Venezuela’da ABD’nin muhalefet liderini devlet başkanı olarak tanımasından sonra başlayan kriz gittikçe tırmanıyor. Avrupa’dan sandık çağrıları devam ederken tansiyonun hızla yükseldiği süreçte sokaklar da ısınmaya devam ediyor. ‘Favela’ olarak anılan gettolarda yaşayan iktidar destekçileriyle birlikte elitlerin Devlet Başkanı Nicolas Maduro’ya desteği kırıldı. Ülke çapında bir genel seçim durumunda Maduro’ya desteğin yüzde 15 gibi düşük bir oranda kalacağı belirtiliyor. Ancak uzun süredir devam eden ve muhalefetin boykot ettiği seçimlerle iyice su yüzüne çıkan krizi değerlendiren uzmanlar, yönetime desteğin düştüğünü vurguluyor. TİKA eski Latin Amerika Direktörü, Maarif Vakfı ABD Direktörü Doç. Dr. Mehmet Özkan, Venezueala krizinin geldiği aşamayla ilgili Twitter’dan yaşanacaklara ışık tuttu. Özkan’a göre sosyal yadrımlarla ayakta kalan ve Maduro’ya destekleyen kitleler isyana katılmaya başladı. Chavez döneminde silahlandırılan taraftarlar arasında “Artık Nicolas’ı istemiyoruz” marşları söyleniyor. Özkan açıklamalarına şöyle devam etti:
İÇ SAVAŞ RİSKİ VAR: Maduro’nun en çok destekçilerinin olduğu favelalarda son iki gündür Maduro’ya tepkiler var. En büyük gettolardan olan Caracas yakınındaki Patera’da dün (önceki) gece elektrik kesildi ve özel kuvvetler protestocuları almak için girdi. Favelalar normalde Chavez’in en büyük destecilerinin yasadigi yerler. Chavez onları silahlandırdığı için orada başlayan isyanın yavaş yavaş yayılması Maduro’nun sosyal tabanının tamamıyla kaybetmesi anlamına geldiği gibi bir iç savaşa da yol açabilir. Favelalarda “Gıda paketi ve bono istemiyorum sadece Nicolas’ın gitmesini istiyorum” diye slogan attığı bilgileri var. İşin özü, Maduro içeride zayıflıyor. İktidarın iç bölünmesi için ayrıca muhalefetin güçlü olduğu meclis sürece destek verecek askerlerin affedileceğini duyurdu. Krizin geleceğinde kilit nokta iktidar içi bölünmeler.
MADURO EKİBİ TEK SES DEĞİL: İlginç gelişmeler oldu. Maduro müzakereye açık olduğunu söyledi. Ülkedeki en güçlü kişisi olarak görülen Venezuela savcısı Tarek Saab müzakere vurgusu yaptı. Bunların gösterdiği şu: Maduro ve ekibi tek yekûn değil. Elit-içi kavga çok fazla. Son derece parçalı bir kişiler koalisyondan oluşuyor iktidar. Ordu içinde alt kademede karışıklık haberleri geliyor. Venezuela’da bugün normal bir seçim olsa Maduro yüzde 15 zor oy alır. Bunu aşırı Madurocular bile söylüyor. Dolayısıyla, Türkiye karşılaştırmalarında buna dikkat etmek lazım. Maduro’nun sosyal tabanı tahmin edilenden daha zayıf.
KİMSE ASKERİ DARBE İSTEMİYOR: Latin Amerika’da hiçbir ülke askeri müdahale istemiyor. Kıtada solcular dahil herkeste ‘müzakere’ vurgusu önde. Fakat Lima ülkeleri müzakereli bir çıkışa sıcak. ABD, Lima ülkelerinin destek vermediği bir şeyi yapamaz. Maduro’nun iki stratejisi var: a) Müzakereye açıklık vurgusu yaparak muhtemel bir çıkış yolunu açık tutmak. b) Eğer Rusya ve Çin destek verirse direnip sorunu kendisi merkezli olmaktan çıkarıp, sistemsel kavga nedeniyle ayakta kalmak. Peki ne olur? Maduro’nun işi hiç kolay değil. Pazar günü krizin önünü daha net göreceğiz. Muhtemel bir geçiş hükûmeti üzerinden seçimlere gidilebilir. Venezuela’da iktidar içi bölünme olursa kısa sürede Maduro biter.
ABD’NİN EN BÜYÜK KOZU CITGO
Doç Dr. Özkan AB’nin izleyeceği yolla ilgili ise şunları söyledi: “ABD sert ve net bir şekilde Maduro’yu artık tanımıyorum diyor. Düşük seviyeliler hariç elçilik personelini Caracas’tan çekmeyi redetti. Pazar günü 72 saatlik süre doluyor. Personelin başına bir şey gelirse ABD sert bir girişimde bulunabilir ve bir rehine krizi vb yaşanabilir. Ekonomik anlamda ABD’nin en büyük kozu CITGO. CITGO Venezuela’ya ait Amerika’daki bir petrol şirketi. 600 civarinda benzin istasyonu var. Maduro’nun nakit parası buradan geliyor. ABD bu geliri yeni başkana vermenin yollarına bakıyor. Bölgesel anlamda kısmen Lima Grubu ülkeleri adına konuşan Kolombiya Cumhurbaşkanı Ivan Duque, Çin ve Rusya’nın Venezuela konusunda geride kalmasını istedi. Yani verdiği mesaj açık, Venezuela’ya sert girerseniz Latin Amerika ile ilişkilerinizi gözden geçireceğiz.” Öte yandan ABD Savunma Bakanlığı Pentagon, Venezuela’ya muhtemel askeri müdahale konusunda henüz Beyaz Saray’dan talimat almadıklarını bildirildi.
FRANSA, İSPANYA, İNGİLTERE'DEN 8 GÜN SÜRE
ABD’den sonra Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Venezuela’da 8 gün içinde seçime gidilmediği takdirde muhalif lider Guiado’yu geçici başkan olarak tanıyacaklarını açıkladılar. Macron, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Venezuela halkının kendi geleceklerine özgürce karar vermeleri gerektiğini belirterek, “8 gün içinde seçimler ilan edilmezse siyasi süreci başlatabilmek için Guaido’yu geçici başkan olarak tanımaya hazır hale geleceğiz. Bu konuda Avrupalı ortaklarla çalışıyoruz” dedi. İngiltere Dışişleri Bakınlığı da 8 gün içinde bir seçime gidilmesi çağrısı yaptı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da, BMGK’yı Venezuela’da Juan Guaido’yu geçici Devlet Başkanı olarak tanımaya ve destek vermeye çağırdı.