Mars'ın geçmişi aydınlanacak... Bilim dünyasının gözü Salda'da

Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi de olan Prof. Dr. Gökçeoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, NASA'nın sosyal medya hesaplarından birinden yaptığı paylaşımında, "Perseverance Mars Rover" gezgin uzay aracını Jezero Krateri'ne göndermelerinin ana sebebinin Salda'daki güncel birtakım ilksel canlı bakteri formlarına benzer yaşam izlerini bu kraterde araştırmak olduğunu söyledi.

Jezero Krateri'nin de bir göl olduğunu, buraya zamanında boşalan akarsuların ve buradaki karbonat minerallerinin varlığının NASA tarafından gözlemlendiğini aktaran Gökçeoğlu, "Salda Gölü'nde siyanobakterilerin aktivitesi sonucu oluşan hidromanyezit mineraller var, bunlar karbonat minerali. Benzer yapılar Jezero Krateri'nde de gözlemlenmiş." ifadesini kullandı.

Gökçeoğlu, Salda Gölü'nde devam eden aktivitenin dünyada bilinen ilk ilksel canlı aktivitesi olduğunu vurgulayarak, "Dünyadakine benzer bu tip bir canlı aktivitesinin Mars'ın yüzeyinde olduğu tahmin ediliyor. NASA kaynaklarına göre, 'Mars'a gönderilen bu araç, orada birtakım numuneler alacak, bu numuneleri belli bir yerde istifleyecek ve daha sonra gönderilecek başka bir uzay aracıyla bu numuneler dünyaya getirilecek.' şeklinde bir planları var. Oradan getirilecek numunelerin incelenmesiyle Mars'ın geçmişi ciddi bir biçimde aydınlanacak." diye konuştu.

Jezero Krateri'nin etrafındaki yüzey şekline bakıldığında alüvyal birikintileri izleyebildiklerine değinen Gökçeoğlu, gönderilen uzay aracı sayesinde alınan numuneler incelendiğinde orada da ilksel bakteri aktivitesi sonucunda üretilen manyezit türünde karbonat mineralleri tespit edilirse Mars'ta da bir dönem dünyadaki gibi bir yaşam formundan söz edilebileceğini dile getirdi.

NASA'nın araştırma planına Salda'daki gözlemlerini baz aldığını anlatan Gökçeoğlu, "Jezero'daki jeolojik ve mineralojik yapının Salda'ya benziyor olması NASA'daki bilim insanlarını da umutlandırdı. Salda bu açıdan eşsiz bilimsel özelliğe sahip. Oradan gelecek her bir sonucu değerlendirecekler ve Salda Gölü'nün güncel şartlarıyla karşılaştıracaklar. O yüzden Salda Gölü'nün bilimsel değeri bu gelişmelerle iyiden iyiye yükselecek." değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye'deki jeokimya ve hidrojeoloji araştırmacılarının da bu konuya daha çok önem göstermesi gerektiğine işaret eden Gökçeoğlu, bunun yanında Salda Gölü'nü koruma önlemlerinin de oldukça önem arz ettiğini bildirdi.

Gökçeoğlu, Salda gibi bu tip özel alanların başlı başına ciddi bilimsel laboratuvarlar olduğuna dikkati çekerek şöyle konuştu:

"Salda Gölü yakın gelecekte daha çok ilgi çekecek ve burada daha çok bilimsel çalışma yapılacağı aşikar. Salda, dünyadaki ilksel yaşam formlarının gelişimine ilişkin canlı bir laboratuvar. Böyle bir laboratuvarı dünya da bulmak mümkün değil.

Bizim üstümüze düşense Salda'nın mevcut durumunu korumak. Dünyanın birçok yerinde karbonat mineralleri ve manyezitler var ancak Salda'yı önemli kılan şey, ilksel yaşam formları güncel olarak kendi doğal süreçleri içinde devam ediyor.

Dünyada 3,45 milyar yıl önce görülen ilkel canlıların şu anda en tipik olarak yaşadığı nadir bölge bu göl. Salda Gölü'ne bu açıdan baktığımızda dünyada tek." 

NASA'nın Jezero ile Salda arasındaki benzerlikleri kanıtlamanın peşinde olduğuna değinen Gökçeoğlu, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Bu benzerlikler ispat edilirse Mars'ta da bir dönem sıvı formda suyun varlığı ispat edilmiş olacak. Oradaki yüzey şekillerinin suyun hareketiyle olduğu ispat edilecek. Mars'ta zayıf da olsa bir atmosfer var, bir de sıvı formda su olursa bu ilksel yaşamın varlığına işaret edecek.

Bu bulgularla göre 'Mars'ta ne oldu da başlayan hayat yok oldu veya gelecekte yeniden bir yaşam başlayabilir mi?' ya da 'İnsan etkisiyle bir hayat başlatılabilir mi?' sorularına yanıt aranacak. O yüzden NASA'nın bu çalışması oldukça önemli.

Salda'nın popülaritesi Mars'taki benzerlikleri kanıtlandığında daha da artacak. Sadece Türkiye'de değil, dünyada birçok araştırma açısında popüler hale gelecek. Belki yakın gelecekte şu an ki mevcut koruma önlemlerinden daha da fazla Salda'yı korumamız gerekecek."