SALİHA SULTAN
Sanat Özgürlüğünü İzleme Platformu (SÖZ), Ocak-Haziran 2023 sanatsal ifade özgürlüğü raporu yayınladı. Türkiye’deki sanatsal ifade özgürlüğünün incelendiği rapora göre Türkiye’de son altı aylık süreçte 11 sansür, otosansür ve cezalandırma yoluyla sansür olayı yaşandı. Hedef gösterme, hakaret, tehdit ve saldırılara dair de veriler yayımlayan platform, yılın ilk altı ayında 27 olayın gerçekleştiğini belirtti. 2022’de özellikle kadın sanatçıların sahne aldığı konserlerin iptaliyle gündeme gelen etkinlik yasakları, 2023’ün ilk altı ayında artarak devam etti, toplamda 14 etkinlik yasaklandı. 37 sanatçı ise davalar, gözaltılar ve soruşturmalarla karşı karşıya kaldı.
Öte yandan dizilere yönelik sansür/ceza uygulamaları, sanatçıların sosyal ve geleneksel medya üzerinden hedef gösterilmeleri, yine sanatçıların sosyal medya hesaplarında paylaştıkları görüşleri nedeniyle davalık olması gibi konular da roporlandı. Raporda 2023’ün ilk 6 ayında, kitaplara yönelik yasaklama/toplatma kararlarının da önceki yıllara göre arttığı ve Muzır Kurulu’nun yetişkin kitapları için de karar almaya başladığı belirtildi. Duruma, Ahmet Ümit’in ‘Başkomser Nevzat: Tapınak Fahişeleri’ kitabı için muzır kararı verilerek, kitabın siyah poşette satılması kararı örnek gösterildi.
SÖZ, ‘reportare.com’ internet adresinde tamamını yayımladığı raporda 2023’ün ikinci altı ayında da gün gün sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerini takip ederek, konuyla ilgili paydaşlardan görüşler alarak Türkiye’de sanatsal ifade özgürlüğünün gelişebilmesi için çabalayacaklarını belirtti.
TELİF HAKLARINDA İYİLEŞME
Olumsuz gelişmelerin yanı sıra sanatçıların mücadelesiyle belli kazanımların da elde edildiğini hatırlatan platform, 2023’ün ilk altı ayında, telif hakları konusunda olumlu gelişmeler yaşandığını, turizm sezonunun açılmasıyla birlikte müzikte saat sınırının kalkmasını da pozitif bir adım olarak değerlendirdi. Sanatçıların meslek birlikleri gibi örgütlü hareket edebilecekleri alanlarda kendi alanlarında haklarını ve taleplerini dile getirmelerinin belli olumlu sonuçlar doğurduğunu da belirten platform, Müzik Yorumcuları Meslek Birliği (MÜYORBİR) başkanı Burhan Şeşen’in, Kültür Bakanlığı ile yürütülen çalışmalar sonucu 2023 yılı sonuna kadar 20 bin turizm tesisinin lisanslanacağı duyurusunu bu kapsamda örnek gösterdi.
ÜÇ DERGİ EKONOMİK KRİZE YENİLDİ
Raporun, ‘Ekonomik Baskılar’ bölümünde, yaşanan ekonomik krizin yayıncılık sektörünü derinden etkilediği vurgulandı. Üç derginin yayın hayatına sona erdiği belirtilen raporda, bu dergiler Sokrates, Uykusuz mizah dergisi ve Parşömen edebiyat dergisi olduğu belirtildi. Raporda ayrıca PTT’nin mart ayında kitap ve dergilere uyguladığı ücret tarifesine yaptığı yüzde 400’lük zamma da yer verildi. Kadıköy’deki tanınmış sahaflardan İmge Sahaf’ın da zorlu koşullara dayanamayarak kapanması da, yayın dünyasına ekonomik krizin sonuçları arasında.
VİZE ENGELLERİ DE RAPORDA
Raporda, sanatçıların maruz kaldığı yeni bir sorun da yurt dışı yasakları ve vize engelleri oldu. Özellikle Haziran ayında sanatçıların konser için vize almakta zorlandığı belirtilen raporda, konuya misal olarak müzisyen Volkan Konak ve ekibinin Almanya’da düzenleyecekleri konser için yaptıkları vize başvurusunun reddini, yine Almanya konsolosluğunun sanatçı Onur Akın’ın vize talebini reddine yer verildi.