Ülkemizde genellikle kutlama ve düğün merasimlerinde bilinçsiz kişilerin sıktıkları silahlardan çıkan mermiler, ölümlerinin görülmesine neden olabiliyor. Belli bir hız ve mesafenin ardından gücünü kaybederek yerçekiminin etkisiyle düşüşe geçen mermilere 'yorgun mermi' adı veriliyor.
YORGUN MERMİ NEDİR?
Birçok tartışma ve deneyde de konu edinen yorgun mermi aslında havaya doğru ateşlenen herhangi bir merminin namlu çıkış hızını kaybetmesinin ardından yer çekiminin etkisiyle yeniden hızlanarak ancak daha dengesiz bir biçimde yere düşmesine denir.
Silahla ateşlenen bir merminin namludan çıkmasının ardından barutun yanmasıyla meydana gelen patlamanın etkisiyle kuvvetli bir kinetik enerjiyle ilerlemeye başlar, bu esnada merminin sahip olduğu doğrusal hızda ilerleme hali sebebiyle 'zinde mermi' adı verilir.
Mermiler ateşlendikleri silahların çap ve boylarının boyutları, namlu ve atış özellikleri gibi faktörlerin etkisiyle belli bir mesafe ve hızın ardından güçlerini kaybederken, yerçekiminin etkisiyle düşüşe geçer. İşte merminin tükenip dengesiz bir biçimde düşüşe geçtiği bu aşamadaki durumuna ise yorgun mermi denir.
Yorgun mermi ilk başta İkinci Dünya Savaşı esnasında kullanıldı. İkinci Dünya Savaşı'nda it dalaşı olarak tabir edilen avcı uçaklarıyla gerçekleştirilen hava savaşları esnasında aşırı miktarda kullanılan mermilerden dolayı bazı pilotlar uçaklarıyla aynı hızda ilerleyen mermiler görüyordu. İşte uzmanlar kuvvetli kinetik enerjisini kaybeden ve havada normalinden farklı bir şekilde düşüş sergileyen bu mermilere yorgun mermi dedi.
YORGUN MERMİNİN YOL AÇTIĞI TEHLİKELER
Havaya ya da herhangi bir yöne doğru silahla ateş edilerek hedefini göremeyen düşüşe geçen mermiler, çarptıkları ya da düştükleri yerde en yüksek güçleriyle etkilerini ortaya koymazken yine de ciddi yaralanma ölüm ve maddi hasarlara neden olmaktadır. Ateşli silah yaralanmalarından farklı etkiler gösteren yorgun mermilere bağlı yaralanmalar, insanların yorgun mermi yaralanmaları ile ilgili bilgilerinin olmaması bazı durumlarda bu mermilerle yaralanan kişilerin yanlış müdahalelere maruz kalmalarına ya da gerekli tedavinin geciktirilerek ölmesine neden olur.
Tıbbi terminolojide serbest düşme hareketi gerçekleştiren mermi çekirdeklerine bağlı yaralanma olarak adlandırılan yorgun mermi yaralanmaları riski, genellikle meskun mahallerde yapılan kutlama ve düğün merasimlerinde ateşli silahların kullanımıyla daha da artmıştır.
Bu tur yaralanmalar seyrek görüldüğünden dolayı yaralanmaya ilk müdahale yapacak sağlık personelinin yaralanma biçimini tanıması ve gerekli müdahaleyi anında yapmasında çoğu zaman gecikmeler yaşanabilir. Bu noktada beklenen İlk müdahale anındaki muayene bulguları ateşli silah yaralanmasına benzer özellik göstermese de bunların ASY olabileceği ihtimali üzerinde durularak tedavileri yapılırken adli boyutu göz önüne alıp delilleri koruyacak bir biçimde davranılmasına özen gösterilmelidir.
Türkiye'de yorgun mermilere bağlı ölümlerin ve yaralanmaların artışında meydana gelen bölgelerin özellikleri ve insanların silah kullanma kültürlerinin de etkisi çok fazladır. Türkiye'deki yaralanmalara bakıldığında genellikle yaz aylarında geceleri çatı ya da terasta yatma kültürünün olduğu İzmir ve Adana kentlerinde bu tip yaralanmalar daha çok görülmektedir.