Modern hayatta yapılan evliliklerde tercih edilmeyen fakat muhafazakar kentlerde hâlâ uygulanan ya da İslami usullere göre yaşayan ailelerde görülen 'mehir' geleneği, bölgeden bölgeye farklılık gösterebiliyor. Kimi mehir türlerinde, eğer erkek kadına mehrini vermezse, kadın mehrini alana kadar kocasının evine gitmeyebiliyor.
MEHİR NEDİR?
Mehir; bir erkeğin evlenirken, eşine vermeye taahhüt ettiği veya verdiği mal ya da paraya denir. Mehrin hükmü hakkında Kur'an-ı Kerim'in farklı surelerinde ayetler bulunuyor.
İslam dininin kutsal kitabı Kur'an-ı Kerim'e göre, evlenecek erkeğin evleneceği kadına mehir vermek zorunda olduğu bildirilmiş. Bununla birlikte, kocasının karısından mehri zorla geri almasının caiz olmadığı da ifade edilmiş.
MEHİR NE ZAMAN VERİLİR?
Hanefi mezhebine göre, nikahın sonuçlarından biri de mehirdir. Bundan dolayı, nikah sırasında mehrin miktarı belirlenmemiş olsa ve hatta nikah sırasında mehir verilmeyeceği konusunda bir şart koşulmuş bile olsa evlenen kadın mehre hak kazanmıştır.
Nikah anında belirlenip belirlenmediğine göre mehir ikiye ayrılır. Eğer, nikah anında mehir miktarı belirlenmiş ise buna mehr-i müsemma denir. Eğer nikah anında mehir miktarı belirlenmemişse ya da belirlenmiş ancak bir şekilde mehir geçersiz sayılmışsa kadına mehr-i misil verilir. Bu mehrin miktarı ise, kadının akrabaları arasında kendisine denk olan başka bir kadının aldığı mehir ile aynıdır.
MEHİRİN TÜRLERİ NELER?
Ödeme zamanına göre de mehir ikiye ayrılır. Bunlar, mehr-i müeccel ve mehr-i muacceldir.
Mehr-i muaccel, kadının peşin olarak aldığı mehri ifade eder. Kadın bunda isterse mehrini almadan kocasının evine gitmeyebilir.
Ödemesi sonraya bırakılan mehre ise mehr-i müeccel denir. Mehrin ödenmesi için bir zaman belirlenmişse o tarih geldiğinde mehrin kadına ödenmesi gerekir. Ancak, mehir için bir zaman belirlenmişse, boşanma durumunda koca mehri ödemek zorundadır. Eğer, koca mehir ödemeden ölmüş olursa, kadın mirastan mehir parasını alır.
MEHRİN MİKTARI NE KADAR, NASIL BELİRLENİR?
Mehrin miktarını belirlemek için hem para hem de mal varlığı hesaba katılabilir. Hanefi mezhebine göre, mehir için belirlenen en az miktar, 10 dirhem (ortalama iki koyun bedeli) Maliki mezhebine göre ise 3 dirhem gümüştür.
Hanbeli ve Şafii mezhebi hukukçularına göre ise, mehir için alt ve üst sınır bulunmuyor. Maliki ve Hanefi mezhebi de mehirde üst sınır için diğer iki mezhep gibidir.
Mehre üst sınır getirilmesi konusunda Hz. Ömer, kendi halifelik dönemi sırasında evliliği kolaylaştırmak amaçlı bir düşünce sunmuş ancak bir kadın, Nisa suresinin 4/20 ayetinde yer alan "...Onlara kantarla vermiş olsanız da hiçbir şeyi geri almayın..." ifadesinden sonra bu fikrinden vazgeçmiştir.
MEHİR NEDEN VERİLİR, KİME VERİLİR?
Kadınlara verilen mehrin amacı, kadınlara evlendiklerinde bir mali güç kazandırmak ve evliliğe ısındırmak için geleneksel haline gelmiştir.
Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre mehrin anlamı; 'ücret' demektir.