ALİ YILDIRIM
Otomotiv sektörü iç pazarda kötü bir yılı geride bırakmak üzere. Düşen faizlerle birlikte pazar yılın son çeyreğinde canlanma eğilimi gösterse de daralma kaçınılmaz. Kiralama sektöründe de kötü gidişatla birlikte yeni yılda toparlanma bekleniyor. Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) raporuna göre, Türkiye’de gerçekleşen yeni otomobil satışları 2018 yılının aynı dönemine göre yüzde 37 oranında azalırken, operasyonel araç kiralama sektörü 9 ayda Türkiye’de satılan yeni araçların yüzde 10,9’u olan 24 bin 900 adet yeni aracı filosuna kattı. Bu dönemde, 2.9 milyar TL’lik yeni araç yatırımı yapan sektörün aktif büyüklüğü ise 28 milyar 530 milyon TL’yi aştı. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 17,3 küçülürken 2018 yılı sonuna göre ise yüzde 12,3 daralan operasyonel kiralama sektörünün, filosundaki araç sayısı ise toplamda 284 bin adet oldu. Pazarı değerlendiren TOKKDER Başkanı İnan Ekici “Geçen yıl yaşanan devalüasyonla beraber faizler ciddi oranda yükseldi. Faiz oranı geçen sene ortalama yüzde 25 civarındaydı. Bu sene başında yüzde 20’lerle başladı. Geldiğimiz noktada aşağı yönlü seyir oranları kriz öncesine getirdi ve kiralama fiyatları buna paralel aşağıya geldi. Yani faizler düşüyor ve düştükçe sektöre olumlu yansımayı sürdürüyor” dedi.
Vergi kanununda düzenlemeler içeren kanun teklifine ilişkin konuşan Ekici, kiralama sektörünün 5 bin 500 liralık limitle daralmayacağını aktardı. Düzenlemenin az da olsa avantajlı olacağını açıklayan Ekici şöyle devam etti: “Asıl önemli konu araç işletme giderlerinin sadece yüzde 70’ine kadarının gider yazılabilecek olması. Kanun teklifine göre, şirketler kiralama veya satın alma yoluyla edindikleri binek otomobillerin işletme giderlerinin yalnızca yüzde 70’e kadar olan kısmını vergi matrahından indirebilecek, kalan yüzde 30’luk kısım ise şirketler için ekstra bir yük olacak. Şirketler, satın alarak edindikleri araçların kiralamadan farklı olarak, bakım, sigorta, lastik vb. giderlerinin yalnızca yüzde 70’ini gösterebileceğinden, kiralamanın önemi artacak ve kiralama daha fazla tercih edilebilecektir. Kiralamaya olan talebin artabilecek olmasına rağmen şirketler, toplamda oluşacak ek yük nedeni ile kullandıkları otomobillerde tasarrufa yönelebilecek, bu durumda toplam şirket araç parkı küçülecek, yeni otomobil satışları azalacak, sonuç olarak otomotiv pazarı daralacaktır. Kanunla satışlar 140 binden 100 bine düşer. Bu 40 bin aracın ÖTV’si 1 milyar lira demek.”
SEKTÖR 2015 YILINA GERİ DÖNDÜ
İnan Ekici, sektörün 2018’de yüzde 11,5 daraldığını söyledi. Bu yılın ilk 9 ayında küçülmede 2018’in şimdiden geçildiğini ifade eden Ekici “Şu anda geldiğimiz rakam yüzde 12,3. Dolayısıyla, operasyonel kiralama sektörü son 21 ayda yaklaşık olarak yüzde 22,5 daraldı. Yönettiğimiz pazara baktığımızda da 284 bin adetlere geri gelmiş bulunmaktayız. Bu, yaklaşık olarak 2015’e geri dönmek demek aslında. Son çeyrekte ise beklentimiz daralmanın duraksaması. 2019 yılını yüzde 12,3 daralmayla kapatacağımızı tahmin etmekteyiz” diye konuştu.
YATIRIM AZALDIKÇA VERGİ GELİRLERİ DE DÜŞTÜ
Araç yatırımı hakkında da bilgi veren İnan Ekici şunları söyledi: “Araç yatırımı adetlerimiz ise 40-45 bin adet civarında olacaktır. Öte yandan, sektörümüzdeki vergi trendi yatırım azaldığı için doğal olarak azalıyor. Eko sistem içerisinde ciddi manada ÖTV, KDV ve MTV ödeyen bir yapıdaydık. Yatırımlar yüzde 50 azalınca haliyle ödenen vergi miktarı da düşüyor. Diğer yandan müşteri adetleri de çok önemli. Müşteri adetlerimiz 64 binlerden, 44 binlere kadar geriledi. Biz, sektör olarak satılan her 100 yeni otomobilin 20’sini satın alıyorduk. Bugün geldiğimiz noktada bu pay, 10-12 adetlere kadar düştü. Otomobil pazarının daralmasının sebeplerinden bir tanesi de bizim daralmamız. Dolayısıyla, Türkiye otomobil pazarındaki kaybın 100 bin adedini günlük ve uzun dönemli kiralama sektörümüzden kaynaklı olduğunu söyleyebiliriz.”