Başbakan Ahmet Davutoğlu, Rusya'nın "Türkiye IŞİD'le petrol ticareti yapıyor" iftirasını "Pravda palavraları" olarak nitelemişti.
Rusya, politik çıkarları doğrultusunda, Ukrayna'dan sonra Türkiye için de Soğuk Savaş dönemindeki propaganda sistemini, "Pravda haberlerini" devreye soktu.
"Toplum için ajitasyon ve propaganda" gazeteciliği
Sovyetler Birliği’nin kurulmasından itibaren gazeteler, "toplum için propaganda, ajitasyon ve organizatör” olarak tanımlandı. Bu gelenek üzerine oturan Sovyet medyası, politika, ekonomik, kültürel ve ideolojik alanların tamamında Soğuk Savaş döneminin propagandasını gerçekleştiren en etkili silah olarak kullanıldı.
Ruslar, Birlik döneminde halkı yönlendirmeyi, gerçekleri yönetimin çıkarlarına uygun yansıtmayı, en önemlisi de komünizmin yaşamasını Komünist Parti Merkez Komitesi'nin resmi yayın organı olan Pravda gazetesiyle yaptı. Bu gazetenin yazdıkları, gelişen toplum düzeninde "Pravda yalanları" olarak nitelendirildi.
Sovyet geleneği Rusya Federasyonu ile sürüyor
Sovyetler'in devamı olan Rusya Federasyonu "Pravda geleneğini" bugün de sürdürüyor.
Türkiye hava sahasını ihlal ettiği için Rus savaş uçağının düşürülmesinden sonra devreye giren Rus basını, toplumsal bilinci kontrol altında tutabilmek ve dış kamuoyunda kafaları karıştırmak amacıyla harekete geçti.
Moskova yönetiminin adeta masa başında yazdığı senaryoyu, televizyonlar ve gazeteler yaymaya başladı.
Rus basını, uçak krizinde, önce düşürülen Su-24'ün sınır ihlali yapmadığı propagandasına girişti ancak başta Türkiye olmak üzere Amerika ve uluslararası örgütlerden tersi yönde raporlar gelince, artık bu iddiayı gündeme getirmemeye başladı.
Pravda yalanları 1: Bilal Erdoğan IŞİD mensuplarıyla
Sınır ihlalini unutturacak yeni senaryolar yazmaya başlayan Rus basını, hem Türk hem de Rus kamuoyunun ilgisini çekeceği düşünülen "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan IŞİD mensuplarıyla" başlığını kullandı. Rus resmi haber kanalı Rossiya 24 ve lifenews.ru'nun yaydığı habere, Bilal Erdoğan'ın iki sakallı kişiyle çektirdiği fotoğraf da eklendi.
Ancak kısa sürede, Bilal Erdoğan'ın yanındaki sakallı kişilerin İstanbul'da bir lokantanın sahipleri Kamber kardeşler olduğu anlaşıldı. IŞİD mensubu olmakla itham edilen Kamber kardeşler, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i ciğer yemeğe davet etti.
Pravda yalanları 2: Sputnik yazdı, NATO "Tamamen uydurma" dedi
Bu süreçte, Rus Sputnik Haber Ajansı, Fransa'nın NATO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Jean Baptiste Mattei'nin, "Türkiye'nin IŞİD'le mücadeleye karşı yürütülen operasyonları baltaladığını" söylediğini yazdı. Mattei, haberin tamamen "uydurma" olduğunu bildirdi.
Mattei "Sputnik Haber Ajansının NATO Konseyi'nde Türkiye hakkında sert ifadeler kullandığıma ilişkin haberini şaşkınlıkla okudum. Habere göre Türkiye'nin IŞİD'e karşı yürütülen operasyonları baltaladığını söylemişim. Sputnik'in bana atfettiği sözler tamamen uydurmadır" dedi.
Pravda yalanları 3: Rusların uçaklardaki sembolleri boyadığı ortaya çıktı
Putin, düşürülen Su-24 uçağının üzerinde Rusya'ya ait simgelerin olduğunu, uçağın aidiyetinin bilinmemesinin mümkün olmadığını ifade etti. Soyvetler Birliği döneminde çokca kullanılan "kafaları karıştırma" taktiği amacına ulaşamadı.
Suriye'de masum insanların üzerine bomba bırakan savaş uçaklarının sembollerinin boyandığı ya da bilerek silindiğine ilişkin görüntüler ortaya çıktı.
Pravda yalanları 4: Operasyonların yüzde 80'i IŞİD'in bulunmadığı bölgelerde
Rus basını, Moskova yönetiminin açıklamalarını desteklercesine sürekli Suriye'deki operasyonun terör örgütü IŞİD'e yönelik olduğunu yönünde yayınlar yaptı. Rusya Savunma Bakanlığının her gün açıkladığı verilere göre, operasyonların yüzde 80'inin IŞİD'in bulunduğu yerlerle ilgisi olmadığı anlaşıldı. Zaten başta ABD ve AB ülkeleri, Rusya'yı hava saldırılarını muhalifler yerine terör örgütü IŞİD üzerine yoğunlaştırması konusunda defalarca uyardı.
Pravda yalanları 5: IŞİD dediler, PYD bölgesi çıktı
Rusya Savunma Bakanlığı'ndan üç rütbeli, terör örgütü IŞİD'in Türkiye üzerinden petrol satışı yaptığını ileri sürdü, çizdikleri haritalarda da sevkıyatların güzergahları gösterildi.
