SALİHA SULTAN
Rusya’nın saldırılarını artırdığı Ukrayna’da füzeler kültürel mekanları da hedef alıyor. Ukrayna Kültür Bakanı Oleksandr Tkachenko, Rusya’nın Kiev’deki birçok kültürel alana zarar verdiğini söyledi. Tkachenko, Facebook’tan yaptığı paylaşımda, ‘sivillerin ve kritik altyapı tesislerinin’ yanı sıra, ‘kültür ve eğitim kurumları, köprüler ve parklar’ın da Rusya tarafından saldırıya uğradığını bildirdi. Tkachenko, Rus güçlerinin hedef aldığı kurumlar arasında Taras Shevchenko Kiev Ulusal Üniversitesi, Ulusal Filarmoni ve 1917-21 Ukrayna Devrimi Müzesi’ni sıraladı. Tkachenko ayrıca Kiev’in tarihini yansıtan Kiev Sanat Galerisi, Ulusal Araştırma ve Restorasyon Merkezi, Mykola Bazhan ve Pavel Tychyna Anıt Müzesi, Ukrayna Ulusal Bilimler Akademisi Ulusal Doğa Bilimleri Müzesi ve Ulusal Bilimler Müzesi’nin camlarının da kırıldığını aktararak, ‘19. yüzyılın mimari anıtları’ olarak nitelendiren konutların da zarar gördüğünü vurguladı. Tkachenko, Facebook gönderisinde Ukraynalıların ‘hasarın olumsuz sonuçlarını en aza indirmeye’ çalıştıklarını ve ülkenin ‘bombardımanın sonuçlarının üstesinden gelmek için uluslararası fonlar ve yardım çekmeye çalıştığını’ yazdı.
Rusya’nın Şubat ayında başlayan ve sekiz aydır devam eden Ukrayna’yı işgal girişimi sırasında, miras alanlarının, dini binaların ve müzelerin yağmalandığı ve tahrip edildiğine dair birçok rapor tutuldu. UNESCO, hem Rusya hem de Ukrayna’nın imzaladığı 1954 Lahey Sözleşmesi’nin koruması altındaki kültürel eserleri kurtarmak için Ukrayna kültür sektörüyle iş birliği yaparken, UNESCO genel müdürü Audrey Azoulay Nisan ayında yaptığı açıklamada, “Bu normların herhangi bir ihlali, faillerin uluslararası sorumluluk altına girmesine neden olacaktır” demişti. Rusya’nın saldırısı altında olan Ukrayna birçok kez canlarını kurtarmak için evlerini terk eden insanların meydanlardaki heykelleri de bombalardan zarar görmemeleri için plasik koruyuculara sardığı görüntülerle gündeme geldi. Ukrayna’nın kültür kenti olarak bilinen Lviv’de ise savaşın ilk günlerinde birçok sanat kurumunun ve eserin zarar gördüğü tespit edildi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky ise pazartesi günü ulusa hitap ettiği video konuşmasında ‘Rus teröristlerin saldırısında hasar gören tüm nesneleri restore edeceğine’ söz vererek, Rusyayı Ukrayna’nın kültürel kimliğini simgeleyen yerleri özellikle hedef almakla suçladı.
YÜZE YAKIN TARİHİ YAPI HASAR GÖRDÜ
Rus ordusu şubatta, Ukraynalı halk sanatçısı Maria Prymachenko’nun onlarca eserine ev sahipliği yapan İvankiv Tarihi ve Yerel Tarih Müzesi’ni yakmış, martın başında da Mariupol’de 400 sivilin saklandığı bilinen G12 Sanat Okulunu bombalamıştı. Rusya’nın martın ortalarında ise Mariupol’de 650 eseri barındıran Kuindzhi Sanat Müzesi’ni hava saldırısıyla yerle bir ettiği biliniyor. Ukraynalı yetkililer ayrıca Rusların işgal ettiği Mariupol kentindeki müzelerde bulunan 2 binden fazla sanat eserine el koyarak, kendi kontrolündeki Donbas bölgesine taşıdığını ileri sürüyor. Bu eserler arasında Rus ressamlar Ivan Aivazovsky ve Arkhip Kuindzhi’nin orijinal eserlerinin yanı sıra, paha biçilemeyen Hun tacının, el yazması bir Tevrat’ın, 1811 tarihli bir İncil’in de yer aldığını belirten yetkililer, Rusya’nın ‘kültürel yağmacı’ olarak kayda geçmesi için İnterpol’e başvurmuştu. UNESCO ise bu süreçte, Ukrayna’da 37 tarihi, 37 kültürel faaliyet binasının, 18 anıtları, 13 müze ve 10 kütüphanenin zarar gördüğünü rapor etti.