[Karar]
ZİVER BÜYÜKTAŞ
TBMM Başkanı İsmail Kahraman’ın “Yeni Anayasa’da laiklik veya laiklik tarifi olmamalı” şeklindeki sözleri tepki çekti. Ancak AK Parti’nin Yeni Anayasa taslağının oluşturulmasında yer alan hukukçular, laiklik ilkesinin yeni metinde olacağını, Türkiye’nin böyle bir sorununun olmadığını ifade etti.
YENİ ANAYASA METNİ
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Yeni Anayasa metninin yazım çalışmalarında yer alan Mehmet Uçum, Karar’a yaptığı açıklamada, TBMM Başkanı Kahraman’ın karşı çıktığı hususun seküler laikçi uygulamalar olduğunu belirtti. Kahraman’ın açıklamalarını toptan laikliğe karşı olarak değerlendirmemek gerektiğini belirten Uçum, ekledi:
LAİKLİK İTTİFAKLA YAZILDI
“Konu sosyolojik ve siyasal karşılıkları olan meseleye dönüşmüştür. Seküler laikçi pratiklere karşı çıkılabilir ama özgürlükçü laikliğin olmamasını söylemek mümkün değil. Yeni Anayasa’da özgürlükçü laiklik, devletin esaslarından olacak. Özgürlükçü laiklik ilkesi Yeni Anayasa’da yer alacak, şüphe yoktur. Yazım çalışmalarına katılanlardan biri olarak söylüyorum; laiklik ilkesi, hiçbir negatif tartışma yapılmadan ittifakla metne yazılan ilkelerden biridir.”
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Mustafa Şentop da, AK Parti’nin Anayasa teklifinde laiklik ilkesinin olduğunu belirterek, “Sorun laiklikte değil, laikliğin uygulanmasında. Bu konuyu hiç tartışmadık bile” diye konuştu.
TARİFİNDEN ZİYADE UYGULAMA ÖNEMLİ
Dinler Tarihi Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Aydın: Laikliğin tarifinden ziyade anlaşılması ve uygulaması çok önemli. Devlet bağımsız siyasi bir birliktir. Din ise insanların vicdanında olan bir yaşam felsefesidir. Laiklik adına vatandaşları rencide edecek birtakım davranışlarda bulunulmaması gerekir. Yani hem anlaşılması hem de uygulaması çok önemli. Bu açıdan yüzde 99’u Müslüman olan ülkemizde inançlara saygılı olunması gerekiyor. Ayrıca laiklik aslında siyasal bir yönetim biçimi olduğu için, bu kavramı din düşmanlığı şeklinde anlamamak gerekiyor. Yani laiklik eşittir din düşmanlığı değildir. Laiklik dinsizlik anlamına gelmez ama vatandaşların inançlarına saygılı bir tavır gösterilmesini gerektirir.
ORTADOĞU İÇİN ÇOK GEREKLİ BİR KAVRAM
Ekopolitik Kurucusu Tarık Çelenk: TBMM Başkanı’nın kullandığı ifadeler kişisel görüş niteliğinde ve maksadını aşmış olabilir. Bu tür ifadeler gergin bir siyasi ortamda bir koz olarak kullanılabilir. Maalesef bunu politikleştirebilirler. Diğer yandan Türkiye’de tepeden inme bir laiklik anlayışı var. Bu nedenle de bazı sorunlar yaşandı bugüne kadar. Ama yine de her şeye rağmen Ortadoğu için çok gerekli bir kavram. Çünkü İslam dini deyince İslam’ın neye göre yorumlanışına bakılıyor bu kez. Bu tartışmayı başlatmak hataydı.
MUHAFAZA EDECEĞİZ
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin: Eğer bununla kastı “Anayasa’da laiklik ilkesi olmamalıdır” ise buna biz AK Parti olarak katılmayız. Biz AK Parti olarak yeni hazırlamakta olduğumuz Anayasamızda da Cumhuriyet’in temel niteliklerinden olan demokratik olma vasfı, laiklik vasfı, sosyal hukuk devleti olma vasfını özenle muhafaza edeceğiz. Ama gerekçede laikliğin nasıl anlaşılması gerektiğini geniş şekilde izah etmeyi düşünüyoruz.
HERKESTEN ÇOK İHTİYACIMIZ VAR
Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Sultan Üzeltürk: Laiklik temel değerlerimizden biridir. Türkiye gibi farklı inançlara sahip toplumlarda önemli bir kavram. Laikliği iki açıdan değerlendirebiliriz, ilk olarak din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması ve ardından da din ve vicdan hürriyetinin sağlaması. Zaman zaman rejimin güvende hissedilmesi için aşırı tedbirler alındı. Hepimizin eleştirdiği hususlar oluştu bu dönemde. Yine de dinle vicdan hürriyetinin garanti altında olması için devletin tarafsızlığına ve laikliğe herkesten çok ihtiyacımız var.
ŞAHSI GÖRÜŞLERİMİ İFADE ETTİM
Meclis Başkanı Kahraman, ‘Laiklik’ ile ilgili tartışma yaratan sözlerine açıklık getirdi. Açıklamasında “şahsi düşüncelerini” ifade ettiğini söyleyen Kahraman, “Laikliğin tarifi ve tatbikatı Yeni Anayasa’da olmalı” diye konuştu. “Bu kavram siyasi hayatımızda ve yargısal uygulamalarda bireysel ve toplumsal hak ve özgürlükleri sınırlayıcı, yok edici bir araç olarak kullanılmıştır ve ciddi mağduriyetlere yol açmıştır” diyen Meclis Başkanı, ekledi: Bu haksızlıkların temel sebebi laiklik kavramının tanımının yapılmamış olmasıdır. Laikliğin farklı inanç gruplarına sağladığı hürriyetlerin mevzuatta yer bulması, devlet ve milleti karşı karşıya getirmeyen bir laikliğin tarifi ve tatbikatı Yeni Anayasa’da olmalıdır.
TASLAK METİN NE DİYOR?
AK Parti’nin 2012’de hazırladığı ve Yeni Anayasa çalışmalarında baz aldığı taslakta laiklikle ilgili düzenleme yer alıyor. Taslak metinde “Devletin şekli” , “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” ifadesiyle tanımlanırken “Cumhuriyet’in nitelikleri” için 2. maddede “Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir” deniyor.