilmesi sürecidir. Türk Silahlı Kuvvetlerimiz yine valilerimizin illerde emrinde olacak ve onlarla birlikte çalışmasını sürdürecektir. Olağanüstü hal sürecinde, temel hak ve özgürlükler noktasında asla bir kısıtlama söz konusu değildir. Bunun garantörü biziz. Halkım çok daha huzurlu, güvenlikli olacak ve aydınlık yarınlara emin adımlarla yürüyecektir" diye konuştu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da örnek verdiği Fransa'da IŞİD'in Kasım 2015'te Paris'i kana bulayan saldırılarından sonra OHAL ilan edildi.