Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile Alman BioNTech firmasının corona virüsüne karşı geliştirdiği ilk aşı, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necmettin Ünal'a uygulandı. BioNTech'in kurucusu Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin'in katkıları ile geliştirilen yüzde 90 başarı sağlanan aşı için ilk uygulamaya gönüllü olarak katılan ve 27 Ekim günü aşı olan Prof. Ünal, yaşadığı deneyimi Sözcü'ye şöyle anlattı:
"RİSK ALTINDAYDIM"
Yoğun bakımcı olmam nedeni ile risk olasılığım oldukça yüksek… Bu konuda en iyi önlem, başarılı bir uygulama olduğuna inandığım aşıyı yaptırmak oldu. Aşı 27 Ekim günü bende uygulandı ve ilk gün hafif biçimde ateşim yükseldi, onun dışında hiçbir yakınmam yok. Aşı retleri tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de maalesef arttı. Bunun yanlışlığını da ortaya koymak için rol-model oldum. BionTHech aşısı faz 3 aşamasında Türkiye'den de denek kabul etti. Ben de gönüllü katıldım. Birçok ülkede aşı ile ilgili araştırma var ve bunlardan 10 kadarı son aşamaya (Faz 3) geldi. Bunlardan ve Moderna ve BioNThech aşıları da Faz 3 seviyesine ulaştı. Aşı tüm dünyada en kısa süreçte uygulanabilir olma potansiyele sahip bulunmalı. Maliyeti, tüm dünyada uygulanmasına olanak sağlayacak kadar düşük olmalı. Yan etkisi bulunmamalı ve bağışıklık açısından etkin olmalı.
"BEKLEYECEK ZAMAN YOK"
Aşılama sonrasında araştırmaya katılan denekler olası yan etkiler ve aşının etkinliği açısından 2 sene takip edilecek. İki senenin sonunda durum değerlendirilmesi yapılıp bu aşının kullanılabilir olup olmadığına karar verilecek. Yani en az 2-2.5 sene sonra kesin sonuçlar ortaya çıkacak. Ancak pandeminin giderek daha fazla insanı etkiler hale gelmesi beklememize olanak vermiyor. Bu nedenle deneklerin durumu daha kısa sürede değerlendirilecek ve aşı bir an önce kullanılır hale gelecek.
"1.5 MİLYAR DOZ ÜRETİLECEK"
Bu aşının ve diğerlerinin yaygın kullanım için onay alması bu yılın sonunu bulacak ve yaygın uygulama 2021'de başlayacak. BioNTech aşısının 2021 yılı sonuna kadar 1.5 milyar doz üretilmesi bekleniyor. Ama 2021 yılı sonuna kadar 750 milyon kişi aşılanabilecek. Bu sayı salgının kontrol altına alınması için yetersiz. Öncelikle hastalığa yakalanma, bu hastalığı daha fazla kişiye bulaştırma potansiyeli olan kişilerin aşılanması gerekecek. Bağışıklık süresi çok uzun olmasa bile covid-19 aşılarının yaygın olarak uygulanması gerekir. Yaygın aşılama ile geçici de olsa bağışıklık sağlanması, virüsün bulaşabileceği yeni bireyler bulamadığı için yayılma hızını yavaşlatacak, belki de yok olmasını sağlayacak. Aşıyı reddetmek ise, toplum sağlığı açısından risk oluşturur.
"SOSYAL ORTAMLARDA TEDBİRLERE UYULMUYOR"
Hastane ortamında bizim ünitemizde çalışanlara bu virüs bulaşmadı. Ancak çalışanlarımızdan yaklaşık 30 kişi kovid-19'a yakalandı veya yakınları covid-19 olduğu için karantinaya alındı. Maalesef arkadaşlarımızın hemen hepsi hastane dışında bunu kaptı. Bu durum sosyal ortamlarda, aile içinde, en güvendiklerimizin yanında gerekli tedbirlere uyulmadığının göstergesidir.
"BELİRTİ GÖSTERMEYEN VAKALAR YÜZDE 50-75 ARASINDA"
DSÖ tüm ülkelerin PCR testi pozitif olan veya PCR testi negatif olduğu halde klinik ve radyolojik bulguları olan vakaların kovid-19 vakası olarak rapor edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Ülkemizde ise neyin raporlandığı içinden çıkılamayan bir muammadır. Testi pozitif çıkanlardan da sadece hastalık belirtilerini gösterenler, belki de sadece hastaneye yatanlar raporlanmaktadır. Bu durum belirtisiz olarak SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş ve başkalarına hastalığı bulaştırma riski olanların atlanmasına neden olmaktadır. Belirti göstermeyen covid-19 hasta oranlarının yüzde 50-75 arasında olduğu düşünülürse PCR testinin tüm temaslılara yapılmamasının hastalığın yayılmasının temel nedenlerinden olduğu söylenebilir.
YENİ KISITLAMALAR GELEBİLİR
Prof. Dr. Necmettin Ünal, salgınla ilgili yeni tedbirlerin alınmasının kaçınılmaz olduğunu vurguladı ve önerilerini şöyle sıraladı:
* Ülke genelinde toplu kapanma ile alakalı uygulamalar gündeme getirilebilir.
* Şehirlerarası ve uluslararası seyahatler kısıtlanabilir.
* Her türlü toplu aktiviteyi kısıtlayıcı kurallar getirilebilir.
* Metropollerde toplu taşım kaynaklı bulaşı önlemek amacı ile devlette ve özel sektörde kaydırmalı/kademeli mesai uygulaması başlanabilir veya geliştirilebilir.
* Yurtdışından gelenlerde hastalık veya taşıyıcılık olmadığının kesin teyidi ve/veya 14 günlük karantina zorunluluğu getirilebilir.
* Günlük ve kümülatif corona virüsü vaka sayıları her il, her mahalle olarak günlük olarak paylaşılabilir.
* Hastanelerin web sitelerinde başvuran hasta, yatan hasta, yoğun bakımda yatan hasta, kovid-19 testi yapılan hasta, testi pozitif çıkan hasta sayılarının ilan edilmesi sağlanabilir. İş yerlerindeki koronavirüs vaka sayılarının da ilanı sağlanabilir.
NECMETTİN ÜNAL KİMDİR?
1961 yılında Elazığ'da dünyaya geldi. İstanbul Üniversitesi'nden 1984 yılında mezun oldu.
Tokat Turhal'da 2,5 yıl doktorluk yaptı. Ankara Hastanesi'nde anestezi asistanlığı görevini gerçekleştirdi. Daha sonra istifa ederek TUS sınavına girdi. Tek tercih olarak anesteziyi yazdı ve Ankara Tıp Anestezi'yi kazandı. Asistanlığını Rotherdam Üniversitesi Yoğun Bakım Bölümü'nde yaptı.
Uzman doktor olduktan sonra Ankara Tıp Fakültesi'nde kaldı. Yurt dışındaki işleri tamamlamak için bir süreliğine yine Rotherdam'a gitti. Bir süre daha orada çalıştı, araştırmalarını tamamladı.
Döndükten sonra Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Kliniğinde, değişik yerlerinde çalıştı. Ama ağırlıklı olarak reanimasyonda çalıştı.
Doçentliğini aldıktan sonra tamamen yoğun bakımda çalışmaya başladı. Profesörlük unvanı aldıktan sonra da akademik hayatında yoğun bakımda çalışmaya devam etti.