Haritaya göre, petrol taşıyan araçlar Kamışlı ve Kuzey Halep'ten Türkiye'ye ulaşıyor. Ancak bu bölgeler Esed rejimi ve YPG güçlerinin kontrolünde bulunuyor.
Rusya, Deyr ez Zor ve Kamışlı üzerinden de Batman'a petrol taşındığını iddia etti. Ancak Kamışlı kentini, Suriye'deki olayların başından bu yana Esed rejimi ile Moskova yönetiminin desteklediği terör örgütü PKK'nın Suriye'deki kolu PYD kontrolde tutuyor.
Petrol tankerlerinin diğer güzergahı olarak gösterilen Rakka-Afrin-Hatay da YPG'nin etkin olduğu alanların başında geliyor.
Rus yetkililerin bu açıklamalarını güçlendirmeye çalışan "Pravda medyası" da haritalarda anlatılanları desteklemek amacıyla Kahire'de yaşayan bir kişiyle Özgür Suriye Ordusu'ndan bir komutanmış gibi röportaj yaptı, Türkiye'yi suçlayan ifadeler yayınladı.
Pravda yalanları Ukrayna'da krizinde de kendini gösterdi
Rus medyası, Rus ayrılıkçıların sebep olduğu Ukrayna krizinde de etkin rol aldı. "Pravda medyası" olayları maniple etmek için farklı yerlerde ve zamanlarda çekilen fotoğrafları, Ukrayna'da çekilmiş gibi servis etti.
İşte Rus "Pravda medyası"nın Ukrayna krizinde yaptığı maniple haberler:
Donetsk'in bazı fotoğrafları, photoshop tekniğiyle değiştirilerek Ukrayna ordusunun kenti yaktığı ileri sürüldü.
Meksika'nın Ciudad Juarez cezaevinin morgunda çekilen bir fotoğraf, Ukrayna'nın Slavyansk kentinde, Ukraynalı askerlerin cesetleriyle dolu bir morg olarak servis edildi.
Suriye'nin Halep kentinde öldürülen bir çocuğun fotoğrafı, Ukrayna ordusu tarafından Slavyansk'ta katledilen bir çocuğa ait oluğu ileri sürüldü.
Rus medyasının Ukraynalı askerlerin yamyamlık yaptığını iddia ettiği haberde kullanılan fotoğrafın, aslında filmler için özel efektler hazırlayan bir internet sitesinden alındığı ortaya çıktı.
Rus NTV kanalı, bir Rus dili öğretmeninin öğrencilerine Ukrayna dilinde ders vermeyi reddettiği için işten atıldığı haberini yayınladı. Daha sonra fotoğrafın 2013'te kendi isteğiyle okuldan ayrılan bir edebiyat öğretmenine ait olduğu anlaşıldı.
Ana akım Rus medya kanalları, Ukraynalı bir generali eski ABD büyükelçisi önünde diz çökerken gösteren bir fotoğraf kullanarak, Ukrayna ordusunun ABD'ye itaat ettiğini yazdı. Fotoğrafın Kossack kutlamalarında düzenlenen bir tiyatro oyunundan alındığı ortaya çıktı.
Rusya'nın en büyük haber ajanslarından Ria Novosti, Ukrayna'daki insani kriz ile ilgili yayımladığı haberde, Ukrayna ordusundan 180 askerle 300 kişinin iç organlarının çalındığını ileri sürdü. Haberde kullanılan fotoğrafların Çeçenistan savaşında çekildiği ispatlandı.
"Putin'i küresel liderlik listesinin üst sıralarına çıkarmaya çalışıyorlar"
Moskova yönetimi, baskılarla oluşturduğu medya gücüyle, ABD ve NATO'ya karşı Rusya'yı hala bir güç olarak göstermeye çalışıyor. Putin yönetimi, petrol fiyatının öngörülerin altına düşmesi ve yaptırımlar nedeniyle sarsılan ekonominin olumsuzluklarının üzerine kapatmak için halkın dikkatini uluslararası sorunlara çekmeye çalışıyor.
Tarihçi Timoty Snyder bir makalesinde, Putin'in popülaritesinin televizyonlara bağlı olduğunu, Rus televizyonlarındaki haberlerin daha çok sınırların ötesindeki olayları yayınladığını belirtiyor. Snyder, Rus televizyon kameralarının Ukrayna'dan sonra Suriye'ye çevrildiğine işaret ediyor.
Rus Ria Novosti ajansının eski çalışanlarından ve propaganda uzmanı Vasily Gatov, konuyla ilgili yaptığı bir değerlendirmesinde, Rus devlet televizyonunun, Ukrayna'da yaptığı hileleri şimdi Suriye için uygulamaya koyduğuna dikkati çekiyor.
Gatov, "Kamuoyunun dikkatini dağıtmaya çalışıyorlar. ABD ve NATO'nun Putin'in küresel liderlik listesinin en üstündeki yerine dönmesini engellemek için Rusya'ya karşı enformasyon savaşı başlattığını savunuyorlar" değerlendirmesi yapıyor.
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi uzmanlarından Andrew Wilson, Pravda gazeteciliğinin, zaman zaman değişse de verdiği tek mesaj olduğunu vurguluyor:
"Rusya'nın Ukrayna'daki ve Suriye'deki duruşunu desteklemek, Ülke dışında kafa karışıklığı yaratmak."
ANKARA/AA