EKONOMİ SERVİSİ
Türkiye’de referandumu öncesinde bazı inşaat projelerinin bekleme dönemine girmesi yapı izinlerine de yansıdı. Belediyeler tarafından ruhsat verilen bina sayısı, bu yılın ilk üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 azaldı. Daire sayılarında yüzde 11,6 düşüş kaydedildi.
İzinlerin 25,4 milyon metrekaresini konut oluşturdu. Sektör temsilcileri, referandum öncesi çoğu inşaat projelerinin bir-iki ay öncesinde beklemeye geçtiğini, ayrıca belirli bölgelerde oluşan stok fazlasının alınan ruhsat sayısını azalttığını kaydetti. Referandumdan “evet” çıkması ile frene basan projelerin yeniden hareketlendiğine işaret eden sektör temsilcileri, “İkinci çeyrekte alınan izinler yüzde 15’lik kaybı kapatabilir” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Yapı İzin İstatistikleri” verilerini açıkladı. Buna göre, Ocak-Mart 2017 döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre, belediyeler tarafından yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 15, yüzölçümü yüzde 17,2, değeri yüzde 3,6, daire sayısı yüzde 11,6 düşüş kaydetti. Söz konusu dönemde yapı ruhsatı verilen binaların toplam yüzölçümü 45 milyon metrekare oldu, bunun 25,4 milyon metrekaresi konut, 10 milyon metrekaresi konut dışı alanlar ve 9,6 milyon metrekaresi ise ortak kullanım alanları olarak hesaplandı.
Kullanma amacına göre 34,6 milyon metrekare ile en yüksek paya iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bunu 2,5 milyon metrekare ile kamu eğlence, eğitim, hastane veya bakım kuruluşları binaları izledi. Yapı sahipliğine göre, özel sektör 37,7 milyon metrekare ile en büyük payı aldı. Bunu 6,8 milyon metrekare ile devlet sektörü ve 592 bin metrekare ile yapı kooperatifleri takip etti. Daire sayısına göre ise toplam 228 bin 918 dairenin 210 bin 881’i özel sektör, 16 bin 458’i devlet sektörü ve bin 579’u yapı kooperatifleri tarafından alındı. İstanbul, bu alanda 9,3 milyon metrekare ile en yüksek paya sahip oldu. İstanbul’u, 4,7 milyon metrekare ile Ankara, 2,2 milyon metrekare ile İzmir izledi. Yüzölçümü en düşük olan iller sırasıyla Muş, Bayburt ve Bitlis oldu. Daire ayılarına göre, İstanbul 53 bin 554 ile en yüksek payı alırken, bu ili 16 bin 352 daire ile Ankara ve 14 bin 247 daire ile İzmir takip etti. Daire sayısı en az olan iller sırası ile Muş, Hakkari ve Bayburt olarak belirlendi.
YÜZ ÖLÇÜMLERİNDE ARTIŞ
Belediyeler tarafından yapı kullanma izin belgesi verilen bina sayısı, bu yılın ilk çeyreğinde bir önceki yıla kıyasla yüzde 8,7, yüzölçümü yüzde 22, değeri yüzde 42,2, daire sayısı yüzde 17,9 yükseldi. Bu yapıların toplam yüzölçümü 39,3 milyon metrekare olarak hesaplanırken bunun 22,1 milyon metrekaresini konut, 9,1 milyon metrekaresini konut dışı alanlar ve 8,1 milyon metrekaresini ise ortak kullanım alanları oluşturdu. Kullanım amacına göre 28,7 milyon metrekare ile en yüksek paya iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bunu 2,6 milyon metrekare ile kamu eğlence, eğitim, hastane binaları izledi.
‘ÖZEL’ YAPI SAHİPLİĞİNDE ÖNDE
Yapı sahipliğine göre, özel sektör 32,5 milyon metrekare ile en büyük paya sahip oldu. Bunu 5,8 milyon metrekare ile devlet sektörü ve 979 bin metrekare ile yapı kooperatifleri izledi. Daire sayısına göre ise toplam 194 bin 36 dairenin 175 bin 7’si özel sektör, 14 bin 910’u devlet sektörü ve 4 bin 119’u yapı kooperatifleri tarafından alındı. İllere göre 7,9 milyon metrekare ile İstanbul en yüksek paya sahip oldu. İstanbul’u 4 milyon metrekare ile Ankara, 2,3 milyon metrekare ile İzmir izledi. Yüz ölçümü en düşük olan iller sırasıyla Bayburt, Gümüşhane ve Şırnak oldu. Daire sayılarına göre, İstanbul 44 bin 3 ile en yüksek paya sahip olurken İstanbul’u 17 bin 336 ile Ankara ve 11 bin 557 ile İzmir izledi. Daire sayısı en az olan iller sırası ile Bayburt, Hakkari, Ağrı olarak belirlendi.
ARZ-TALEP BOZULURSA FİYAT YÜZDE 30 ARTABİLİR
Geçen yılın zorlu geçtiğine işaret eden inşaat sektör temsilcileri, bu yıl da referandum öncesi çoğu konut projelerinin frene bastığını belirtti. Böylelikle satışlarda ve ruhsatlarda bir boşluk olduğunun altını çizen konut geliştiricileri, “O nedenle bu azalış gayet normal. Referandum öncesi dönemde yeni proje başlamadığından ruhsat izinleri az oldu. Bu nedenle yeterince proje arz edilmezse birkaç yıl sonra konut projelerindeki fiyat artışı çok hızlı olur. İnşaat sektöründe fiyatlarda yıllık yüzde 10-15 artış öngörülüyor ancak, arz-talep dengesi bozulursa fiyat artışları yüzde 30-40’a çıkabilir. Ayrıca, referandumdan “evet” oyu çıkmasıyla birlikte art arda projeler satışa sunulmaya başladı. Böylelikle kaybedilen yüzde 15’lik kayıp ikinci çeyrekte kapanabilir.”