CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Dr. Gamze Akkuş İlgezdi, TÜİK’in açıkladığı Kültür Ekonomisi ve Kültürel İstihdam İstatistiklerine dayanarak hazırladığı rapora ilişkin verileri değerlendirdi.
Dr. Akkuş İlgezdi, “Devletin sanatı ve sanatçıyı koruma, sanatı ve kültürel faaliyetleri yayma görevi Anayasamızın 64. Maddesi güvence altına alınmışken, TÜİK’in açıkladığı kültür harcamaları rakamları tablonun hiç de göründüğü gibi olmadığını ispatlamaktadır. Kültür harcamaları 2021 yılında 2020 yılına göre %31,8 artarak 79 milyar 530 milyon 334 bin TL olmuştur. Yani bu demek oluyor ki 85 milyon nüfuslu Türkiye’de, kişi başı yıllık kültür harcaması 1000 TL, aylık 83 TL, günlük ise sadece 2,7 TL. Günlük 2,7 TL ile herhangi bir kültürel faaliyetin gerçekleşmesi imkân dâhilinde bile değildir. Ülkemizde artık bu paraya satılan gazete bile zor bulunuyor” dedi.
Hane halklarının 2021 yılında gerçekleştirdiği kültür harcamalarında; televizyon ve ekipmanı masrafları %20,5, kablolu/özel TV yayın hizmetlerine ödenen ücretler %15,7 ve veri işlem ekipmanları %15,5 paya sahip oldu. Televizyon, kablolu özeli yayın hizmetleri ve ekipmanlarına ayrılan payın kültür harcaması sayılmasını eleştiren Akkuş İlgezdi, “Televizyon ve ekipmanı masrafları, kablolu/özel TV yayın hizmetlerine ödenen ücretler ve veri işlem ekipmanlarını kültür harcamalarından sayan TÜİK, hangi harcamaları teknolojik harcamalar kapsamına alıyor?” diye sordu ve sözlerine şöyle devam etti:
TELEVİZYON, BİR KÜLTÜR HARCAMASI MIDIR?
“Yüzde 20,5 ile en büyük paya sahip olan televizyonun kültürel faaliyetler arasında sayılması dahi halkın kültür ve sanat sektörüne ne kadar uzak olduğunu göstermektedir. Televizyon izlemek bir kültürel faaliyet midir, televizyon ve ekipmanlarına harcanan para kültürel faaliyetlere mi harcanmış oluyor?
Kültür ve sanata hizmet eden programlar dışında, televizyonlardaki yayınlar dikkate alındığında bu sektöre hizmet eden bir faaliyet olup olmadığı ayrı bir tartışma konusuyken, televizyon izlemek için satın alınan hizmetin de kültürel faaliyet sayılmasın gerçeklikle uzaktan yakınan ilgili bulunmamaktadır.
Gelinen noktada televizyon ve ekipman harcamalarının kültürel harcamalardan sayılması, ortada bir kültür ekonomisi olmadığının da kanıtıdır. Çünkü kültür ekonomisinin olmasını isteyen bir iktidar yok.”
KÜLTÜREL FAALİYETLERE BÜTÇE AYIRMAK ARTIK LÜKS OLDU
Ekonomik krizin ülkede oluşturduğu mali imkânsızlıklar ve baskının, halkın kültürel faaliyetlerden uzak kalması sonucunu doğurduğuna dikkat çeken Akkuş İlgezdi, şunları söyledi:
“Gerçek anlamda bir kültürel etkinlik olan sinema, tiyatro ve konser masraflarına baktığımızda ise 2021 yılı için %1,0 olurken kitaplar %11,7 olmuştur. Gazete ve dergi masrafları 2020 ve 2021’de %2,1 olmuştur. Dolar kurundaki yükselmenin kâğıt fiyatlarına yansıması, kâğıdı ithal ettiğimiz için kurdaki yukarı yönlü hareket, etkisini maliyetlerde ve satış fiyatlarında göstermektedir.
Kitapların pahalılığı halkın kitaba erişimindeki engellerden sadece biridir. Ülke geneline hâkim olan ekonomik krizin halkın üzerinde oluşturduğu baskı, ne yazık ki halkı kültürel faaliyetlerden uzaklaştırmıştır. Sinema, tiyatro, konser ve kitap masraflarındaki bir önceki seneye göre düşüş yaşanması da dikkat çeken diğer bir noktadır.”
HALKIMIZ, KÜLTÜR SANATLA BULUŞAMIYOR
Dr. Akkuş İlgezdi, hazırladığı “Kültür Ekonomisi Krizde” Raporu’nun sonuç kısmı ise şöyle:
”Sanatın her dalının insanı insan yapma konusunda müthiş bir rolü vardır. Yeter ki biz insanlarımızı sanatla buluşturalım. Fakat gelinen noktada maddi imkânsızlıklar, kültürel faaliyetlerin pahalılığı ve ülkenin içinde bulunduğu ekonomik darboğaz nedeniyle insanımızın kültür ve sanatla buluşamadığı ortadadır.
Kültürel faaliyetlerden uzak, sadece temel ihtiyaçlarını karşılayabilen robot tipi insan yaratılmak isteniyor. Oysa kültürel faaliyetler insanca yaşamın tadına varabilmektir. Kültür faaliyetlerine ayrılan bütçelerin insan onuruna yakışan düzeyde olduğu, temelinde kültür olan bu ülkenin insanlarının kültürel faaliyetlerden uzak olmadığı, kültürle ve sanatla iç içe yaşadığımız bir toplum artık temennide değil pratikte de olmalıdır.”