Sosyal medyada binlerce kişi tarafından ‘işgalci bir ülkenin ajanını kahraman gibi gösterdiği’ için eleştirilen film, ‘İsrail’in Hollywood propagandası’ olarak nitelendirildi.
SALİHA SULTAN
Marvel Sinematik Evreni’nin 2024’te izleyiciyle buluşturmaya hazırlandığı Disney ortak yapımı yeni filmi ‘Kaptan Amerika: Yeni Dünya Düzeni’nde yer alacağı açıklanan İsrailli süper kahraman ‘Sabra’ karakteri eleştirilerin odağında. Karakterin duyurulmasının 16 Eylül 1982’de Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta aşırı sağcı Hristiyan Falanjist milislerin çocuklar dahil 3 binden fazla savunmasız Filistinli mülteciyi katlettiği ‘Sabra ve Şatilla Katliamı’nın yıl dönümünde yapılması sosyal medyada büyük tepkiye neden oldu. Çizgi romanda ırkçı özellikleriyle ön plana çıkan, beyazperdeye nasıl aktarılacağı henüz bilinmeyen karakter birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Sosyal medyada birçok kullanıcı, filme ‘İsrail-Filistin çatışmasına taraflı yaklaşmak, Filistinlilere yönelik insan hakları ihlallerini örtmeye çalışmak’, ‘işgalci bir ülkenin ajanını kahraman gibi göstermek’ ve ‘İsrail propagandası yapmak’ gibi eleştiriler getirdi. Birçok kullanıcı ise filmi İsrail’in Hollywood propagandası olarak nitelendirdi.
Uluslararası Güvenlik ve Enerji Uzmanı, aynı zamanda RPG (Rol yapma oyunu) yazarı olan Khaldoun Khelil ise filmde İsrailli oyuncu Shira Haas tarafından canlandırılacağı belirtilen ‘Sabra’ karakteri hakkında detaylı bilgiler verdi. Khelil, karakterin ilk kez 1980’de Bill Mantlo tarafından kaleme alınan ve Sal Buscema tarafından çizilen ‘The Incredible Hulk’ isimli çizgi romanda yer aldığını belirterek, gerçek adının Ruth Bat-Seraph olduğunu ve insanüstü yeteneklere sahip bir mutantı temsil ettiğini kaydetti. Karakterin İsrailli ilk süper kahraman olduğuna da dikkati çekerek, “Çizgi romanda Sabra’ın en karakteristik özelliği İsrail Gizli Servisi MOSSAD için çalışmış olması, aynı zamanda gizli kimliğine rağmen İsrailli bir polis memuru olması ve temelde İsrail devletinin temsilcisi olmasıydı. Kostümü bile İsrail bayrağıydı” dedi. Khelil, Sabra’nın İsrailliler için bir takma adı ifade ettiğini kaydederek, bunun da onlar için tıpkı kovboy ya da ona benzer bir Amerikan karakterine sahip olmakla eşdeğer olduğunu dile getirdi. Sabra karakterinin yer aldığı çizgi romanda Arapların çatışmacı, İsraillilerin ise süper kahraman olarak tasvir edildiğini aktaran Khelil, şöyle konuştu: “Arap teröristin bombası, herkesin arkadaş olduğu Arap çocuğu öldürür, ardından Sabra ölen çocuk için ağlamaya başlar. Burada karakteri sempatik şekilde tasvir ederken aynı zamanda Arap-İsrail çatışmasını örtmeye çalışıyorlar. Bir Arap’ın ölümüne veya öldürülmesine karıştıkları, benim de ‘öldür ve ağla’ modası diye adlandırdığım tabloyu ortaya çıkarıyor ama gerçekte bu sadece İsraillilerin kendi insanlığını göstermek için oynadıkları bir oyun. Ceset için empati kurarlar ancak genellikle karakter olarak tasvir edilen yaşayan bir Arap için bunu yapmazlar.” Khelil, çizgi romandaki öldürülen Sahad adlı Arap çocuğunun ise fakir, eğitimsiz ve hırsız olarak tasvir edildiğini belirterek “Ölen çocuk bile tüm hikayede yalancı ve hırsız olarak anlatılıyor. Sahad, karpuz çalıp Hulk ile paylaşmayı seviyor ve turistleri dolandırıp paralarını alabilmek için açlıktan ölmek üzere olan büyük bir ailesi olduğu yalanını söylüyor” dedi.
İnsanların filmle ilgili ortak endişelerinin tıpkı çizgi romanda olduğu gibi Filistinlilerin, Arapların ya da Müslümanların basmakalıp ve insanlık dışı tasvirleriyle sunulacağı konusunda yoğunlaştığına dikkati çeken Khelil, şu ifadeleri kullandı: “Bence asıl mesele, karakterin İsrail hükümetiyle ve özellikle güvenlik ve istihbarat servisleriyle çok ‘sempatik’ bağlantısı olması. Geçmişte bu örgütleri savunmacı ve sempatik tasvir ederken Filistinlilerin sıkıntılarına, temel insan haklarına ya da İsrail Apartheid rejiminin uzunca süredir var olduğuna ve Filistinlilerin ister doğrudan işgal altında ister acımasız Apartheid rejimi altında yaşadıkları gerçeğine değinmiyor.” Tepkilerin ardından, Marvel’ın Sabra’nın karakterini 2024’ün Marvel Sinematik Evreni’nde kullanıp kullanmayacağı, kullandığı takdirde çizgi romanda yer alan ve tepki toplayan hikayeyi beyazperdeye nasıl taşıyacağı merak konusu.
TEŞKİLATA DESTEĞİ ARTIRMASI BEKLENİYOR
Filmde MOSSAD ajanı Sabra karakterini, İsrail ordusunun tiyatro grubunda eski bir gönüllü olan İsrailli aktör Shira Haas’ın canlandıracak. Netflix dizisi ‘Unorthodox’ ile tanınan Haas, yakında çıkacak bir ABD TV dizisi olan ve İsrail başbakanı Golda Meir’in hayatını konu alan ‘Lioness’te de rol alacak. Öte yandan MOSSAD emektarı olan ve şu an film danışmanlığı yapan Avner Avraham da CNN’e Marvel’ın filmine dair verdiği demeçte, yapımda yer alan Sabra karakterinin İsrail casus teşkilatının diğer ülkelerde kaynak ve yardım toplamasına yardımcı olabileceğini dile getirmesi dikkat çekti.
RUSLAR ÇİNLİLER SÜPER, ARAPLAR İLKEL
Sabra, 1980’lerin başındaki Marvel çizgi romanlarında etnik klişelerden yararlanarak yazılan birkaç karakterden biriydi. Marvel, bu karakterin ardından kendisine sihirli güler kazandıran büyülü bir pala bulan Mısırlı bir bedevi karakter olan ‘Arap Şövalyesi’ni çizgi romana taşıdı. O dönemde ortaya çıkan karakterler arasında ‘Süper Sovyet Askerleri’ ve komünist Çin bayrağı ile süslenmiş ‘Kolektif Adam’ da vardı. Sabra’nın çizgi romandaki ilk tam görünümü, Filistinliler ve Araplar hakkında ırkçı genellemeler içeriyordu. Araplar, yalnızca geri kalmış, ilkel ve şiddetli ve neredeyse tamamen düşman olarak, öfkeli bir ‘mafya’nın parçası olarak tasvir ediliyordu.